اهمیت همکاری های فرا بخشی در پیشگیری از بیماری هاری در حیات وحش

به گزارش پایگاه اطلاع رسانی سازمان حفاظت محیط زیست ، کیومرث کلانتری معاون محیط زیست طبیعی و تنوع زیستی سازمان حفاظت محیط زیست به مناسبت روز جهانی هاری ۲۸ سپتامبر و همچنین سالگرد درگذشت لویی پاستور گفت : وجود بیماری ها در حیات وحش کشور درکنارعواملی از جمله افزایش فعالیت های بی ضابطه انسان در طبیعت، تخریب و جزیره ای شدن زیستگاه های گونه های جانوری، نابودی جنگل ها، شکار و صید غیر قانونی حیوانات ، تجارت غیر قانونی گونه های جانوری و اجزای آن ها، آلودگی های صنعتی وکشاورزی ، بهره برداری غیراصولی از منابع طبیعی،رهاسازی پسماندها و فاضلاب ها در طبیعت و حوادث طبیعی مثل تغییرات ناگهانی آب و هوا ،آتش سوزی ها و خشکسالی های متوالی جزو مهم ترین عوامل تهدید کننده تنوع زیستی و محیط زیست نیز قرار می گیرند.

وی عنوان کرد : با وجود آنکه عوامل محیطی در پیدایش و گسترش بیماری ها نقش دارند ولی شیوع بیماری‌ها می تواند نتیجه عملکرد جامعه بشری نیز باشد .

فعالیت های غیر اصولی انسان در طبیعت در قالب معدن کاوی، دامپروری،کشاورزی، جاده سازی و ساخت و سازها بدون رعایت ضوابط زیست محیطی ، موجب کاهش فاصله جوامع انسانی ودام های اهلی با حیات وحش  شده که نتیجه آن تخریب زیستگاه های جانوری و شیوع و بروز بسیاری از بیماری های واگیردار بویژه بیماری های نوپدید و بازپدید بوده است. به همین دلیل، گونه های شاخص جانوری و در معرض خطر تهدید و انقراض،به دلیل جمعیت های پراکنده و شکننده و کاهش تنوع ژنتیکی ، در برابر بیماری ها می توانند بسیارآسیب پذیر باشند.

کیومرث کلانتری با اشاره به اینکه پیشگیری و کنترل طیف وسیعی از بیماری ها، به عنوان بیماری های مشترک بین انسان و حیوان از نظر فنی بسیار مشکل بوده و یکی از معضلات بهداشتی، اقتصادی و زیست محیطی کشورها محسوب می شوند، افزود: از جمله این بیماری ها می توان به آنفلوانزای فوق حاد پرندگان، هاری، سالک، سیاه زخم و تب خونریزی دهنده کریمه کنگو اشاره کرد که هیچگونه مرزی ندارند و از سد بین گونه ای هم عبور کرده و علاوه بر گونه های جانوری میزبان، به انسان نیز سرایت می کنند.

برای پیشگیری و کنترل این نوع بیماری ها ، علاوه بر اقدامات اساسی که تا کنون در کشور انجام شده ، لیکن همه این اقدامات نیاز به تقویت و حمایت مضاعف دارند.

وی همچنین بر لزوم پیشگیری از شیوع بیماری هاری تاکید کرد و گفت : برای پیشگیری از شیوع بیماری هاری باید به چرخه اپیدمیولوژیکی بیماری بین انسان،گوشتخواران اهلی و گونه های جانوری وحشی توجه  کرد و مسلما کاهش ارتباط بین گونه های جانوری به خصوص گوشتخواران وحشی با اهلی و انسان ها و واکسیناسیون مستمر برای از بین بردن و قطع چرخه انتقال ویروس هاری ضرورت دارد که انجام این مهم تاکنون توسط دستگاه های متولی با جدیت ادامه پیدا کرده است.

باید توجه کرد که در کشورهایی نظیر ایران ، کنترل بیماری هاری و انجام اقدامات پیشگیرانه و مبارزه با این بیماری، بنا بر دلایل متعدد از جمله موارد ذیل بسیار مشکل و پیچیده است . مواردی از قبیل افزایش جمعیت سگ های بی سرپرست و رهاشده که متاسفانه در طی چند ماه اخیر بخشی از این حیوانات به علت ترس ناشی از بیماری کرونا رها شده اند که خود مصداقی از حیوان آزاری است ، دسترسی آسان حیوانات به پسماندها و در نتیجه ارتباط بیشتر بین حیوانات ، افزایش تردد گوشتخواران وحشی درمجاورت مناطق مسکونی به علت کاهش طعمه های آنها در زیستگاه های طبیعی، گدار(مهاجرت فصلی) و تردد گوشتخواران وحشی در مرز کشورهای همسایه و ورود به داخل کشور، تعدد میزبانان بیماری در کشور، به نحوی که علاوه بر گوشتخواران اهلی، طیف وسیعی از گونه های جانوری وحشی می توانند میزبان ویروس عامل این بیماری باشند.

وی افزود : سازمان حفاظت محیط زیست برای کنترل، پیشگیری و مبارزه با بیماری هاری در سطح ملی، نیز بر اساس وظیفه ای که بر عهده دارد  اقداماتی همچون افزایش و استمرار همکاری ها با ارگان هایی نظیر وزارت بهداشت،درمان و آموزش پزشکی و سازمان دامپزشکی کشور با توجه به اهمیت سلامت واحد، تدوین دستورالعمل پیشگیری و کنترل هاری در حیات وحش برای افزایش مراقبت و پایش گوشتخواران وحشی مشکوک به بیماری هاری و اطلاع رسانی موارد مشکوک به بیماری در حیات وحش برای نمونه برداری به ادارات کل دامپزشکی استان ، تهیه پیش نویس برنامه راهبردی پیشگیری و کنترل بیماری هاری در حیات وحش، تحقیق و پژوهش در خصوص واکسن خوراکی هاری با همکاری انستیتو پاستور ایران، آموزش کارشناسان و مامورین اجرایی در رابطه با پیشگیری از بیماری ها در حیات وحش، پیگیری ساماندهی پسماندها و کنترل جمعیت سگ های بی سرپرست از طریق سازمان شهرداری ها و دهیاری های کشور، در دستور کار قرار دارد.

معاون محیط زیست طبیعی و تنوع زیستی سازمان حفاظت محیط زیست با بیان پیشنهاداتی کاربردی برای پیشگیری و کنترل بیماری ها، گفت : برای پیشبرد اقدامات مربوط به پیشگیری و کنترل بیماری هاری، علاوه بر تامین اعتبارات مورد نیاز، لازم است تا هماهنگی های بین بخشی، اقدامات اجرایی و مراقبت و ایمن سازی توسعه یابند و به آموزش و پژوهش در زمینه بیماری هاری توجه جدی شود. در این رابطه پیشنهاد می شود در چارچوب سلامت واحد، همکاری های فرا بخشی بین سازمان ها و دستگاه های ذیربط و مراکز آموزشی،علمی و تحقیقاتی در قالب کمیته ملی مشترک با محوریت وزارت بهداشت و با تخصیص بودجه مستقل ادامه یابد تا کلیه اقدامات مکمل یکدیگر باشند.

همچنین ساماندهی پسماندهای دامی،کشاورزی و روستایی به منظورجلوگیری ازجذب و نزدیک شدن حیوانات وحشی به مناطق مسکونی در نتیجه کاهش تماس بین آنها با سگ های اهلی و رهاشده ، واکسیناسیون گسترده و سالیانه سگ های گله و دام هایی که بطورآزاد از مراتع استفاده می کنند برعلیه هاری بخصوص درمناطق پرخطر ،کنترل جمعیت سگ های بی سرپرست بطورهمزمان درتمام کشور از طریق سازمان شهرداریها و دهیاری ها(وزارت کشور)،

همچنین آموزش افراد وکودکان درخصوص نحوه برخورد با حیوانات بخصوص گوشتخواران و واکسیناسیون افراد در معرض خطر برعلیه هاری ، آموزش دامداران و ارایه تسهیلات به ایشان برای بازسازی جایگاه نگهداری دام اهلی و افزایش امنیت زیستی، در دامداری ها برای جلوگیری از ورود گونه های جانوری(جوندگان وگوشتخواران وحشی نظیر خدنگ،روباه و شغال)،جلوگیری ازذبح غیر مجاز دام های اهلی،جلوگیری از قاچاق حیوانات به داخل کشور و فعال کردن پست های قرنطینه مستقردرجاده ها برای نظارت برجابجایی حیوانات در داخل کشور .

کیومرث کلانتری در پایان ضمن قدردانی از شهدای مدافع سلامت و شهدای سنگر حفاظت از طبیعت برای حراست از عرصه های طبیعی و حفاظت از سرمایه های ملی در طبق اخلاص قرار دادند، گفت : جای امیدواری است که در آستانه قرن جدید هجری شمسی، با ادامه همکاری های صمیمانه و تلاش های مستمر دستگاه های ذیربط از جمله سازمان حفاظت محیط زیست ، وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی،سازمان دامپزشکی کشور، موسسه تحقیقاتی سرم و واکسن سازی رازی، سازمان نظام دامپزشکی کشور ، انستیوپاستور ایران و سازمان دهیاری ها و شهرداری های کشور و دانشکده ها، مراکز علمی و تحقیقاتی و با استفاده از ظرفیت‎ها، فرصت‎ها، امکانات ملی ، تجربیات گذشته و با وجود تمامی مشکلات، کشور ایران به عنوان الگویی در زمینه ارتقاء سلامت انسان و حفاظت محیط زیست و توسعه دامپروری در سطح منطقه و جهان قرار گیرد.