شهرهای در حال توسعه و مشکلات مشترک آنها
شهریار تبریز/رضا عالش‌زاده: در واقع، درست است که پیشرفت در زمینه های متنوع تکنولوژیکی باعث بهبود کیفیت زندگی در شهرها شده است، اما هنوز مشکلات اصلی شهری، البته با پیچیدگی بیشتر، حل نشده باقی مانده اند که تلاش بیشتر مدیریت شهری و تمرکز بالاتر متخصصان و دانشمندان شهری را می طلبد.
نوشته زیر قصد دارد با اشاره به بعضی از چالش های اصلی شهری در حال حاضر، به برخی از اقدامات اصلاحی و راه حل های موثر استفاده شده در بعضی از شهرهای جهان اشاره کند.
چالش ها:
۱. از بین رفتن زیر ساخت ها
بسیاری از شهرها در کشورهای در حال توسعه فاقد زیرساخت های کارآمدی هستند که قادر به مواجهه با افزایش وحشتناک جمعیت شهری باشند. .به علاوه، دولت ها بی بهره از منابع مالی کافی برای حفظ و نگهداری زیرساخت ها و البته بهبود آنها هستند. به عنوان مثال مشکلات بسیار حاد از ناکارآمدی شبکه های حمل و نقل و پسماندحاصل شده اند.
۲. افزایش آلودگی
آلودگی هوا، زمین و آب مشکلی اساسی در بیشتر شهرهای در حال توسعه تلقی می شود. صنعتی سازی شهرها همواره توام با بروز مشکلات اجتناب ناپذیری بوده است به ویژه قانون گذاری برای حفاظت از محیط زیست اغلب با موانعی روبرو بوده و یا در اجرا به مشکل برخورده است.
به علاوه، اقتصاد پنهان موجود در شهرها اغلب به به افزایش سطح آلودگی کمک کرده است، چرا که صنایع کوچک بدوم مجوز در خانه ها و یا بصورت زیر زمینی گشترش پیدا می کنند که این صنایع مواد آلاینده خود را به آب و خاک و هوا تخلیه می کنند.
۳. سطوح بالای ترافیک در مسیرهای ناکارآمد
وجود خیابان ها و مسیرهایی که جوابگوی تعداد خودرو و سطح جمعیتی چند دهه قبل هستند و نوعا در محل های پرجمعیت با تراکم بالای ساختمانی هستند باعث بروز مشکلات عدیده ای در سیستم حمل و نقل و ترافیک شهرهای در حال توسعه شده است.
بدیهی است که حل مشکل ترافیک این مناطق نیازمند سرمایه گذاری بسیار سرسام آور بر روی مسیرگشایی، ایجاد زیر ساخت های به روزتر و تجهیز ناوگان حمل و نقل عمومی پیشرفته است، امری که از عهده بسیاری از شهرداری ها به علت شرایط اقتصادی کشورها در سالهای اخیر خارج است.
۱. مسکن و خدمات نامناسب و ناکافی(حاشیه نشینی)
شهرهایی با حجم حاشیه نشینی بالا نوعا مشکلات تقریبا مشابهی را تجربه می کنند. در همه این موارد، مهاجر تازه وارد به شهر به دنبال یافتن سرپناهی ارزان و حتی غیر قانونی برای خود است که در صورت عدم موفقیت، به خیابان نشینی و سکونت در محل های متروک می پردازد. این مشکل حتی در شهرهای در حال توسعه و بسیاری از کلان شهرهای به ظاهر موفق هم مشاهده می شود. کمبود خدمات اولیه مثل آب و برق، خدمات بهداشتی و نرخ بالای جرم و فقر و اعتیاد از مشکلات اساسی این مناطق در کنار منظر شهری زشت آنهاست. مشکل اساسی دیگر این مناطق ساخت و ساز آلاونک و خانه های کوچک در مراکز خطرناک با مصالح غیر ایمن است که در معرض دایم بلایای طبیعی مانند سیل و زلزله هستند.
از طرفی دیگر، راهبردها و سیاست های مختلفی برای مواجهه با مشکلات فوق بررسی و اجرا شده است که بنا به جغرافیا، فرهنگ و اقتصاد شهرها به سطوح متفاوتی از موفقیت دست پیدا کرده اند.
برخی از رویکردهای جدید:
زیرساخت های پایدار و هوشمند به جای انواع منسوخ
پروژه هوشمندسازی زیرساخت های شهری برای اولین بار در شهرهایی پیشرو مانند نیویورک آمریکا و توکیوی ژاپن اجرا شد و به دنبال آنها بسیاری از شهرهای پیشرفته جهان و البته شهرهای در حال توسعه ای مانند مکزیکو سیتی و سائوپائولوی برزیل نیز به این کار بصورت تدریجی اقدام نمودند. اکنون، استفاده از تکنولوژی نانو، اینترنت اشیا، و در اشل کلی هوشمند سازی به عنوان کلیدواژه شروع هر پروژه زیرساختی در شهرهاست و زیرساخت های شهری طوری طراحی می شوند که جوابگوی دهه های اتی و مختصات آنها باشند.
شهرهای سبز به جای انواع آلوده و سیمانی
شاید شهر سنگاپور کشور سنگاپور بارزترین نمونه موفق در سطح جهان در زمینه سبزسازی شهری است. استفاده از منابع انرژی تجدید پذیر با کمک پانل های خورشیدی و توربین های بادی در کنار ایجاد مزارع عمودی و بام های سبز قدم های اصلی این پروژه بوده اند. نماهای با ترکیب خاص جاذب آلودگی که با عنوان دیواره های بلعنده دی اکسید کربن شناخته می شوند در شهر مکزیکوسیتی نقش موثری در کاهش آلودگی هوا بازی کرده اند.
سیستم حمل و نقل پیشرفته و هوشمند در کنار افزایش استفاده از دوچرخه:
علاوه بر تجهیز شهرها با انواع جدید سیستم های حمل و نقل، اینترنت اشیا باعث تحول شگرفی در کنترل ترافیک در شهرها شده است. اکنون در شهرهای پیشرو تمامی امکانات کنترل ترافیک شهری از چراغ های راهنمایی تا محل های پارک خودرو مجهز به اینترنت و امکان کنترل هوشمند هستند.
در کنار این پیشرفت متحیرکننده در زمینه تکنولوژی شهری، فرهنگ سازی و ارائه خدمات دوچرخه سواری مانند سیستم اشتراک گزاری دوچرخه و خطوط مخصوص دوچرخه سواری باعث شده است که در شهرهاای زیادی از جمله شهرهای حوزه نوردیک و اسکاندیناوی، دوچرخه سواری به تنهایی تا ۳۰ درصد بار ترافیک را به دوش بکشد.
مقابله با حاشیه نشینی از طریق ارائه مسکن ارزان یا ارتقا کیفیت سکونتگاه های فعلی
در کشورهایی مانند هند و برزیل، مدیریت شهری با همکاری بانک های ملی و خصوصی به افراد کم برخوردار یک مکانی برای ساخت و ساز می دهد که مجهز به آب و دفع فاضلاب می باشند و در مقابل یا از خود ان افراد در مقابل وام ارائه شده در ساخت و ساز شهری استفاده می کند و یا خود ساکنان از طریق همین وام های کم بهره( micro loan) بصورت گروهی به ساخت قانونی می پردازند و یا در برخی شهرها به جای ارائه وام، نقشه ساخت و مصالح ساختمانی در اختیار افردا حاشیه نشین قرار می دهند.
اما ارائه مکان و یا مسکن همیشه امکانپذیر نیست. از این رو است که در کشورهایی مانند پاکستان و بولیوی، مدیریت شهری مبادرت به تجهیز مناطق حاشیه نشین به سرویس های شهری و بهداشتی و بطور کل ارتقا کیفیت زندگی در هحل سکونتگاه های فعلی نموده است. البته گویا است که این راه حل تنها می تواند باع پنهان شدن مشکل اصلی گردد چرا که آن مناطق همچنان خطرناک هستند و تنها ک نمای ةاهری آنها بهبود یافته است.
_______________________________
*مترجم
منبع:
لینک اصل خبر در سایت شهرداری تبریز
نظرات