شهرداری و علت فروش تراکم
بنانیوز (BanaNews.ir)-امروزه یکی از اصول توسعه پایدار شهری، رشد و گسترش فیزیکی شهر با معیارهای اصولی و منطقی می‌باشد.
توسعه پایدار شهری و بابرنامه، توسعه‌ای مبتنی بر نیازهای واقعی و تصمیم‌گیری‌های عقلایی و با در نظر گرفتن ملاحظات مختلف اقتصادی، اجتماعی و زیست‌محیطی محسوب می‌شود. در بین عوامل موثر در توسعه فیزیکی شهر، می‌توان به نقش درآمدهای پایدار اشاره کرد که در آن میزان بهره‌مندی و دسترسی به درآمدهای پایدار، نوع و میزان توسعه شهری با برنامه را رقم خواهد زد.
به طور معمول شهرداری‌ها از گذشته تاکنون همواره به دلیل مشکلات مالی و درآمدی و ضعف در ایجاد درآمدهای پایدار به شکل‌های مختلف به توسعه شهری نامطلوب و نابخردانه دست می‌زدند و در این بین آنچه که کمتر مدنظر بوده، کالبد شهری و چگونگی گسترش شهر و پیامدهای سوءساخت و سازهای خارج از قاعده شهرسازی بوده است. فروش تراکم، سودجویی‌های مربوط به زمین، اعمال نفوذها و بسیاری از موارد دیگر باعث شده تا درآمدهای شهرداری، وابستگی زیادی به ساخت‌وساز و مشخصا ساخت و ساز بدون برنامه داشته باشد.
فروش تراکم غیرمجاز شهری که در بسیاری از موارد به معنای فروش تخلفات و عدم ملاحظات مختلف می‌باشد، هر چند درآمد و منابع کلانی در اختیار شهرداری‌ها قرار داده ولی در طول زمان پیامدهای منفی بسیاری را به دنبال خواهد داشت که یکی از این پیامدها، مغایرت این نوع تامین مالی با هر نوع برنامه‌ریزی برای توسعه شهری مطلوب است. چنانچه از طریق مکانیزم‌های مختلف درون و برون سازمانی که از یک طرف شهرداری‌ها را مکلف به تغییر در نظام مالی و درآمدی و کاهش وابستگی خود به درآمدهای ناپایدار کرده و از سوی دیگر، دولت نیز به مانند کشورهای مختلف با کمک‌های مالی خود به شهرداری‌ها، زمینه دستیابی درآمدهای پایدار شهری را فراهم نماید، می‌توان انتظار توسعه برنامه‌ریزی شده و انضباط‌پذیر در سطح شهر را داشت.
اگر درآمدهای پایدار شهرداری تهران محقق شود، شاهد توسعه سنجیده و بابرنامه در سطح شهر خواهیم بود و بسیاری از تفاوت‌ها و سیمای شهری نابهنجار از چهره مناطق مختلف شهر رخت برمی‌بندد. حریم شهر مورد حفاظت و صیانت بیشتری قرار می‌گیرد و قدرت عمل شهرداری برای توسعه منطقی و اصولی کلانشهر بیشتر خواهد شد. هم اکنون در بسیاری مواقع شهرداری مجبور به فروش تراکم در مناطق پرجمعیت و مناطق مرکزی شهر است، این در حالی است که اگر زمینه‌های درآمدی پایدار در شهر فراهم باشد دیگر نیازی به این فروش تراکم‌ها و بروز تخلفات گوناگون نخواهیم داشت.
در نبود درآمدهای پایدار، محدوده کم وسعت کلانشهر تهران و تراکم بالای جمعیت و فعالیت در این محدوده کم، درگیرودار از هم‌گسیختگی، ناهماهنگی، تغییر کاربری‌ها و سوءاستفاده‌های مختلف از فضای شهری قرار گرفته است. فضای شهری که باید برای تمامی گروه‌های شهری و متناسب با نیازهای واقعی آنان رشد، توسعه و تغییر یابد، به فضایی امن و مطمئن برای سودجویی‌ها و تغییر کالبد شهر برمبنای خواسته‌های اقلیتی بانفوذ و برخوردار شده است. آنچه که مساله را حادتر می‌کند آن است که چنانچه مدیران شهری و سیستم شهرداری تهران نیز به دنبال احقاق حقوق تمامی اقشار و طبقات گوناگون ساکن در شهر باشند و بخواهند از این فضای شهری برای تامین منافع عموم استفاده کنند، قدرت و ابزار لازم که همان (دسترسی به درآمدهای پایدار است) را ندارند و همواره در این جریان، تاثیرپذیر بوده‌اند تا تاثیرگذار. بحث اصلی این است که اگر درآمدهای پایدار در کلانشهر تهران افزایش یابد، میزان تاثیرپذیری شهرداری از توسعه شهری ناخواسته کمتر شده و یک تعادل و توازن منطقی در توسعه شهری حاصل خواهد شد؛ توسعه منطقی که متناسب با استانداردها و معیارهای اقتصادی، اجتماعی و زیرساختی کالبدی مورد نیاز شهر باشد. اگر چه در سال‌های اخیر شهرداری با بازنگری در سیستم مالی و درآمدی و انجام تغییرات گسترده در آن با بهره‌گیری از سازوکارهای مختلف تا حدودی توانسته سهم درآمدهای پایدار شهری را افزایش دهد و از کاهش وابستگی به درآمدهای ناپایدار بکاهد، اما با این حال به نظر می‌رسد که دولت بازیگر اصلی و موثر در تحقق درآمدهای پایدار برای شهرداری تهران محسوب می‌شود و چنانچه این مهم به مانند سال‌های گذشته به هر دلیل تحقق نیابد کالبد شهری بیش از پیش در معرض توسعه شهری ناهماهنگ و غیرمنطقی قرار خواهد گرفت.
* معاون مالی اداری شهرداری تهران
محمدحسین پورزرندی
دنیای اقتصاد
نظرات