تشریح مهمترین چالش های زیست محیطی اصفهان توسط مدیرکل حفاظت محیط زیست استان به مناسبت روز جهانی زمین پاک
به گزارش«پارما»به نقل از ایسنااصفهان، همه ساله ۲۲ آوریل مصادف با دوم اردیبهشت ماه، به عنوان روز جهانی زمین و در کشور ما با عنوان روز زمین پاک شناخته می شود. با توجه به اینکه هر سال یک شعار به عنوان سرفصل کاری و محوریت بخشیدن به برنامه ها تعیین می شود، شعار امسال روز زمین پاک، اقدام برای تغییرات اقلیمی است.
هدف از تعیین روزی به نام زمین پاک، پرداختن به مهمترین معضلات زیست محیطی زمین است تا در سطوح مختلف کارشناسی، مدیریتی و رسانه ها برای جلب مشارکت عمومی در جهت حل مشکلات تلاش های همه جانبه ای صورت گیرد.
امسال مهمترین موضوع در روز جهانی زمین چیست؟
امسال پنجاهمین سالروز زمین در سال ۲۰۲۰ چالش برانگیزترین موضوع محیط زیست، اقدام برای تغییرات اقلیمی است. تغییرات آب و هوا یکی از بزرگترین موضوعات جهانی برای آینده بشریت، کل محیط زیست و سیستم های پشتیبان حیات است که جهان ما را قابل سکونت می کند. تا زمانی که ما اقدامات پیشگیرانه برای تغییر اوضاع شروع نکنیم، نسل های آینده در معرض خطر خواهند بود. به طور کلی، موضوع روز زمین ۲۰۲۰ مسئولیت هر فرد در سراسر جهان را در برداشتن گام های لازم برای کنترل تغییرات آب و هوا بیان می کند.
تعریفی از پسماند ارائه کنید و ارزیابی تان از مدیریت پسماند در کشور و استان چیست؟
بر اساس ماده ۲ قانون مدیریت پسماند، پسماند به مواد جامد، مایع و گاز (غیر از فاضلاب) گفته می شود که به طور مستقیم یا غیرمستقیم حاصل فعالیت انسان بوده و از نظر تولیدکننده زائد تلقی می شود. پسماندها به پنج گروه پسماندهای عادی، پسماندهای پزشکی (بیمارستانی)، پسماندهای ویژه، پسماندهای کشاورزی و پسماندهای صنعتی تقسیم می شوند. لازم است قبل از ارزیابی به حجم و نحوه مدیریت انواع پسماند اشاره ای داشته باشیم.
درخصوص پسماند عادی که شامل پسماندهای ناشی از فعالیت های روزمره انسانها در شهرها، روستاها و خارج از آنها می شود، طبق برآوردها میزان تولید این نوع پسماند در کشور بیش از ۵۸ هزار تن در روز در مناطق شهری و روستایی است، بدین ترتیب سالانه حدود ۲۱ میلیون تن پسماندهای عادی در کشور تولید می شود. در استان اصفهان براساس نتایج سرشماری سال ۱۳۹۵ بیش از ۵ میلیون و ۱۲۰ هزار نفر جمعیت سکونت دارند که میزان زباله تولیدی این جمعیت ۳هزار و ۶۳ تن در روز و ۹۰۰ تا ۱۰۰۰ تن در روز در شهر اصفهان است. از کل زباله عادی تولید شده در استان اصفهان ۶۷.۸ درصد آن یعنی ۲هزار و ۷۸ تن در روز آن به ۶ کارخانه کمپوست موجود در استان، هدایت می شود و ۳۲.۲ درصد مابقی در ۱۶۲ محل دفن زباله شامل، ۴۲ لندفیل شهری و ۱۲۰ لندفیل روستایی، دفن می شود. ۶ کارخانه کمپوست اشاره شده زباله های تولیدی توسط ۴۱ هزار و ۱۹ نفر از مردم استان معادل ۸۰ درصد جمعیت استان را بازیافت کرده و در نهایت به کود کمپوست، تبدیل می کنند.
میزان بازیافت پسماندهای خشک در کلان شهرها به طور میانگین حدود ۹ درصد است. با توجه به اینکه حدود ۳۵ درصد پسماند عادی را پسماند خشک قابل بازیافت تشکیل می دهد، مقدار بازیافت پسماند خشک با وجود توجیه اقتصادی بالای آن حدود یک سوم مقدار قابل انتظار است. در استان اصفهان نرخ کل تفکیک پسماند خشک در سال ۹۷ حدود ۷.۵ درصد و در سال ۹۸ به بیش از ۸ درصد افزایش یافته است. درصد پسماند خشک جمع آوری شده در سال های ۹۷ و ۹۸ نسبت به سال ۹۶ به دلیل بالا رفتن قیمت اقلام بازیافتی و به تبع آن رشد جمع آوری غیرمجاز بی سابقه پسماند خشک، توسط عوامل غیرمجاز و دوره گردها و همچنین مشکلات معیشتی مردم، کاهش داشته است.
میزان دفن پسماندهای پرخطر پزشکی چقدر است؟
درباره میزان تولید پسماند پزشکی کشور و استان باید یادآور شد که ۵۰۰ تن در روز پسماند پزشکی در مراکز بهداشتی و درمانی کشور تولید می شود. در استان اصفهان نیز با توجه به وجود ۶۴ بیمارستان و ۷هزار و ۹۵۶ مرکز درمانی غیربیمارستانی، میزان کل پسماندهای پزشکی حدود ۱۶ تن در روز است که ۱۲.۷ تن آن معادل ۷۹ درصد به طور مقدماتی بی خطرسازی و سپس دفن اصولی شده و میزان ۳.۳ تن در روز آن معادل ۲۱ درصد کل پسماند پزشکی استان که مربوط به مراکز خدماتی و درمانی غیر بیمارستانی، متاسفانه بدون انجام عملیات بی خطرسازی دفن می شود. بخش دیگری از پسماندهای پزشکی، پسماندهای شیمیایی و دارویی به میزان ۱.۵۳ تن در روز است که ۱.۲۲ تن در روز معادل ۸۰ درصد آن در بیمارستان ها تفکیک و در محل های مناسب نگهداری شده و به صورت اصولی مدیریت و به مراکز امحاء تحویل داده می شود، ولی روزانه افزون بر ۳۰۰ کیلوگرم پسماندهای شیمیایی و دارویی در استان معادل ۲۰ درصد آن متاسفانه به صورت غیراصولی مدیریت و دفن می شوند.
میزان پسماندهای صنعتی غیر ویژه کشور نیز ۳۲ میلیون تن در سال برآورد شده و در استان اصفهان براساس اطلاعات موجود در این اداره کل، سالانه حدود ۱۴۶۷ هزار تن تولید می شود. در استان ۱۳ سایت پسماند صنعتی مجاز وجود دارد که ۵ سایت، فعال و ۸ سایت دیگر در حال راه اندازی است.
میزان تولید سالانه پسماند ویژه شامل پسماندهایی که به دلیل بالابودن یکی از خواص خطرناک به مراقبت ویژه نیاز دارند، در کشور ۸ میلیون تن و در استان اصفهان نیز براساس اطلاعات موجود در این اداره کل، بالغ بر ۵۹ هزار و ۶۲۹ تن در سال است. در استان یک شرکت امحاء کننده پسماند ویژه در حال فعالیت است و پهنه دفع پسماند ویژه استان نیز در جلسات مدیریتی کلان استان تصویب شده و در مرحله تعیین سرمایه گذار است. در حال حاضر تمام مجوزهای نقل و انتقال پسماندهای صنعتی و ویژه از طریق سامانه تحت وب جامع محیط زیست انسانی، انجام می شود. این مجوزها شامل موافقت و یا مخالفت با انتقال پسماندهای صنعتی و ویژه مراکز داخل و یا خارج از استان به محل امحا، بازیافت یا لندفیل پسماند واقع در داخل و یا خارج استان اصفهان است.
میزان تولید سالانه پسماندهای کشاورزی کشور حدود ۱۷۰ میلیون تن است که این میزان در استان اصفهان در سال ۱۳۹۸، بیش از ۱۳۶۹ هزار تن در سال است که شامل ۱۷۵۰۰۰ تن پسماند بخش زارعت، ۴۸۶۰۰ تن پسماند بخش باغبانی، ۳۶۰ تن پسماند بخش آبزیان، ۲۲۳۰۰۰ تن پسماند بخش طیور، ۵۵۹۹۱۴ تن پسماند بخش دام، ۳۶۲۶۷۹ تن پسماند بخش صنایع تبدیلی و ۵ تن پسماند ویژه بخش کشاورزی است.
در استان اصفهان میزان مصرف یا توزیع سموم کشاورزی جمعاً حدود ۶۱۰ تن در سال است که شامل انواع علف کش ها، حشره کش ها، موش کش ها، کنه کش ها، قارچ کش و نماتد کش است. میزان مصرف یا توزیع کودهای شیمیایی جمعاً حدود ۷۵۷۱۰ تن در سال است که شامل انواع کودهای فسفاته، پتاسه و اوره است.
براساس آمار ارائه شده از سوی سازمان حفاظت محیط زیست، سرانه تولید ضایعات الکتریکی و الکترونیکی در کشور از ۰.۲۷ کیلوگرم در سال ۱۳۷۶ به ۱۳.۱۷ کیلوگرم در سال ۱۴۰۰خواهد رسید که خوشبختانه در استان اصفهان تاکنون نسبت به جمع آوری آن اقدام شده و مدیریت این نوع پسماند در شرف برنامه ریزی است.
در مجموع وضعیت مدیریت پسماند اصفهان از روند رو به رشد در نیل به اهداف قانونی سازمان محیط زیست و استانداردهای زیست محیطی مورد پذیرش این سازمان برخوردار بوده است که در مقایسه با وضعیت دیگر استان ها این روند قابل قبول و متناسب با امکانات و بضاعت مدیریتی استان بوده است.
نقش اداره کل حفاظت محیط زیست استان در زمینه مدیریت پسماند چیست؟
با استناد به ماده ۲۳ قانون مدیریت پسماند سازمان حفاظت محیط زیست و به تبع آن ادارات کل استانی، این سازمان وظیفه نظارت بر اجرای دقیق قانون مدیریت پسماند، آیین نامه اجرایی و ضوابط و دستورالعمل های مرتبط با این قانون را بر عهده دارد.
برای اجرای وظایف قانونی صرف نظر از نظارت صرف اقدام های عملی موثری همچون راه اندازی سامانه جامع محیط زیست انسانی به منظور تسهیل در صدور مجوزهای نقل و انتقالات پسماندهای صنعتی و ویژه کلیه واحدهای صنعتی و مراکز درمانی و تهیه بانک اطلاعات مدیریت پسماند صنایع، مراکز جمعیتی، واحدهای بازیافت، امحا و دفن پسماندهای صنعتی و یژه، مراکز خدماتی و درمانی که منجر به ثبت ۷۹۶ مرکز در این سامانه شده و به عنوان اقدامی بی نظیر در سطح کشور مطرح شده است.
یکی از مهمترین اقدام های به عمل آمده، انجام مطالعات مکانیابی محل دفع پسماندهای ویژه استان و تصویب پهنه مذکور در کارگروه های استانی «آمایش سرزمین، آمار، محیط زیست و توسعه پایدار»، «مدیریت پسماند» و «شورای برنامه ریزی» مبتنی بر ماده ۲۲ آیین نامه اجرایی قانون مدیریت پسماند که در مرحله جذب سرمایه گذار برای عملیاتی کردن این برنامه قرار دارد.
همچنین براساس وظایف محوله در ماده ۲ آیین نامه اجرایی قانون مدیریت پسماند در استان اصفهان موفق به تشکیل ۴۳ جلسه کارگروه مدیریت پسماند در سال ۱۳۹۸ شامل ۱۱ جلسه کارگروه و کمیته تخصصی استانی و ۳۲ جلسه کارگروه مدیریت پسماند در شهرستان های استان با ۲۶۲ مصوبه شده است.
براساس ماده ۴ آیین نامه اجرایی قانون مدیریت پسماند، در استان اصفهان نیز تاکنون در ۲۱ شهرستان و ۹۴ شهر طرح جامع مدیریت پسماند تهیه، تدوین و در کارگروه مدیریت پسماند استان تصویب شده است.
تلاش برای ایجاد وحدت رویه در کل کشور برای کنترل، نظارت و رصد نقل و انتقالات پسماندهای داخل و خارج استانی و جلوگیری از تخلیه پسماندها در محیط این اداره کل با توجه به صنعتی بودن استان، نقش محوری داشته است.
یکی از تمایزها در مدیریت پسماند استان در سال های اخیر، وجود ۵ سایت پسماند صنعتی فعال و ۸ سایت در شرف راه اندازی است که این استان را در زمینه مدیریت پسماندهای صنعتی غیر قابل بازیافت نسبت به دیگر نقاط کشور پیش رو معرفی می کند.
از دیگر فعالیت های این اداره کل در این زمینه معرفی کلیه واحدهای بازیافت و امحاء کننده پسماند استان به سازمان حفاظت محیط زیست کشور برای تسهیل در اطلاع رسانی به مجموعه مراکز دارای پسماند صنعتی و ویژه استان از طریق پایگاه اطلاع رسانی اینترنتی آن سازمان در سال گذشته بوده است.
مهمترین چالش های مدیریت انواع پسماند در استان اصفهان چیست؟
با وجود فعالیت های گسترده انجام شده نسبت به دیگر استان ها در این زمینه، اصفهان با چالش های متعددی در زمینه مدیریت پسماند روبرو است که برون رفت از برخی از این چالش ها نیازمند تصمیم گیری و قانون گذاری در سطح ملی است. چالش هایی همچون عدم راه اندازی مراکز دفع پسماندهای ویژه، نبود بانک اطلاعاتی پسماندهای صنعتی و ویژه، عدم بازنگری در قوانین محیط زیست متناسب با رشد فعالیت های انسانی و تنوع منابع آلاینده، نبود اجماع بین بخشی متناسب در بین برخی از دستگاه ها و نهادهای عضو کارگروه مدیریت پسماند استان که به هدر رفت منابع استان می انجامد، درخواست های متعدد از سوی فعالان صنعتی برای اخذ مجوز احداث و بهره برداری در زمینه تولید محصولات پلاستیکی، به طور مثال به دلیل لزوم پاسخگویی به این درخواست ها، در سال ۱۳۹۸، تعداد ۲۲۹ مجوز احداث و ۶۳ مجوز بهره برداری از واحدهای تولید کننده انواع پلاستیک در اصفهان صادر شده است؛ همچنین کندی در اختصاص سایت های پسماند صنعتی از سوی دستگاه ها و نهادهای مرتبط نظیر اداره کل منابع طبیعی، مدیریت امور اراضی و ... با وجود صدور مجوز توسط این اداره کل و نیز کندی در راه اندازی تاسیسات تبدیل پسماند به کود یا انرژی از دیگر چالش های مهم استان در این زمینه به شمار می آید.
محیط زیست در مدیریت پسماندهای ناشی از ویروس کووید ۱۹ چه سیاستی دارد؟
با پیگیری های متعدد و مکاتبات این اداره کل، خوشبختانه شهرداری اصفهان اقدام متفاوتی را در ایام شیوع ویروس کووید ۱۹ انجام داد که جای قدردانی بسیاری دارد. شهرداری اصفهان نسبت به اطلاع رسانی به شهروندان اقدام کرد که چنانچه خانواده ای دارای بیمار مبتلا به کرونا است با سامانه ۱۳۷ تماس گرفته و کیسه های زباله قرمز رنگ را جهت تخلیه پسماندهای آلوده به این ویروس دریافت کند تا پاکبانان هنگام جمع آوری زباله از درب منازل، از وجود زباله های آلوده مطلع شوند. همچنین براساس دستورالعمل های ابلاغی از طرف مرکز سلامت محیط وکار وزارت بهداشت، کلیه پسماندهای تولیدی ناشی از مراقبت های پزشکی بیماران مشکوک و قطعی کووید ۱۹ در بیمارستان های خاص مبتلایان کرونا و بخش های منتخب پذیرش بیماران کرونایی در بیمارستان های دیگر، عفونی تلقی شده و همانند روش روتین پسماندهای عفونی طبق ضوابط و روش های مدیریت اجرایی پسماندهای پزشکی و پسماندهای وابسته، مدیریت شوند.
نهادهای مرتبط، رسانه ها و مردم چگونه می توانند برای بهبود شرایط مدیریت پسماند در استان کمک کنند؟
از دستگاه ها و نهادهایی که مطابق با قانون مدیریت پسماند و ضوابط مربوطه وظایفی برعهده آن ها گذاشته شده انتظار می رود با اولویت بخشی به این مقوله مهم، ضمن بازخوانی مواد قانونی مرتبط برای اشراف به مسئولیت های محوله خود با برنامه محوری نسبت به انجام وظایف سازمانی اقدام به موقع کنند، به طوری که با دستیابی به اجماع بین بخشی متناسب، از هدر رفت منابع استان جلوگیری به عمل آید.
انتظار می رود دستگاه ها و نهادهای مجری قانون مدیریت پسماند نظیر وزارت کشور و شهرداری ها زمینه ساز اقدام هایی همچون استفاده از سیستم های مکانیزه در جمع آوری پسماندهای عادی خشک ارزشمند، مانند بطری های نوشیدنی، پلاستیک ها، شیشه و ... در کلیه مناطق تحت مدیریت شهری را در برنامه های اولویت دار خود قرار دهند. به منظور استقبال بیشتر فعالان بازیافت در ایجاد اجتناب، کاهش، استفاده مجدد، بازیافت، استحصال(بازیابی)، پردازش و دفع پسماند، انتظار می رود سیاست های تشویقی اقتصادی نظیر معافیت های مالیاتی، ارائه تسهیلات و ... در این زمینه ایجاد شود.
و صحبت پایانی؟
روز زمین یک رویداد یک روزه نیست، بلکه شرط لازم برای پیشبرد حرکت و جنبش جمعی به خاطر محیط زیست است. برای اینکه بتوانیم فضایی عاری از آلودگی های زیست محیطی را برای نسل های آینده خود فراهم کنیم لازم است با مشارکت های کوچک تغییرات بزرگی ایجاد کنیم تا بتوانیم بر معضلات زیست محیطی از جمله تغییرات اقلیمی پدید آمده در ابعاد فردی، اجتماعی، اکولوژیکی، بین نسلی و جهانی غلبه کنیم. در این میان آحاد مردم، گروه های دوستدار محیط زیست، به ویژه رسانه ها نقش کلیدی دارند. بنابراین شایسته است هریک از ما به عنوان فرد مفید و موثر در جامعه، مسئولیت اجتماعی خود را در قبال حل و کاهش چالش های محیط زیستی انجام دهیم. با تغییرات در سبک زندگی، بکارگیری حمل و نقل سبز، استفاده از انرژی های تجدید پذیر، اصلاح الگوی مصرف و کاهش تولید زباله و بازیافت، می توان به محیط زیست مطلوب و زمین پاک دست یافت.
لینک اصل خبر در سایت سازمان حفاظت محیط زیستهدف از تعیین روزی به نام زمین پاک، پرداختن به مهمترین معضلات زیست محیطی زمین است تا در سطوح مختلف کارشناسی، مدیریتی و رسانه ها برای جلب مشارکت عمومی در جهت حل مشکلات تلاش های همه جانبه ای صورت گیرد.
امسال مهمترین موضوع در روز جهانی زمین چیست؟
امسال پنجاهمین سالروز زمین در سال ۲۰۲۰ چالش برانگیزترین موضوع محیط زیست، اقدام برای تغییرات اقلیمی است. تغییرات آب و هوا یکی از بزرگترین موضوعات جهانی برای آینده بشریت، کل محیط زیست و سیستم های پشتیبان حیات است که جهان ما را قابل سکونت می کند. تا زمانی که ما اقدامات پیشگیرانه برای تغییر اوضاع شروع نکنیم، نسل های آینده در معرض خطر خواهند بود. به طور کلی، موضوع روز زمین ۲۰۲۰ مسئولیت هر فرد در سراسر جهان را در برداشتن گام های لازم برای کنترل تغییرات آب و هوا بیان می کند.
تعریفی از پسماند ارائه کنید و ارزیابی تان از مدیریت پسماند در کشور و استان چیست؟
بر اساس ماده ۲ قانون مدیریت پسماند، پسماند به مواد جامد، مایع و گاز (غیر از فاضلاب) گفته می شود که به طور مستقیم یا غیرمستقیم حاصل فعالیت انسان بوده و از نظر تولیدکننده زائد تلقی می شود. پسماندها به پنج گروه پسماندهای عادی، پسماندهای پزشکی (بیمارستانی)، پسماندهای ویژه، پسماندهای کشاورزی و پسماندهای صنعتی تقسیم می شوند. لازم است قبل از ارزیابی به حجم و نحوه مدیریت انواع پسماند اشاره ای داشته باشیم.
درخصوص پسماند عادی که شامل پسماندهای ناشی از فعالیت های روزمره انسانها در شهرها، روستاها و خارج از آنها می شود، طبق برآوردها میزان تولید این نوع پسماند در کشور بیش از ۵۸ هزار تن در روز در مناطق شهری و روستایی است، بدین ترتیب سالانه حدود ۲۱ میلیون تن پسماندهای عادی در کشور تولید می شود. در استان اصفهان براساس نتایج سرشماری سال ۱۳۹۵ بیش از ۵ میلیون و ۱۲۰ هزار نفر جمعیت سکونت دارند که میزان زباله تولیدی این جمعیت ۳هزار و ۶۳ تن در روز و ۹۰۰ تا ۱۰۰۰ تن در روز در شهر اصفهان است. از کل زباله عادی تولید شده در استان اصفهان ۶۷.۸ درصد آن یعنی ۲هزار و ۷۸ تن در روز آن به ۶ کارخانه کمپوست موجود در استان، هدایت می شود و ۳۲.۲ درصد مابقی در ۱۶۲ محل دفن زباله شامل، ۴۲ لندفیل شهری و ۱۲۰ لندفیل روستایی، دفن می شود. ۶ کارخانه کمپوست اشاره شده زباله های تولیدی توسط ۴۱ هزار و ۱۹ نفر از مردم استان معادل ۸۰ درصد جمعیت استان را بازیافت کرده و در نهایت به کود کمپوست، تبدیل می کنند.
میزان بازیافت پسماندهای خشک در کلان شهرها به طور میانگین حدود ۹ درصد است. با توجه به اینکه حدود ۳۵ درصد پسماند عادی را پسماند خشک قابل بازیافت تشکیل می دهد، مقدار بازیافت پسماند خشک با وجود توجیه اقتصادی بالای آن حدود یک سوم مقدار قابل انتظار است. در استان اصفهان نرخ کل تفکیک پسماند خشک در سال ۹۷ حدود ۷.۵ درصد و در سال ۹۸ به بیش از ۸ درصد افزایش یافته است. درصد پسماند خشک جمع آوری شده در سال های ۹۷ و ۹۸ نسبت به سال ۹۶ به دلیل بالا رفتن قیمت اقلام بازیافتی و به تبع آن رشد جمع آوری غیرمجاز بی سابقه پسماند خشک، توسط عوامل غیرمجاز و دوره گردها و همچنین مشکلات معیشتی مردم، کاهش داشته است.
میزان دفن پسماندهای پرخطر پزشکی چقدر است؟
درباره میزان تولید پسماند پزشکی کشور و استان باید یادآور شد که ۵۰۰ تن در روز پسماند پزشکی در مراکز بهداشتی و درمانی کشور تولید می شود. در استان اصفهان نیز با توجه به وجود ۶۴ بیمارستان و ۷هزار و ۹۵۶ مرکز درمانی غیربیمارستانی، میزان کل پسماندهای پزشکی حدود ۱۶ تن در روز است که ۱۲.۷ تن آن معادل ۷۹ درصد به طور مقدماتی بی خطرسازی و سپس دفن اصولی شده و میزان ۳.۳ تن در روز آن معادل ۲۱ درصد کل پسماند پزشکی استان که مربوط به مراکز خدماتی و درمانی غیر بیمارستانی، متاسفانه بدون انجام عملیات بی خطرسازی دفن می شود. بخش دیگری از پسماندهای پزشکی، پسماندهای شیمیایی و دارویی به میزان ۱.۵۳ تن در روز است که ۱.۲۲ تن در روز معادل ۸۰ درصد آن در بیمارستان ها تفکیک و در محل های مناسب نگهداری شده و به صورت اصولی مدیریت و به مراکز امحاء تحویل داده می شود، ولی روزانه افزون بر ۳۰۰ کیلوگرم پسماندهای شیمیایی و دارویی در استان معادل ۲۰ درصد آن متاسفانه به صورت غیراصولی مدیریت و دفن می شوند.
میزان پسماندهای صنعتی غیر ویژه کشور نیز ۳۲ میلیون تن در سال برآورد شده و در استان اصفهان براساس اطلاعات موجود در این اداره کل، سالانه حدود ۱۴۶۷ هزار تن تولید می شود. در استان ۱۳ سایت پسماند صنعتی مجاز وجود دارد که ۵ سایت، فعال و ۸ سایت دیگر در حال راه اندازی است.
میزان تولید سالانه پسماند ویژه شامل پسماندهایی که به دلیل بالابودن یکی از خواص خطرناک به مراقبت ویژه نیاز دارند، در کشور ۸ میلیون تن و در استان اصفهان نیز براساس اطلاعات موجود در این اداره کل، بالغ بر ۵۹ هزار و ۶۲۹ تن در سال است. در استان یک شرکت امحاء کننده پسماند ویژه در حال فعالیت است و پهنه دفع پسماند ویژه استان نیز در جلسات مدیریتی کلان استان تصویب شده و در مرحله تعیین سرمایه گذار است. در حال حاضر تمام مجوزهای نقل و انتقال پسماندهای صنعتی و ویژه از طریق سامانه تحت وب جامع محیط زیست انسانی، انجام می شود. این مجوزها شامل موافقت و یا مخالفت با انتقال پسماندهای صنعتی و ویژه مراکز داخل و یا خارج از استان به محل امحا، بازیافت یا لندفیل پسماند واقع در داخل و یا خارج استان اصفهان است.
میزان تولید سالانه پسماندهای کشاورزی کشور حدود ۱۷۰ میلیون تن است که این میزان در استان اصفهان در سال ۱۳۹۸، بیش از ۱۳۶۹ هزار تن در سال است که شامل ۱۷۵۰۰۰ تن پسماند بخش زارعت، ۴۸۶۰۰ تن پسماند بخش باغبانی، ۳۶۰ تن پسماند بخش آبزیان، ۲۲۳۰۰۰ تن پسماند بخش طیور، ۵۵۹۹۱۴ تن پسماند بخش دام، ۳۶۲۶۷۹ تن پسماند بخش صنایع تبدیلی و ۵ تن پسماند ویژه بخش کشاورزی است.
در استان اصفهان میزان مصرف یا توزیع سموم کشاورزی جمعاً حدود ۶۱۰ تن در سال است که شامل انواع علف کش ها، حشره کش ها، موش کش ها، کنه کش ها، قارچ کش و نماتد کش است. میزان مصرف یا توزیع کودهای شیمیایی جمعاً حدود ۷۵۷۱۰ تن در سال است که شامل انواع کودهای فسفاته، پتاسه و اوره است.
براساس آمار ارائه شده از سوی سازمان حفاظت محیط زیست، سرانه تولید ضایعات الکتریکی و الکترونیکی در کشور از ۰.۲۷ کیلوگرم در سال ۱۳۷۶ به ۱۳.۱۷ کیلوگرم در سال ۱۴۰۰خواهد رسید که خوشبختانه در استان اصفهان تاکنون نسبت به جمع آوری آن اقدام شده و مدیریت این نوع پسماند در شرف برنامه ریزی است.
در مجموع وضعیت مدیریت پسماند اصفهان از روند رو به رشد در نیل به اهداف قانونی سازمان محیط زیست و استانداردهای زیست محیطی مورد پذیرش این سازمان برخوردار بوده است که در مقایسه با وضعیت دیگر استان ها این روند قابل قبول و متناسب با امکانات و بضاعت مدیریتی استان بوده است.
نقش اداره کل حفاظت محیط زیست استان در زمینه مدیریت پسماند چیست؟
با استناد به ماده ۲۳ قانون مدیریت پسماند سازمان حفاظت محیط زیست و به تبع آن ادارات کل استانی، این سازمان وظیفه نظارت بر اجرای دقیق قانون مدیریت پسماند، آیین نامه اجرایی و ضوابط و دستورالعمل های مرتبط با این قانون را بر عهده دارد.
برای اجرای وظایف قانونی صرف نظر از نظارت صرف اقدام های عملی موثری همچون راه اندازی سامانه جامع محیط زیست انسانی به منظور تسهیل در صدور مجوزهای نقل و انتقالات پسماندهای صنعتی و ویژه کلیه واحدهای صنعتی و مراکز درمانی و تهیه بانک اطلاعات مدیریت پسماند صنایع، مراکز جمعیتی، واحدهای بازیافت، امحا و دفن پسماندهای صنعتی و یژه، مراکز خدماتی و درمانی که منجر به ثبت ۷۹۶ مرکز در این سامانه شده و به عنوان اقدامی بی نظیر در سطح کشور مطرح شده است.
یکی از مهمترین اقدام های به عمل آمده، انجام مطالعات مکانیابی محل دفع پسماندهای ویژه استان و تصویب پهنه مذکور در کارگروه های استانی «آمایش سرزمین، آمار، محیط زیست و توسعه پایدار»، «مدیریت پسماند» و «شورای برنامه ریزی» مبتنی بر ماده ۲۲ آیین نامه اجرایی قانون مدیریت پسماند که در مرحله جذب سرمایه گذار برای عملیاتی کردن این برنامه قرار دارد.
همچنین براساس وظایف محوله در ماده ۲ آیین نامه اجرایی قانون مدیریت پسماند در استان اصفهان موفق به تشکیل ۴۳ جلسه کارگروه مدیریت پسماند در سال ۱۳۹۸ شامل ۱۱ جلسه کارگروه و کمیته تخصصی استانی و ۳۲ جلسه کارگروه مدیریت پسماند در شهرستان های استان با ۲۶۲ مصوبه شده است.
براساس ماده ۴ آیین نامه اجرایی قانون مدیریت پسماند، در استان اصفهان نیز تاکنون در ۲۱ شهرستان و ۹۴ شهر طرح جامع مدیریت پسماند تهیه، تدوین و در کارگروه مدیریت پسماند استان تصویب شده است.
تلاش برای ایجاد وحدت رویه در کل کشور برای کنترل، نظارت و رصد نقل و انتقالات پسماندهای داخل و خارج استانی و جلوگیری از تخلیه پسماندها در محیط این اداره کل با توجه به صنعتی بودن استان، نقش محوری داشته است.
یکی از تمایزها در مدیریت پسماند استان در سال های اخیر، وجود ۵ سایت پسماند صنعتی فعال و ۸ سایت در شرف راه اندازی است که این استان را در زمینه مدیریت پسماندهای صنعتی غیر قابل بازیافت نسبت به دیگر نقاط کشور پیش رو معرفی می کند.
از دیگر فعالیت های این اداره کل در این زمینه معرفی کلیه واحدهای بازیافت و امحاء کننده پسماند استان به سازمان حفاظت محیط زیست کشور برای تسهیل در اطلاع رسانی به مجموعه مراکز دارای پسماند صنعتی و ویژه استان از طریق پایگاه اطلاع رسانی اینترنتی آن سازمان در سال گذشته بوده است.
مهمترین چالش های مدیریت انواع پسماند در استان اصفهان چیست؟
با وجود فعالیت های گسترده انجام شده نسبت به دیگر استان ها در این زمینه، اصفهان با چالش های متعددی در زمینه مدیریت پسماند روبرو است که برون رفت از برخی از این چالش ها نیازمند تصمیم گیری و قانون گذاری در سطح ملی است. چالش هایی همچون عدم راه اندازی مراکز دفع پسماندهای ویژه، نبود بانک اطلاعاتی پسماندهای صنعتی و ویژه، عدم بازنگری در قوانین محیط زیست متناسب با رشد فعالیت های انسانی و تنوع منابع آلاینده، نبود اجماع بین بخشی متناسب در بین برخی از دستگاه ها و نهادهای عضو کارگروه مدیریت پسماند استان که به هدر رفت منابع استان می انجامد، درخواست های متعدد از سوی فعالان صنعتی برای اخذ مجوز احداث و بهره برداری در زمینه تولید محصولات پلاستیکی، به طور مثال به دلیل لزوم پاسخگویی به این درخواست ها، در سال ۱۳۹۸، تعداد ۲۲۹ مجوز احداث و ۶۳ مجوز بهره برداری از واحدهای تولید کننده انواع پلاستیک در اصفهان صادر شده است؛ همچنین کندی در اختصاص سایت های پسماند صنعتی از سوی دستگاه ها و نهادهای مرتبط نظیر اداره کل منابع طبیعی، مدیریت امور اراضی و ... با وجود صدور مجوز توسط این اداره کل و نیز کندی در راه اندازی تاسیسات تبدیل پسماند به کود یا انرژی از دیگر چالش های مهم استان در این زمینه به شمار می آید.
محیط زیست در مدیریت پسماندهای ناشی از ویروس کووید ۱۹ چه سیاستی دارد؟
با پیگیری های متعدد و مکاتبات این اداره کل، خوشبختانه شهرداری اصفهان اقدام متفاوتی را در ایام شیوع ویروس کووید ۱۹ انجام داد که جای قدردانی بسیاری دارد. شهرداری اصفهان نسبت به اطلاع رسانی به شهروندان اقدام کرد که چنانچه خانواده ای دارای بیمار مبتلا به کرونا است با سامانه ۱۳۷ تماس گرفته و کیسه های زباله قرمز رنگ را جهت تخلیه پسماندهای آلوده به این ویروس دریافت کند تا پاکبانان هنگام جمع آوری زباله از درب منازل، از وجود زباله های آلوده مطلع شوند. همچنین براساس دستورالعمل های ابلاغی از طرف مرکز سلامت محیط وکار وزارت بهداشت، کلیه پسماندهای تولیدی ناشی از مراقبت های پزشکی بیماران مشکوک و قطعی کووید ۱۹ در بیمارستان های خاص مبتلایان کرونا و بخش های منتخب پذیرش بیماران کرونایی در بیمارستان های دیگر، عفونی تلقی شده و همانند روش روتین پسماندهای عفونی طبق ضوابط و روش های مدیریت اجرایی پسماندهای پزشکی و پسماندهای وابسته، مدیریت شوند.
نهادهای مرتبط، رسانه ها و مردم چگونه می توانند برای بهبود شرایط مدیریت پسماند در استان کمک کنند؟
از دستگاه ها و نهادهایی که مطابق با قانون مدیریت پسماند و ضوابط مربوطه وظایفی برعهده آن ها گذاشته شده انتظار می رود با اولویت بخشی به این مقوله مهم، ضمن بازخوانی مواد قانونی مرتبط برای اشراف به مسئولیت های محوله خود با برنامه محوری نسبت به انجام وظایف سازمانی اقدام به موقع کنند، به طوری که با دستیابی به اجماع بین بخشی متناسب، از هدر رفت منابع استان جلوگیری به عمل آید.
انتظار می رود دستگاه ها و نهادهای مجری قانون مدیریت پسماند نظیر وزارت کشور و شهرداری ها زمینه ساز اقدام هایی همچون استفاده از سیستم های مکانیزه در جمع آوری پسماندهای عادی خشک ارزشمند، مانند بطری های نوشیدنی، پلاستیک ها، شیشه و ... در کلیه مناطق تحت مدیریت شهری را در برنامه های اولویت دار خود قرار دهند. به منظور استقبال بیشتر فعالان بازیافت در ایجاد اجتناب، کاهش، استفاده مجدد، بازیافت، استحصال(بازیابی)، پردازش و دفع پسماند، انتظار می رود سیاست های تشویقی اقتصادی نظیر معافیت های مالیاتی، ارائه تسهیلات و ... در این زمینه ایجاد شود.
و صحبت پایانی؟
روز زمین یک رویداد یک روزه نیست، بلکه شرط لازم برای پیشبرد حرکت و جنبش جمعی به خاطر محیط زیست است. برای اینکه بتوانیم فضایی عاری از آلودگی های زیست محیطی را برای نسل های آینده خود فراهم کنیم لازم است با مشارکت های کوچک تغییرات بزرگی ایجاد کنیم تا بتوانیم بر معضلات زیست محیطی از جمله تغییرات اقلیمی پدید آمده در ابعاد فردی، اجتماعی، اکولوژیکی، بین نسلی و جهانی غلبه کنیم. در این میان آحاد مردم، گروه های دوستدار محیط زیست، به ویژه رسانه ها نقش کلیدی دارند. بنابراین شایسته است هریک از ما به عنوان فرد مفید و موثر در جامعه، مسئولیت اجتماعی خود را در قبال حل و کاهش چالش های محیط زیستی انجام دهیم. با تغییرات در سبک زندگی، بکارگیری حمل و نقل سبز، استفاده از انرژی های تجدید پذیر، اصلاح الگوی مصرف و کاهش تولید زباله و بازیافت، می توان به محیط زیست مطلوب و زمین پاک دست یافت.
نظرات