اصلاح الگوی مصرف
شهریار تبریز : «صرفه جویی به معنای مصرف نکردن نیست؛ صرفه جویی به معنای درست مصرف کردن، بجا مصرف کردن، ضایع نکردن مال، مصرف را کارآمد و ثمربخش کردن است. اسراف در اموال و در اقتصاد این است که دو انسان مال را مصرف کند، بدون این که این مصرف اثر و کارایی داشته باشد. مصرف بیهوده و مصرف هرز، در حقیقت هدر دادن مال است»
اصلاح الگوی مصرف، شاید دقیق ترین عبارتی باشد که برای استفاده بهینه از تمامی امکانات مادی و معنوی می توان به کار برد. استفاده‌ی بهینه از امکانات، علاوه بر صرفه جویی اقتصادی در آن، شامل اصلاح روش مصرف نیز می‌شود.
اصلاح الگوی مصرف از جنبه‌های اقتصادی، فرهنگی، اجتماعی و سلامت قابل بررسی است بنابراین صرفه‌جویی همیشه مساوی با ارزان‌تر بودن نیست بلکه انتخاب به نحوی صورت بگیرد که مجموعه‌ی خصوصیات آن، از انتخاب‌های مشابه به صرفه‌تر، ماندگارتر و سالم‌تر باشد.
مثلا در انتخاب پوشاک، هزینه‌ی مصرفی، ماندگاری، زیبایی، نسبت آن با سلامت بدن، سازگاری با فرهنگ جامعه و... می‌تواند مورد توجه قرار بگیرد. به همین ترتیب درباره‌ی مصرف مواد غذایی، علاوه بر هزینه‌ای که برای آن می‌شود، نوع ترکیبات و میزان مواد غذایی، اهمیت آن برای سلامت انسان، طعم، رنگ و مزه‌ی آن و حتی مدت زمانی که برای تهیه یا پخت آن لازم است، قابل توجه می باشد.
از امکانات نیز دست خواهیم یافت. ضمن اینکه این نگرش قابلیت اجرا در تمامی امور مادی و معنوی زندگی را دارد خانواده و اصلاح الگوی مصرف
خانواده به عنوان رکن اساسی تربیت و اولین محیط رشد کودک، در شکل‌پذیری شخصیت کودک و جامعه‌پذیری او نقش بسیار مهمی دارد. اولین و مهم‌ترین اصول اخلاقی و مهارت‌ها در سال‌های ابتدایی رشد و در خانواده شکل می‌گیرد تا آنجا که به گفته‌ی دانشمندان، کودک در پنج سالگی نسخه‌ی کوچک جوانی است. والدین اولین الگوهای رفتاری کودک را تشکیل می‌دهند و خمیر مایه ی شخصیتی او را می‌سازند.
به همین دلیل والدین می‌توانند بیشترین نقش را در نهادینه کردن الگوهای مصرفی ابقا کنند، مثلا مادر با انتخاب رژیم غذایی مناسب، می‌تواند ذائقه‌ی آنان را شکل بدهد.
شیوه‌ی مصرف صحیح آب، صرفه‌جویی در مصرف برق، جلوگیری از شکل گرفتن روحیه ی مصرف‌گرایی، تجمل‌گرایی و چشم و هم چشمی، استفاده بهینه از زمان و... مواردی است که خانواده در آموزش آن به کودک و درونی نمودن آن‌ها می‌تواند بسیار موثر باشد.
عادت دادن فرزندان به قطع کلید برق قبل از ترک اتاق، بستن آب هنگام مسواک زدن، نحوه‌ی صحیح شستن دست‌ها، برنامه‌ریزی و مدیریت زمان، صرفه‌جویی در استفاده از لوازم‌التحریر، شیوه‌ی صحیح مطالعه و یادگیری، تغذیه سالم، مراقبت از اشیا و اموال شخصی و... همه می‌تواند نمونه‌های کوچکی از اصلاح الگوی مصرف در خانواده باشد.
صرفه‌جویی‌های کوچک و جزئی در خانواده‌ها می‌تواند به صرفه‌جویی‌های کلان ملی تبدیل شود. تصور کنید اگر هر فرد تنها یک لیتر در مصرف آب روزانه‌ی خود صرفه‌جویی کند، بیش از ۷۰ میلیون لیتر ذخیره‌ی روزانه خواهیم داشت. یا اگر یک لامپ رشته‌ای با یک لامپ کم‌مصرف که به طور متوسط ۵ ساعت در شبانه روز روشن است تعویض شود، طی یک سال در حدود ۱۲۰ کیلووات ساعت صرفه جویی انرژی شده و معادل ۱۸ هزار ریال از هزینه‌ی مصرف برق کاسته می شود که با احتساب طول عمر لامپ کم مصرف (چهار سال یا هشت هزار ساعت) در مجموع بیش از ۷۰ هزار ریال نفع اقتصادی داشته و از تعویض چندین باره لامپ‌های رشته‌ای نیز جلوگیری می‌کند.
صرفه‌جویی‌های کوچک در خانه، علاوه بر سود اقتصادی‌ای که برای خانواده دارد، در سطح ملی نیز مانع از ورود مهم ناخالص ملی در هزینه‌های مصرفی شده، به سرمایه‌گذاری بیشتر کمک می‌کند.
رعایت نکات فنی مهندسی در ساخت منزل به میزان بسیار زیادی از هدر رفتن انرژی جلوگیری می کند. توجه به برچسب مصرف انرژی در زمان خرید لوازم الکتریکی و سایر استانداردهای جهانی، به میزان زیادی در کاهش هزینه‌های مصرفی مؤثر است.
اتخاذ سیاست ها و راهکارهای اصلاح الگوی مصرف در حوزه انرژی
کشور ایران دارای منابع و ذخایر بزرگ انرژی است، در حال حاضر بیش از ۸۵ میدان نفتی کشف شده در کشور وجود دارد و از لحاظ ذخایر گازی ایران دومین مقام را در میان کشورهای جهان دارد. ذخایر گازی باقی مانده در ایران در حدود ۲۶۱۶ تریلیون مترمکعب تخمین زده شده است. منابع دیگر انرژی مانند ذغال سنگ و ... نیز در کشور به میزان قابل توجهی وجود دارد.
روند موجود رشد بی‌رویه مصرف انرژی در کشور، ایران را از یک کشور صادرکننده انرژی به یک کشور واردکننده تا قبل از افق ۱۴۰۰ تبدیل خواهد نمود. برای مقابله با این تهدید، اجرای راه کارهای بهینه‌سازی انرژی و اصلاح الگوی مصرف انرژی ضروری است. بهینه‌سازی انرژی یک صنعت پرسود و کم هزینه برای اقتصاد ملی است و ترویج آن اشتغال‌زایی گسترده‌ای را به دنبال دارد. ایجاد امنیت انرژی و کاهش آلودگی محیط زیست از دیگر مزایای اجرای راه کارهای بهینه‌سازی مصرف انرژی است.
با توجه به افزایش مصرف انرژی در ایران، محدود بودن منابع طبیعی، حرکت در راستای طرح توسعه پایدار و حفظ محیط زیست باید تا حد امکان از هدر رفتن و تلف شدن انرژی جلوگیری شود. برای این منظور باید در زمینه استفاده بهینه از منابع انرژی در کشور ضمن شناخت راهکارهای مناسب برای کاهش مصرف انرژی قدم‌هایی برداشته شود. با توجه به نقش حیاتی انرژی برای جوامع بشری و نقش بسیار تاثیرگذار انرژی در پیشرفت و توسعه پایدار کشورها، امروزه استفاده بهینه از منابع انرژی جهت رفع نیازهای جامعه انسانی نیازمند روی آوری به مدیریت انرژی و بهینه‌سازی مصرف آن است.
مدیریت انرژی عامل تأمین، مصرف بهینه و حفظ انرژی بوده و عبارت است از مجموعه اقداماتی که در جهت کاربرد موثر از منابع انرژی موجود صورت می‌گیرد که این اقدامات شامل، صرفه جویی انرژی، مصرف انرژی و جایگزینی منابع انرژی می گردد.
برگرفته از کتاب فرهنگ شهروندی/ راهنمای تسهیل گران/ پایه ۸
لینک اصل خبر در سایت شهرداری تبریز
نظرات