مرزهای هیدرو-اجتماعی باید مبنای اصلی حکمرانی محلی آب در کشور...
محمد علایی در نشست ویژه حکمرانی آب در مشهد گفت : کم آبی و کمبود آب در استان خراسان رضوی، مانند ایران مرکزی و شرق کشور، به بزرگ ترین مانع توسعه این بخش از کشور تبدیل شده است. اندازه بحران به میزانی است که کمبود آب پایداری تمدن و زندگی را تهدید می کند. بدون شک امروز برای ماندگاری و توسعه شرق کشور چالش های آبی و زیست محیطی از مهم ترین مسائل استان و شرق کشور است
به گزارش روابط عمومی شرکت آب منطقه ای خراسان رضوی، در این نشست علمی که با همکاری شرکت آب منطقه ای خراسان رضوی و دانشگاه فردوسی مشهد در سالن جلسات شرکت آب منطقه ای و با حضور جمعی از اساتید و دانشجویان، تشکل های بخش کشاورزی، سازمان های مردم نهاد و همچنین سایر کارشناسان علاقمند برگزار شد، علایی ضمن خیر مقدم به دکتر سید مختار هاشمی سخنران کلیدی نشست و سایر شرکت کنندگان در نشست عنوان کرد:: مدیریت منابع در این بخش از کشور با چند چالش راهبردی روبروست. وی در ادامه به تشریح چالش های چندگانه پرداخت و اذعان داشت: شرق کشور سرزمینی خشک و نیمه خشک و مهد تمدن پرافتخار کاریزی است که مبنا و پایه آن سازگاری با کم آبی و مدیریت منابع آب بر مبنای خرد و مشارکت همگانی بوده است. نیاکان ما با این باور که آب ناب ترین، حیاتی ترین و گرانقدر ترین هدیه خداوند به زندگی است و در سرزمین خشک و کم آبشان بدمصرفی و هدر رفت، آلوده کردن آن و تجاوز به حقابه دیگران گناهی بزرگ و بداخلاقی است. آنها با این باورها تمدن کاریزی را بنا نهادند و ۸ هزارسال در مدیریت منابع آب سرآمد جهانیان بودند و چرخ زندگی خود و دولت ها را بخوبی می چرخاندند.
علایی با اشاره به کاهش ۱/۱ میلیمتری بارش در طول ۴۰ سال گذشته و نیز افزایش دما و حجم تبخیر و تعرق اعلام کرد: از حدود ۶ دهه پیش با افزایش درآمدهای نفتی دولت ها به اشتباه گمان کردند که چون پول دارند، آب نا محدود و بی پایان است، با پول می توانند هرمیزان آب که بخواهند را با حفر چاه های عمیق و ساخت سد و انتقال آب از راه های نزدیک و دور تامین کنند. براین مبنا توسعه پرشتاب و ناپایدار و ناهمخوان با ظرفیت های زیست محیطی پایه گذاری شد. در توسعه نفت محور مردم و نهادهای کهن و کارآمد مردمی در مدیریت منابع آب هیچ جایگاهی نداشتند؛ اقتصاد آب با دلارهای نفتی نابود شد و آب مفت و رایگان تامین و توزیع گردید؛ رشد کشاورزی و صنعت و جمعیت نسبتی با ظرفیت های زیستی منطقه ندارد.
مدیر عامل شرکت آب منطقه ای خراسان رضوی بیان کرد: راه برون رفت از بحران ویرانگر و مرگبار آب پذیرش سازگاری با کم آبی به عنوان راهبردی اساسی و حیاتی است. در اجرای این راهبرد باید مسئله آب به مسئله هر هموطن تبدیل شود؛ برای حاکمیت و مدیریت کارآمد آب همه نخبگان، شخصیت های حقیقی و حقوقی موثر در مدیریت آب، دانشگاهیان، تشکل های مردمی و قانونی کشاورزان، صنعتگران و نهادهای مردمی بکارگرفته شوند و بتوانیم به درک و فهم و زبان مشترکی از مسئله و چالش های آب برسیم، در جمع و بر مبنای خرد جمعی تصمیم بگیریم و آنها را بدون هدر دادن زمان اجرا کنیم. بازار اب را دوباره زنده کنیم و اقتصاد نفتی و آب یارانه ای و مفت و ارزان را به کنار نهیم تا بهای آب در بازار تعیین شود و مصرف کننده آن را پرداخت نماید. این نشست در راستای این راهبرد است.
در ادامه جلسه دکتر سید مختار هاشمی، همکار تحقیقاتی "انستیتو نیوکاسل برای پایداری (کشور انگلستان)" به عنوان سخنران کلیدی این نشست عنوان کرد: امنیت آبی که بر مبنای دیدگاه کلی امنیت بشر شکل گرفته است اعلام می دارد که باید به آب به عنوان منبعی محدود که حیات بشری بدان وابسته است نگریست و آن را به عنوان یکی از پایه های امنیت اجتماعی مدنظر قرار داد.
هاشمی با تاکید بر ارتباط عمیق و مستقیم مدیریت آب و ذهنیت های ذیمدخلان اظهار داشت: در حقیقت تا ذهنیت افراد و جوامع ذیمدخل در مساله آب مشخص نشود، نمی توان در خصوص آن تصمیم عملی اتخاذ نمود.
استاد مدعو دانشگاه کردستان و مدیر طرح سند جامع مطالعات فرهنگی-اجتماعی نجات دریاچه ارومیه تصریح کرد: در تجربه جوامع انسانی یک منبع آب، یک مالک ندارد. بلکه مجموعه ای از ذینفعان، با ذهنیت ها، و دیدگاه های مختلف؛ لایه های مختلف از اثرگذاری، اثرپذیری و مالکیت بر آب را ایجاد می کنند که این لایه ها در تعامل و اندرکنش با یکدیگر هستند.
عضو کمیته سیاستگذاری ستاد احیای دریاچه ارومیه با بیان چالش های مدیریتی کشور در سال های اخیر در حوضه دریاچه ارومیه، زاینده رود، کارون و امثالهم عنوان کرد: کماکان در مورد برخی از حوضه هایی که اکنون با چالش جدی آب مواجه هستند عمده تصمیمات بعد سازه ای و سخت افزاری دارد و بعد فرهنگی (اخلاقی) و اجتماعی (سیاسی) به خوبی مد نظر قرار نگرفته است.
در پایان این نشست که به مدت ۲/۵ ساعت ادامه یافت حاضران به پرسش و پاسخ و بیان دیدگاه های خود نیز پرداختند
نظرات