تالاب گاوخوني اصفهان يك دهه در حسرت جشن پرندگان مهاجر
جمعيت پرندگان مهاجر در تالاب بين‌المللي گاوخوني اصفهان بر اساس آخرين پايش اداره‌كل محيط زيست استان با وجود رهاسازي متناوب آب زاينده‌رود، كاهش يافته كه بسيار كمتر از حد انتظار بوده است.
به گزارش«پارما» از ايرنا، تالاب گاوخوني كه به عنوان مامني براي گونه‌هاي جانوري گوناگون از جمله پرندگان مهاجر در شرق شهرستان اصفهان قرار دارد، در يك دهه گذشته با بحران خشكي و كاهش منابع آبي روبه‌رو بوده است.
سهمي از حق‌آبه اين تالاب بين‌المللي در نهايت پس از سال‌ها در نيمه دوم سال 98 از سوي دولت دوازدهم تامين و موجب رسيدن آب به 21 درصد از سطح آن شد.
سرپرست معاونت پايش و نظارت اداره‌كل حفاظت محيط زيست استان اصفهان در اين زمينه گفت: زمستان سال گذشته حدود 355 قطعه پرنده مهاجر آبزي و كنارآبزي از 9 گونه در اين تالاب سرشماري شد كه متاسفانه اين تعداد با وجود رهاسازي آب، بسيار كمتر از حد انتظار بود.
حسين اكبري روز جمعه در گفت و گو با ايرنا افزود: اين تعداد در مقايسه با زمستان سال 97 كه 2 هزار و 151 قطعه پرنده آبزي و كنارآبزي در 31 گونه از محدوده بند شاخ كنار (آخرين سازه سنگي در مسير زاينده‌رود در شرق اصفهان) و سطح تالاب سرشماري شده بود، كاهش زيادي داشته است.
وي يادآور شد: تعداد پرندگان مهاجر در زمستان سال‌هايي كه تالاب گاوخوني پرآب بود و وضعيت نرمال داشت، به‌طور ميانگين 20 هزار قطعه بود و حتي در اوايل دهه 70 به 150 هزار قطعه نيز رسيد.
سرپرست معاونت پايش و نظارت اداره‌كل حفاظت محيط زيست استان اصفهان اضافه كرد: سرشماري زمستانه پرندگان مهاجر در سال 98 در سه سايت اصلي در طول زاينده‌رود انجام گرفت كه بر اساس نتيجه‌هاي به دست آمده در شهر اصفهان حد فاصل ناژوان تا پل غدير، سه‌هزار و 628، در زرين‌شهر 19 و در محل تصفيه‌خانه و بند آبشار در شرق اصفهان 568 قطعه پرنده سرشماري شده بود.
وي تصريح كرد: بدون شك قطع و وصل شدن جريان آب به سمت تالاب و خشك ماندن سطح آن، تاثير منفي بر روي ميزباني اين زيستگاه آبي از پرندگان مهاجر دارد.
اكبري اضافه كرد: پرندگان مهاجر به مرور زمان به تالاب‌ها و زيستگاه‌هايي كه در چند سال متوالي آب نداشته باشند، اطمينان لازم را نمي‌كنند و به مكان‌هايي مي‌روند كه آب پايدار داشته باشند و حتي ممكن است به تدريج و در طول يك دهه يا بيشتر، براي مهاجرت تغيير مسير دهند.
وي اظهارداشت: كاهش تعداد پرندگان بر اين حقيقت تاكيد دارد كه تامين نشدن حق‌آبه‌هاي زيست محيطي در سال‌هاي متمادي و خشك شدن تالاب بين‌المللي گاوخوني و قطع و وصل شدن جريان پس از رهاسازي آب، موجب تاثير گسترده و جدي در پايداري تنوع زيستي و ذخاير ژنتيكي اين بوم‌سازگان (اكوسيستم) بسيار ارزشمند و در عين حال حساس و شكننده در فلات مركزي ايران مي‌شود.
سرپرست معاونت پايش و نظارت اداره‌كل حفاظت محيط زيست استان اصفهان تاكيد كرد: بدون ترديد تنها راه برون‌رفت از اين بحران زيست محيطي، نهادينه شدن و تامين حق‌آبه‌هاي زيست محيطي از سراب تا پاياب به عنوان حقوق عامه و فرانسلي با همكاري، همدلي و هم‌افزايي مسوولان و گروه‌هاي مختلف جامعه است.
وي با بيان اينكه در مجموع چهار هزار و 215 قطعه پرنده آبزي و كنارآبزي در 23 گونه سرشماري شده است، گفت: اين تعداد در مقايسه با مدت مشابه سال 97 كه آب در بستر رودخانه جاري نبود، بخش زيادي از مسير خشك بود و تنها لكه‌هاي بسيار محدود و ناچيزي از آب و پساب در برخي نقاط وجود داشت، افزايش چشمگيري نشان مي‌دهد.
اكبري بيان كرد: گونه كاكايي سرسياه در ميان اين پرندگان بيشترين تعداد را به خود اختصاص داده است كه البته مهاجرت پرندگان مهاجر به طور معمول از اوايل پاييز آغاز مي‌شود و با توجه به اينكه ماندگاري آنها متغير مي‌باشد، ممكن است در طول پاييز و زمستان تغييرات جمعيتي داشته باشند.
به گفته وي رسيدن به يك نتيجه علمي در باره چگونگي حركت جمعيت اين گونه‌ها، نياز به تحقيقات جامع و كامل در سال‌هاي متمادي با ميانگين بلند مدت دارد.
حداقل نياز آبي سالانه تالاب گاوخوني بر اساس مطالعات دانشگاهي 176 ميليون مترمكعب است و با توجه به اينكه ساليان متمادي از دريافت حق‌آبه‌هاي زيست‌محيطي محروم بود و حتي در سال 1397 به شرايط بحراني و خشكي كامل رسيد، آب دريافتي در نيمه دوم سال 1398 بيشتر به لايه‌هاي زيرين نفوذ كرد.
اين تالاب بين‌المللي به استناد تحليل و مقايسه تصاوير ماهواره‌اي در پايان اسفند سال 1398 حدود 21 درصد از سطح آن مرطوب شد، در حالي كه در مدت مشابه سال پيش از آن، اين ميزان نزديك به سه درصد بود.
نيمه دوم سال گذشته حدود 41 ميليون مترمكعب آب به تالاب بين‌المللي گاوخوني وارد شد كه برابر 23 درصد حداقل نياز آبي سالانه اين تالاب در راستاي حفظ كاركردهاي اكولوژيك آن است.
تالاب گاوخوني واقع در شرق اصفهان، يكي از بزرگترين و مهمترين تالاب‌هاي ايران به شمار مي‌رود و در طول تاريخ در كنار ايجاد فضايي فرح‌بخش، ميزبان خوبي براي جانوران آبي، پرندگان مهاجر، برخي گونه‌هاي گياهي و منبع درآمد و آسايش ساكنان اين منطقه بوده است.
از جمله گونه‌هاي پرنده‌اي كه در اين تالاب فرود مي‌آمدند مي‌توان به فلامينگو، انواع اردك، مرغابي، غاز، پرستوي دريايي، پليكان، باتلان و كِشيم اشاره كرد.
تالاب گاوخوني كه منطقه‌اي به وسعت 476 كيلومترمربع، در 167 كيلومتري جنوب شرق اصفهان در كنار شهر ورزنه و مجاور تپه‌هاي شني قرار دارد، در يك دهه گذشته تنها مدت كوتاهي در سال 95 و سپس در سال 98 آب به خود ديد.
كاهش آب ورودي در نتيجه تغيير اقليم، خشكسالي و تامين نشدن حق‌آبه‌هاي طبيعي از جمله چالش‌هايي به شمار مي‌رود كه حيات اين تالاب مهم را به خطر انداخته است.
برخي كارشناسان و مسوولان نيز فراتر رفته و بر اين باور هستند كه ادامه اين روند مي‌تواند تالاب گاوخوني را به كانون توليد گرد و غبار تبديل كند و تا شعاع زيادي را تحت تاثير خود قرار دهد.
لینک اصل خبر در سایت اداره کل حفاظت محیط زیست استان اصفهان
نظرات