چگونه شهر را تاب‌آور کنیم؟
به گزارش شهریار به نقل از ایمنا، تاب‌آوری شهری موضوعی است که اخیرا در شهرها و به ویژه کلانشهرهایی که روز به روز در حال گسترش و پیشرفت هستند، مطرح می‌شود. شاید اهمیت دادن به این موضوع در نگاه اول به شهرداری‌ها برگردد، اما در واقع دستگاه‌ها و مجموعه‌های دیگر نیز باید در کنار شهرداری قرار گیرند و به کمک این دستگاه خدمت‌رسان بیاید تا شهرها در مقابل بحران‌های طبیعی و حتی غیرطبیعی تاب‌آور شوند.
کلانشهر تبریز با دارا بودن بافت‌های تاریخی و گردشگری، مورد توجه گردشگران داخلی و خارجی زیادی است؛ تقریبا یک چهارم مساحت این شهر بافت فرسوده است که باید برای احیای آن تصمیمات جدی از سوی مدیران شهری اتخاذ شود. همچنین کلانشهر تبریز بر روی گسل زلزله قرار دارد و باید ساخت‌وسازها در این شهر به نحوی طراحی شود که بتواند در مقابل بحران مقاوم باشد.
ایرج شهین‌باهر، شهردار کلانشهر تبریز در گفت‌وگو با خبرنگار ایمنا به مواردی از اقدامات لازم برای آمادگی در زمان وقوع بحران در شهر اشاره کرده است که در ادامه می‌خوانید:
در زمینه تاب‌آوری شهری در تبریز با توجه به اینکه شهری زلزله‌خیز است، چه اقداماتی انجام داده‌اید؟
در بحث تاب آوری شهری، به نوعی پدافند هم می‌تواند مطرح شود؛ ما قبول کرده‌ایم که تبریز شهری زلزله‌خیز است و باید آمادگی مقابله با بحران را داشته باشیم. در دو سال گذشته سعی کرده‌ایم یک سری اقدامات اولیه را در این حوزه انجام دهیم که از جمله آن ایجاد نفوذپذیری در بافت‌های فرسوده و حاشیه‌نشین است.
بیش از ۱۰ مورد مسیرگشایی در بافت‌های فرسوده داشته‌ایم تا ضمن ایجاد نفوذپذیری، برای نوسازی بافت‌ها ارزش افزوده ایجاد کنیم. مناطق حاشیه‌نشین تبریز به گونه‌ای است که دسترسی مردم برای رسیدن به تپه‌های ساخته شده واقعا مشکل‌ساز بود و به منظور تسهیل در دسترسی به این مناطق، پله‌گذاری و بازکردن مسیر را انجام دادیم و داخل کوچه‌ها برای ایجاد مطلوبیت در بستر بافت‌های حاشیه‌نشینی و ایجاد استحکام در زیرساخت‌ها و دسترسی‌های این مجموعه که در مواقع بحران بتوان قابل استفاده باشد. ، شاید بیش از هفت کیلومتر پله‌گذاری کردیم.
آیا برای نوسازی بافت‌های فرسوده با سایر مجموعه‌ها همکاری داشته‌اید؟
مهمترین کاری که در این بخش انجام داده‌ایم، کاری مشترک با سایر حوزه‌ها است، همچنین نهضت پارک‌سازی را ایجاد کردیم. اعتقاد داریم مردم از تبریز به عنوان یک شهر خوش آب و هوا، انتظار دارند سرانه فضای سبز آن هم قابل توجه باشد. زمانی که از تبریز صحبت می شود همه یک شهر سرسبز را تصور می‌کنند و به همین منظور هم این بخش را خیلی جدی گرفتیم. در طول ۲۴ ماه گذشته، ۲۴ پارک محله‌ای احداث کردیم. که این پارک‌ها می‌تواند هم برای گذران اوقات فراغت و هم در بالا بردن سرانه فضای سبز و آلودگی هوا و هم برای مدیریت بحران و بحث‌های ستادی، امدادی وکمک‌رسانی کمک کند؛ این پارک‌ها را در محلات محروم و بافت‌های پرتراکم که حتی جایی برای هلکوپتر نشستن هم نبود. ایجاد کردیم.
سهم مشخص شهرداری‌ها در موضوع تاب آوری شهری چه قدر است؟
شهرداری در بخش زیرساخت‌ها شاید بتواند به بخشی از موضوع تاب‌آوری کمک کند، اما بخش اعظمی از این موضوع به دستگاه‌های خدمات‌رسان و حتی برخی ادارات مثل راه و شهرسازی مربوط می‌شود که می‌توانند نقش‌های اساسی ایفا کنند؛ شهرداری هم در چارچوب وظایف خود هم در بحث ایمن‌سازی ساختمان‌ها با هماهنگی سازمان نظام مهندسی می‌تواند اقداماتی در این زمینه انجام دهد. سازمان نظام مهندسی شهرداری معمولا در هماهنگی‌ها به مشکل برمی‌خورند که لازم است به شکل متمرکز عمل شود تا بتواند شهر را تاب‌آور کرده و در مقابل حوادث غیرمترقبه بتواند زمان بیشتری را مقاومت کند.
آمادگی مقابل بحران و اینکه بتوانیم با ساخت شهرک‌های امن و رعایت بسیاری از موضوعاتی که در مدیریت بحران مورد توجه است، می‌تواند به تاب‌آوری شهرها کمک کند.
آیا در حال حاضر شهرها و به ویژه کلانشهرها تاب‌آور هستند؟
خیر، مسلما بسیاری از شهرها فاصله زیادی با استاندارد تاب‌آوری شهرها داشته و کار برای رسیدن به یک تاب‌آوری استاندارد زیاد است؛ در اینجا به هرحال نقش دولت هم در این موضوع مهم است. شاید در این حوزه اصلی‌ترین وظیفه و نقش بر عهده دولت باشد و شهرداری‌ها به عنوان یک زیرمجموعه می‌توانند در رسیدن به این مهم کمک کنند. در هر صورت شهرهای کنونی آمادگی تاب‌آوری مقابل بحران را ندارد.
چند درصد کلانشهر تبریز بافت فرسوده است؟
تقریبا یک چهارم شهر تبریز بافت فرسوده و حاشیه‌نشین و به طور کلی می‌توان گفت بافت ناکارآمد است که البته گاها در برخی جاها بافت تاریخی شهر هم در دل همین بافت‌های فرسوده قرار دارد.
برای بازآفرینی بافت‌های فرسوده چه اقداماتی انجام داده‌اید؟
تلاش می‌کنیم با هماهنگی سازمان میراث فرهنگی، اقداماتی که در بافت فرسوده انجام می‌دهیم را بیشتر در چارچوب ضوابط و قوانین سازمان میراث فرهنگی باشد، اما در کنار نوسازی این بافت‌ها و تسهیلاتی که دولت پیش‌بینی می‌کند که اعتقاد دارم این تسهیلات کمتر جواب می‌دهد و در طول سال‌های گذشته هم شاهد بودیم که تسهیلات جواب نداده یا کمتر جواب داده، شهرداری تبریز اقدام خاصی را شروع کرده است.
منطقه‌ای را که به نوعی بدترین بافت فرسوده شهر تبریز محسوب می‌شد، بلوک مشخصی تعیین کردیم که شهرداری راساً در این زمینه وارد عمل شد و املاک را تملک کرد؛ شاید بگویم سریعترین و زودبازده‌ترین روش برای اصلاح بافت فرسوده این است که بتوانیم سریعا منازل و ساختمان‌های فرسوده را تملک کرده، تخریب کنیم و مطابق با ضوابط جدید محله‌ای، کاربری‌ها و عرض معابر جدید، ساخت و سازهای نو ایجاد کنیم که این موضوع هم می‌تواند برای شهرداری‌ها درآمدزا باشد چون شهرداری زمین‌های موجود در بافت فرسوده را با قیمت‌های پایین تملک می‌کند، اما بعد از تخریب و تفکیک، قیمت این زمین‌ها می‌تواند تا سه، چهار برابر هم قابل افزایش باشد.
راه‌اندازی دفاتر تسهیلگری تا چه اندازه می‌تواند در زمینه احیای بافت‌های فرسوده شهر کمک کند؟
وزارت راه و شهرسازی در حال حاضر در حال راه‌اندازی دفاتر تسهیلگری است، اما در گذشته هم چنین تجربه‌ای را داشته‌ایم و من نشنیده‌ام که این اقدام در هیچ شهری جواب داده باشد البته شاید به طور موردی در برخی جاها مفید بوده، اما نتوانسته حجم قابل توجهی از بافت‌های فرسوده شهر را اصلاح کند.
باید به این نکته توجه داشته باشیم کسی که در بافت ناکارآمد شهر زندگی می‌کند یا وضعیت مسکن خوبی ندارد، امکان پرداخت اقساط وام را هم ندارد چراکه که اگر این امکان را داشت می‌توانست محل سکونت خود را اصلاح کند. حتی اگر به افرادی که در این بافت‌ها ساکن هستند وام بدون بهره هم اعطا شود یا نصف مبلغ وام را هم به آن‌ها ببخشیم باز هم توانایی پرداخت اقساط را ندارند و چون شرایط اخذ وام را نداشته اقدامی هم نمی‌کنند؛ به نظر من راه‌اندازی دفاتر تسهیلگری غلط است.
چه راهکاری برای مشارکت شهروندان برای احیای بافت‌های فرسوده پیشنهاد می‌کنید؟
به نظر من دولت باید در این زمینه کمک کند، وام دهد یا حمایت کند تا شهرداری‌ها وارد عمل شوند چون شهرداری‌ها ابزار کافی را در دست دارند و سریع می‌توانند در بافت‌های فرسوده تغییر کاربری دهند، طرح بگذارند، اِعمال قانون کنند و به راحتی بافت‌ها را تملک کرده و سریع تخریب کنند و بافت‌های جدید با ارزش افزوده ایجاد کنند حتی ملک مسکونی را به تجاری تبدیل کنند.
طرح‌های زیادی می‌توان در بافت‌های فرسوده با کمک دولت ایجاد کرد که منجر به ارزش افزوده در بافت‌های فرسوده شهر شود که همه این کارها در دست شهرداری‌ها است؛ سریعترین روش که می‌تواند برای احیای بافت‌های فرسوده انجام داد این است که دولت باید به شهرداری‌ها به عنوان مجموعه‌ای که در جبهه اول خدمات‌رسانی است و با مردم ارتباط نزدیکی دارد، توجه بیشتری داشته باشد. معمولا در دولت این دیدگاه را نداریم و متاسفانه اکثرا سعی می‌کنند اکثر موضوعات را با مردم حل کنند که این به تنهایی کافی نیست و نشان هم داده که عملیاتی نشده است.
لینک اصل خبر در سایت مدیریت بحران شهرداری تبریز
نظرات