ارتقاء فرهنگ شهرنشینی/ مسئولیت شهروندی
فرهنگ شهروندی از آن عبارت‌های آشنایی است که حتماً همه‌مان شنیده‌ایم؛ شاید در مورد معنا و مصداقش فکر کرده باشیم، شاید هم برای ما اهمیتی نداشته باشد. اما به طور حتم، همه ما در مواجهه با بعضی رفتارها، به‌خصوص از نوع آزار دهنده‌اش، به یاد این عبارت افتاده‌ایم. مثلاً وقتی یک موتور سوار، موتورش را در پیاده‌رو می‌راند؛ یا وقتی یک راننده با پارک ماشینش در پیاده‌رو کاملاً مسیر رفت‌وآمد عابران را مسدود می‌کند (به‌خصوص اگر این عابر یک توان‌خواه باشد که با ویلچر تردد می‌کند)؛ یا وقتی شهروندی #نه-به-پرتاب-زباله-از-خودرو را نادیده می‌گیرد؛ یا وقتی فردی در تاکسی و اتوبوس با صدای بلند با تلفن همراهش صحبت می‌کند؛ یا وقتی طرفداران نامزدهای محترم انتخاباتی به جای نصب پوستر در محل‌های تعیین شده، روی درخت و دیوار و تیر چراغ برق و جعبه تقسیم برق شهری پوستر می‌چسبانند، فرهنگ شهروندی مانند یک سربازِ زخمیِ خسته رُخ می‌نماید که در جنگ با غولِ کریهِ بی‌فرهنگی شکست خورده است.
در عصر و زمانه‌ای که زندگی می‌کنیم، واقعاً لازم است به مفهوم فرهنگ شهروندی فکر کنیم. به این فکر کنیم که آیا ما شهروندان به ارزش‌های فرهنگی جامعه‌مان پایبند هستیم؟ آیا فرهنگ شهروندی با حقوق متقابل شهروندان بر هم و حق آن‌ها بر شهر رابطه‌ای دارد؟ متولی آموزش فرهنگ شهروندی چه کسانی و یا چه ارگان‌هایی هستند؟
مولفه‌های فرهنگ شهروندی
با رشد جمعیت، افزایش شهرنشینی و بزرگ‌تر و متراکم‌تر شدن شهرها، فرهنگ شهروندی به صورت یک ضرورت معاصر نمود پیدا کرده است. ضرورتی که از بسترهای اجتماعی، اقتصادی، سیاسی و فرهنگی جامعه نشات می‌گیرد؛ الگوهای رفتاری جامعه را تعریف و یا بازتعریف کرده و برخی هنجارها و نحوه استفاده ما شهروندان از فضاهای شهری را تعیین می‌کند. در نتیجه، با افزایش همبستگی اجتماعی و تعلق خاطر ما شهروندان، به جامعه‌ای که در آن زندگی می‌کنیم، موجب می‌شود حقوق و وظایف شهروندی خود را به رسمیت بشناسیم.
از میان همه مولفه‌هایی که مفهوم فرهنگ شهروندی را تعریف می‌کند قانون‌مداری، مسئولیت‌پذیری و مشارکت شهروندی اهمیت بیشتری دارند. یعنی شهروندِ با فرهنگ کسی است که قوانین و هنجارها را رعایت کند، مسئولیت‌پذیر باشد، در امور مربوط به شهر و منطقه زندگی‌اش مشارکت کند و بی‌تفاوت نباشد. بهترین حالت مشارکت در امور هم با عضویت افراد در سازمان‌های مردم‌نهاد میسر می‌شود. این مشارکت موجب مطالبه‌گری اجتماعی و تاثیر بر تصمیم‌سازی‌ها و تصمیم‌گیری‌های مدیریت شهری می‌شود. برای مثال، چند سال قبل، اعضای یکی از سمن‌های حامی محیط‌زیست در ساری، خواهان بازنگری در مسیر خیابان جدید و حفظ درختان کهنسال خیابان مازیار شدند. خواسته‌ای که مدیریت شهری را بر آن داشت که با احترام به این تصمیم مردمی، مطالبه آنان را اجرایی کند. شهروندِ قانون‌مدارِ مسئولیت‌پذیرِ مشارکت‌جو اتفاقات شهرش را رصد می‌کند، در امور شهری مداخله موثر دارد و تابع هنجارها و قوانین است.
فرهنگ شهروندی؛ خانه‌های شهروندی
مراجع و ارگان‌های متعددی متولی آموزش فرهنگ شهروندی به شهروندان هستند. از آموزش و پرورش، که به جهت تاثیر بر کودکان و نوجوانان و شکل‌دهی شالوده ذهنی آنان مهم‌ترین متولی است تا رسانه ملی که مخاطبان زیادی در سراسر کشور دارد؛ از سازمان تربیت بدنی که عهده‌دار ترویج ورزش در زندگی روزمره مردم است تا سازمان میراث فرهنگی و گردشگری که اسمش به اندازه کافی ماهیت فعالیت‌هایش را معرفی می‌کند؛ از دانشگاه‌ها که وظیفه آموزش عالی را به عهده دارند تا فرمانداری و استانداری که مراکز سیاست‌گذاری شهر و استان هستند. شهرداری هم یکی از ارگان‌های مهم متولی مقوله فرهنگ عمومی و شهروندی است. در این زمینه، شهرداری هم متولی است و هم متاثر؛ زیرا ناآگاهی از فرهنگ شهروندی، به کارکردها و عملکردهای شهرداری آسیب می‌رساند.
شهرداری ساری تاکنون فعالیت های متعددی در زمینه آموزش و ارتقای فرهنگ شهروندی انجام داده است؛ از چاپ کتاب تا طراحی دیوار نوشته‌هایی در خیابان فرهنگ در مورد فرهنگ شهروندی. اما مهم‌ترین و منسجم‌ترین فعالیت شهرداری ساری در زمینه ارتقای فرهنگ عمومی، تاسیس مراکزی با عنوان سراهای تداوم بوده است؛ که هم اکنون این سراها به نام خانه‌های شهروندی شناخته می‌شوند. هدف اصلی تاسیس خانه‌های شهروندی ارائه آموزش شهروندی و ترغیب مردم به افزایش مشارکت اجتماعی و به تبع آن، ارتقای سطح فرهنگ عمومی است و در این راستا، خدمات متعددی در این خانه‌ها به شهروندان ارائه می‌شود. این خدمات، متناسب با نیاز گروه‌های سنی مختلف و در حوزه‌های آموزش شهروندی، مشارکت اجتماعی، اشتغال‌زایی و توانمندسازی و ارتقای سلامت شهروندی ارائه می‌شود.
در حال حاضر، ده خانه شهروندی در ساری فعالیت می‌کنند و بیش از سی هزار نفر از خدمات این خانه‌ها بهره می‌برند. یکی از این خانه‌ها به نام «خانه جهاندیدگان» به طور ویژه به مشترکان سالمند و میانسال خدمات ارائه می‌دهد و خانه دیگری به نام «خانه شهروندی آزادی» با هدف ارتقای فرهنگ شهروندی، کاهش آسیب‌های اجتماعی و برقراری توازن اجتماعی فعالیت می‌کند.
ارتقای فرهنگ شهروندی تاثیر قابل توجهی بر توسعه پایدار، رفاه اجتماعی و پیشرفت‌های فرهنگی دارد، به حقوق و مسئولیت‌های گروه‌های مختلف جامعه معنا داده و ارزش‌های اجتماعی را تبیین می‌کند؛ از این رو، در همه دنیا همواره در برنامه‌ریزی‌های کلان مورد توجه قرار می‌گیرد. در دنیای مدرن امروز، هویت یک جامعه را میزان احترام مردم آن جامعه به فرهنگ عمومی و رعایت اصول آن تعیین می‌کند.
روابط عمومی و امور بین الملل شهرداری ساری
لینک اصل خبر در سایت شهرداری ساری
نظرات