29 دي، روز ملي هواي پاك / هواي پاك؛ اقدام و عمل

• یکشنبه 29 دی 1398
• 0 نظر

29 دي، روز ملي هواي پاك / هواي پاك؛ اقدام و عمل

29 دي، روز ملي هواي پاك / هواي پاك؛ اقدام و عمل

جمعيتِ افزون بر 7 ميليارد و 500 ميليون نفري جهان، امروز با چالش هاي بزرگي از قبيل تغذيه، كار، سلامت، توسعه پايدار، پيشرفت و رفاه، و عدم تعادل و توازن اين بارِ سنگين با توانِ تاب آوري محيط زيست و عناصرِ اصليِ سازنده ي آن يعني آب، خاك و هوا، روبه رو است .

به همين دليل در دهه هاي اخير، جامعه ي جهاني و دولت ها براي حلِ مشكلاتِ ناشي از اين روندِ تخريبي و كاستن از عوارضِ دخالت هاي خواسته و ناخواسته ي بشر در چرخه ي حيات، بدنبال راهكار هستند .

به گزارش "پارما" اين توجه ، بيشتر به اختصاصِ روزهاي نمادينِ مرتبط با مشكلاتي همچون كمبود منابعِ آب، آلودگي هوا، فرسايش خاك و ساير چالش هاي محيط زيست معطوف مي شود، و با وجود برپاييِ كمپين هاي مردمي و برنامه ريزي ها و سياستگذاري هاي دولتي، متاسفانه نتوانسته است از ميزانِ بسيار زياد تخريب ها و آسيب ها بكاهد و اين كمبود، در كشورهاي در حال توسعه و جهان سومي، بيشتر خود را نشان داده است.

در اين ميان، هوا به عنوان عنصرِ حياتيِ همه موجوداتِ زنده، مهمترين نقش را ايفا مي كند و داشتنِ هواي پاك و سالم، به ويژه در كلان شهرها، براي مردم و دولت مردان به يكي از مشكلات بزرگ تبديل شده است. ازاين رو دركشورهاي مختلف يك روز به عنوان روز هواي پاك با عناوين مختلف مانند: "روز بدون خودرو" و يا "روز بدون دود" نامگذاري شده و در اين روز، براي تنوير افكار عمومي، اقدامات خاصي تدارك ديده مي شود.

در ايران، بحران آلودگي هوا در تهران و شهرهاي بزرگي چون تبريز، مشهد، اراك ، اصفهان، شيراز و اهواز، منجر به تشكيل ستاد اجرايي كاهش آلودگي هوا و اعلام روز 29 دي ماه به عنوان روز ملي هواي پاك از سال 1374 شد.

آلودگي هوا چيست؟

آلودگي هوا، عبارت است از وجودِ هرنوع آلاينده اعم از جامد، مايع، گاز و يا تشعشع پرتوزا، بو و صدا در هوا، به صورت طبيعي يا انسان ساخت، به ميزان و در مدت زماني كه كيفيت زندگي را براي انسان، ديگر جانداران و فرآيندهاي بوم شناختي( اكولوژيكي) به خطر انداخته يا به آثار باستاني و اموال، خسارت وارد كند و يا، سبب از بين رفتن يا كاهش سطح رفاه عمومي شود.

عوامل آلوده كننده ي هوا در شهرها كدامند؟

- تراكم جمعيتيِ بسيار بيش از توانِ تاب آوريِ شهري با زيرساخت هاي موجود به ويژه در كلان شهري چون تهران.

- تردد شمارِ فراوان خودروهاي فرسوده و بي كيفيت در شهرها( كه البته بيشترين آلودگي مربوط به وسايل نقليه ايي مانند كاميون ها، اتوبوس ها، ميني بوس ها و موتورسيكلت هاي كابراتوري است).

- وارونگي دما.

- ساخت و سازهايِ خارج از استانداردِ شهرهايي با ويژگي هاي توپوگرافي خاص

- آلودگي هاي منتشر شده از كارخانه ها و صنايع ( نيروگاه هاي حرارتي، كارخانه‌هاي فولادسازي و توليد مواد شيميايي، سيمان سازي، كاغذسازي، نساجي، دباغي و...).

- وسايل گرمايشي و سرمايشي منازل مسكوني.

از سال 1380 با تشكيل ستاد هواي پاك در حوزه ي معاونت آموزش و برنامه ريزي سازمان حفاظت محيط زيست، هماهنگي هاي برنامه هاي روز هواي پاك، بُعدِ ملي پيدا كرد و با توجه به محورهاي برنامه ي جامعِ كاهش آلودگي هواي تهران، هرسال موضوعي به عنوان محور فعاليت هاي روز هواي پاك اعلام شده و در قالبِ موضوع، اقداماتي صورت گرفته است.

هدف از اعلام روز ملي هواي پاك، ايجاد حساسيت و جلب توجهِ اقشار مختلف جامعه است چرا كه مشاركت مردمي و سازمان هاي مردم نهاد از يك سو، و افزايش هماهنگيِ بينِ بخشي ميان همه ي دستگاه ها و سازمان هاي دولتي و غير دولتي و قانونگذاريِ كارآمد و نظارتِ قانونگذار از ديگر سو، مي تواند در داشتن هواي پاك و كاهش آلودگي، مهمترين نقش را ايفا كند.

يكي از تاثيرگذارترين نهادهاي دولتي در آگاهي بخشي و تنوير افكار عمومي براي كاهش آلودگي هوا، صدا و سيماي جمهوري اسلامي ايران يا همان رسانه ي ملي است كه بدليل دسترسيِ فراگير و گسترده توسطِ همه مردم، مخاطبانِ پرشماري از هر گروهِ سني و صنفي دارد و با بهره برداري از اين ظرفيتِ كم نظير، از طريق سياست‌گذاري در روابطِ متقابلِ اين رسانه با سازمان‌هاي متوليِ آلودگي هوا و اولويت دادن به برنامه‌هاي محيط زيستي و افزايشِ آگاهي شهروندان،با ايجاد حساسيت، الگوهاي تغيير رفتار و ارتقاي فرهنگ محيط زيستي و نيز معرفي راهكارها، مي تواندكاهش آلودگي هوا را به مطالبه ي عمومي تبديل و نيز مطالباتِ مردم را در اين زمينه از مسوولان پيگيري كند.

اقدامات موثر ديگر از سوي رسانه ي ملي، وجود مشاور محيط زيست در كنار تهيه كنندگان و برنامه سازان، تاكيد و توجه به ساختار برنامه هاي توليدي و زمان بندي پخشِ برنامه ها، با توجه به مخاطب و محتواي پيام، توسعه ي زيرساخت‌هاي شهري و هماهنگي بينِ پيام پخش شده از سيما و شرايطِ محيطي مخاطبان، اعلام وضعيت موجود آلودگي هواي شهر در هر بخش خبري، شرح وظايفِ شهروندان به زبان ساده و جلب مشاركت آنان است.

وزارت آموزش و پرورش نيز از مجموعه هاي مهم در افزايش آگاهي مخاطبان براي كاهش آلودگي هوا از طريق ارتباط با دانش آموزان و خانواده هاي آنها به طور همزمان است.

نقش وزارت نفت و وزارت صنايع به مراتب سنگين تر و سخت تر است چراكه زيرساخت هاي سوختِ پاك و خودروهاي استاندارد، برعهده اين دو وزارتخانه است.

نكته ي مهمي كه همه بايد به آن توجه داشته باشيم اين است كه معضل آلودگي هوا، با اقدام يك يا دو دستگاه قابل حل نيست. همانطور كه قانونِ برنامه ي جامع، مجموعه اي از دستگاه ها را در كنارِ هم، موظف به حركت در مسير حلِ بحرانِ آلودگي هواي تهران و كلان شهرها كرده است.

از سوي ديگر توجه و تمركز در عوامل پيش گفته نشان مي دهد كه متولي فعاليت هيچكدام از سازمان ها، ارگان ها و دستگاه هايي كه به طور مستقيم يا غيرمستقيم مسبب آلودگي هوايِ كلان شهرها و شهرهاي صنعتي هستند، سازمان حفاظت محيط زيست نيست و سازمانِ متبوع ، فقط بر بخش هايي از وظايف اين مجموعه ها، آن-هم به شكلِ محدود و تعريف شده توسطِ قانونگذار، نظارت دارد.

تنها در صورتي كه تمام دستگاههاي مذكور، وظايف خود را به درستي انجام داده و در سياستگذاري ها و برنامه ريزي هاي خود در خصوص حفظِ كيفيت هوا، كنترل و كاهش آلودگي آن، هم سو با هم و با رويكرد واحد اقدام كنند، مي توان اميدوار بود كه اين مشكلِ بسيار جدي و مهم، حل شده و عوارضِ فراوان ناشي ازآن در سلامتِ شهروندان و نيز سايرِ زيستمندان از ميان برود و هزينه هاي هنگفتِ ناشي از اين معضلِ بزرگ، از دوشِ بودجه برداشته شده و اعتبارِ آن، به عمران و آباداني كشور اختصاص داده شود.

سازمان حفاظت محيط زيست در چهارچوب وظايف خود درخصوص قانون هواي پاك، پيش نويس و لايحه هواي پاك را تهيه و تدوين كرده كه پس از رفت و برگشت هاي بسيار، به تازگي در 34 ماده و تبصره، به تصويب مجلس شوراي اسلامي رسيده و در تاريخ 23/5/1396 از سوي رياست جمهوري، به دولت ابلاغ شده است.

آنچه وظيفه ي تك تك ما، جدا از جنس، شغل، قوم و مذهب است، توجه به حقي است كه فرزاندانمان در آب، خاك و هواي اين سرزمين دارند و ما، بايد امانتدارانِ خوبي براي سهمِ آنها از محيط زيستشان باشيم.