گربه پالاس گونه‌اي در خطر انقراض يا كمياب؟
گربه پالاس گربه‌ساني ارزشمند است كه معمولا در نقاط كوهستاني زندگي مي‌كند اما چون اطلاعات كافي از آن در دست نيست نمي‌توان گفت كه گونه‌اي در خطر انقراض يا كمياب است و رسيدن به جواب صريح و درست نيازمند اقدامات پژوهشي و تحقيقاتي است.
گربه پالاس يا همان Pallas cat، پستانداري است كه بيشتر در مناطق مركزي آسيا يافت مي‌شود. اين گربه‌سان در حقيقت يك گربه وحشي با اندازه كوچك است كه نام خود را از روي محققي آلماني گرفته كه براي اولين بار در سال 1776 اين پستانداران را شناسايي كرد، نام اين محقق «پيتر سايمون پالاس» (Peter Simon Pallas) بود.
شكل ظاهري گربه‌هاي پالاس به علاوه خز بلند و متراكم آنها، وجهه‌اي با ابهت به آنها بخشيده است. آنها رنگ خاكستري دارند و بر روي دم‌شان حلقه‌هاي سياه‌رنگ ديده مي‌شود. همچنين بر روي بدن و پيشاني آنها طرح‌هاي خاصي نقش بسته است. فك گربه‌هاي پالاس كوچك است و به همين دليل اين پستانداران در مقايسه با ديگر گربه‌سانان، تعداد دندان‌هاي كمتري دارند اما در عوض دندان‌هاي نيش آنها بسيار بلند است.
طول بدن گربه‌هاي پالاس بدون احتساب طول دم، 46 تا 65 سانتي‌متر است و دم به تنهايي طولي معادل 21 تا 31 سانتي‌متر دارد. وزن اين گربه‌سانان از 2.5 تا 4.5 كيلوگرم متغير است.
خز بلند اين گربه‌سانان باعث مي‌شود تا ظاهر آنها بسيار بزرگتر از آاندازه واقعي نشان داده شود. اين ويژگي به يك برتري ظاهري در هنگام خطر و مبارزه تبديل مي‌شود.
مساله مهم درباره گربه‌هاي پالاس، ابهام درباره اين است كه گونه‌اي در خطر انقراضند يا گونه‌اي كمياب، زيرا بنا به گفته مرتضي اسلامي از بنيانگذاران موسسه انجمن يوزپنلگ ايراني، به علت نداشتن اطلاعات كافي از اين گونه نمي‌توان گفت كه گونه‌اي در خطر انقراض است اما قطعا گونه‌اي كمياب محسوب مي‌شود.
البته برخي منابع وضعيت بقاي اين گربه‌سان را از سال 2002 تاكنون، «نزديك به خطر انقراض» اعلام كرده‌اند.
گربه‌هاي پالاس معمولا از جوندگان كوچك و پرندگان تغذيه مي‌كنند. بعضي مواقع حشرات خاصي نيز خوراك اين گربه‌سانان مي‌شوند. گربه‌هاي پالاس تنها با تعقيب و گريز به شكار نمي‌روند بلكه از روش‌هاي شكار ديگري همانند مخفي شدن و كمين كردن استفاده مي‌كنند. در بعضي مواقع ماهيگيري نيز مي‌كنند پنجه‌هاي آنان براي شكار ماهي بسيار مناسب است.
اين گربه‌ها حيواناتي شديدا منزوي و غيراجتماعي هستند. هر دو جنس نر و ماده آن، تنها زندگي مي‌كنند، قلمروي خاص خود را دارند و بر روي قلمروي خود بسيار حساس‌اند. اين حيوانات بيشتر روزها را درون غارها و مناطق امن و تاريك سپري مي‌كنند و هنگام عصر، براي فعاليت و شكار بيرون مي‌آيند.
گربه‌هاي پالاس در هر دوره زايمان بين دو تا 6 توله به دنيا مي‌آورند. توله‌ها در هنگام به دنيا آمدن تنها نود گرم وزن داشته و از همان بدو تولد پوشش خز را بر روي سطح بدن خود دارند. اين پوشش خز اوليه پس از دو ماه كاملا از بين مي‌رود و خز اصلي جايگزين آن مي‌شود. توله‌ها در چهار ماهگي مي‌توانند شكار كردن را بياموزند و در 6 ماهگي به اندازه بالغ خود برسند. گربه‌هاي پالاس حدود 11 سال عمر مي‌كنند.
منطقه اصلي زندگي اين جانوارن، آسياي مركزي است. اين حيوانات در كشورها و مناطقي همچون شرق هيماليا، نپال، پاكستان، هند، قزاقستان، تاجيكستان و غرب چين زندگي مي‌كنند. گربه‌هاي پالاس در ايران معمولا در شمال شرق زندگي مي‌كنند. وجود اين گربه‌سانان در پارك ملي خجير نيز ثبت شده است.
مرتضي اسلامي از بنيانگذاران موسسه انجمن يوزپنلگ ايراني روز شنبه در گفت و گو با خبرنگار علمي ايرنا درباره اينكه گربه پالاس گونه‌اي در خطر انقراض است يا خير، گفت: اين حيوان، بين گونه‌هاي كمياب و گونه‌هاي در خطر انقراض و يا گونه‌هايي كه ما اطلاع زيادي از آن نداريم قرار دارد، در معناي عام اين سه را برابر هم قرار مي‌دهند در حاليكه به هيچ وجه اينطور نيست به عنوان مثال گربه پالاس بر اساس چه شواهدي گونه‌اي در خطر انقراض است هيچ شاهدي در اختيار نداريم چون از دو موضوع آگاهي نداريم؛ يكي اينكه جمعيت آن قبلا چقدر بود و حالا چقدر است؛ چون مهم‌ترين پارامتر تعيين‌كننده وضعيت يك گونه در خطر انقراض، تغييرات جمعيتي آن است اگر خيلي كاهشي باشد گونه در خطر انقراض است درحاليكه ما هيچ اطلاعي درباره جمعيت گربه پالاس نداريم.
وي افزود: يك پارامتر ديگر تغييرات پراكندگي است يعني اگر حتي از تعداد جمعيت هم آگاهي نداشته باشيم اما اگر در منطقه‌اي جمعيت آن خيلي محدود شود طبيعتا آن‌هم معادل همان كاهش جمعيت است كه ما اين را هم درباره گربه پالاس نمي‌دانيم.
وي تاكيد كرد: گربه پالاس يكي از گونه‌هاي كمياب است نه لزوما در خطر انقراض، البته نمي‌گويم كه در خطر انقراض نيست اما نمي‌دانيم كه هست يا نيست، چون اطلاعات كافي نداريم گزارش مشاهدات بسيار كم است و اصطلاحا يكي از گونه‌هاي كمياب ما است. مثلا درباره يوزپلنگ مي‌دانيم كه كاهش جمعيت خيلي شديد دارد و گونه‌اي در خطر انقراض است.
اسلامي گفت: گربه پالاس اصولا در زيستگاه‌هاي كوهستاني زندگي مي‌كند تا دهه 80 تصور مي كرديم كه فقط در استان‌هاي شمالي و شمال غرب كشور زندگي مي‌كند اما در مناطق كوهستاني يزد و كرمان نيز مشاهده شده است. به هر حال گونه‌اي است كه در مناطق كوهستاني زندگي مي‌كند اما نه لزوما فقط مناطق كوهستاني رشته‌كوه‌هاي البرز و زاگرس بلكه در كوه‌هاي ناحيه مركز ايران هم ديده شده است.
وي درباره عوامل تهديد گربه پالاس اظهار داشت: گونه‌هايي از حيوانات و گوشتخواراني كه در دشت زندگي مي‌كنند يكي از عوامل تهديد آنها چراي گله و دام است اما چون گربه پالاس در دشت زندگي نمي‌كند از اين لحاظ خطري متوجه آن نيست، نكته جالب درباره اين حيوان اين است كه مهارت زيادي در استتار كردن دارد. البته گاهي توسط مردم محلي و شكارچيان شكار مي‌شود اما چون گونه‌اي است كه گزارش از آن خيلي كم است اطلاعات زيادي درباره كشتار آن در دست نداريم.
اسلامي تاكيد كرد: با توجه به اهميت حفاظت از گونه‌هاي ارزرشمند بايد اطلاعات كافي از آنها در دست داشته باشيم كه با انجام كارهاي پژوهشي امكانپذير است از آنجا كه اولويت اصلي سازمان حفاظت محيط زيست، حفاظت است بنابراين بايد دانشگاه‌ها و نهادهاي مردمي نسبت به جمع‌آوري اطلاعات پراكندگي و وضعيت گربه پالاس اقدام كنند.منبع:ايرنا/
لینک اصل خبر در سایت اداره کل حفاظت محیط زیست استان اصفهان
نظرات