حذف روز ملی ایمنی در مقابل زلزله؛ اقدامی سوال برانگیز
حذف روز ملی ایمنی در مقابل زلزله از تقویم رسمی کشور با واکنش متخصصان زلزله روبرو شده و رییس جمعیت هلال احمر جمهوری اسلامی ایران نیز آن را اقدامی سوال برانگیز خوانده است.
پنجم دی سالروز وقوع زلزله بم است که به عنوان بزرگترین فاجعه تاریخ معاصر ایران در اذهان نقش بسته و شورای عالی انقلاب فرهنگی به منظور جلب توجه مردم و مسئولان به اهمیت جلوگیری از خسارت های ناشی حوادث طبیعی، این روز را ' روز ملی ایمنی در مقابل زلزله' نامیده بود.
زلزله بم در سال ۱۳۸۲ بیش از ۳۷۰۰۰ نفر کشته و حدود همین مقدار زخمی برجای گذاشت، شهر تاریخی بم را با خاک یکسان کرد و ارگ بم که نماد مهمی از تاریخ کهن ایران بود را ویران ساخت. همه اینها برای تبدیل ۵ دی به یک روز تاریخی کافی بود و می توانست با گوشزدکردن سهل انگاری ها و بی تفاوتی ها در قبال زلزله و تشریح اقدامات انجام شده برای کاهش اثرات آن از سوی مردم و مسئولان، به همگان برای جلوگیری از وقوع حوادث مشابه در سایر نقاط کشور کمک کند.
تاریخ ایران و داده های علمی، نشانگر قرار گرفتن ایران روی کمربند زلزله است و براساس پژوهش های انجام شده، بسیاری از شهرهای ایران روی گسل هایی قرار دارند که امکان وقوع زلزله را تقویت می کنند.
نگاه به نقشه زمین لرزه های ایران که از سوی سازمان زمین شناسی منتشر شده است به خوبی موقعیت بحرانی ایران را در این رابطه نشان می دهد و حکایت از آن دارد که هیچ کجای ایران از خطر زلزله در امان نیست.
بسیاری از کارشناسان زلزله، با تاکید بر تغییرات مداوم پوسته زمین، وقوع زلزله در نقاط مختلف جهان را امری طبیعی و غیر قابل اجتناب می دانند و اختلاف آنها فقط در پیش بینی زمان دقیق وقوع آن است که با امکانات کنونی غیر ممکن می نماید.
نصراله کمالیان عضو کمیسیون عمران مجلس شورای اسلامی در کارگاه سالروز زلزله بم که در تهران برگزار شد، خبر از تلاش برخی نمایندگان مجلس برای تشکیل فراکسیون زلزله داد و ابراز امیدواری کرد با تشکیل این فراکسیون کارهای عظیمی در راستای کاهش خسارت ناشی از زلزله در کشور انجام شود.
این سخنان نماینده مجلس در هشتمین سالگرد وقوع زلزله بم و در روز ملی ایمنی در برابر زلزله قول جدیدی است که امید است در آینده به آن عمل شود.
تاکید بر مقاوم سازی ساختمان ها، ایجاد اتاق های امن، ساخت پناهگاه های موقت، ایجاد مراکز مدیریت بحران و ... قول های دیگری بود که سال های قبل از زبان مقامات کشور شنیده شد و در برخی موارد نیز اقداماتی انجام گرفته است، اما به عقیده کارشناسان، این اقدامات به هیچ وجه برای مقابله با خسارات زلزله کافی نیست.
دکتر ' عباسعلی تسنیمی' رییس پژوهشگاه بین المللی زلزله شناسی و مهندسی زلزله در این رابطه می گوید: به رغم افزایش توجه به وضعیت لرزه خیزی کشور در مقایسه با سالهای پیشین، در حوزه پژوهش و سرمایه گذاری در زمینه ایمنی در برابر زلزله به هیچ وجه وضعیت مطلوبی نداریم.
وی در کارگاه 'سالروز زلزله بم' با ابراز خرسندی از توجه و تمرکز مسوولان به واقعیت لرزه خیزی کشور طی سالهای اخیر تاکید کرد که اقدامات انجام شده در مقایسه با نیازهای واقعی کشور در زمینه ایمنی در برابر زلزله بسیار عقب است.
زلزله فهرج کرمان که با شدت ۵/۶ ریشتر بخش های مهمی از این استان را لرزاند هشدار دیگری برای مسئولان و مردم در آستانه سالروز زلزله بم بود، تا بار دیگر و این بار با حساسیتی بیشتر به فکر مقابله با خسارات احتمالی زلزله باشیم.
این زلزله گرچه خسارات جانی کمی در پی داشت، اما محرومیت مردم این منطقه و سهل انگاری های انجام شده در مقاوم سازی مسکن را نشان داد و ثابت کرد که به رغم فعالیت های گسترده در بهینه سازی مسکن روستاییان لازم است در این زمینه فعالیت های گسترده ای انجام شود.
به گفته مقامات محلی، در این حادثه اکثر منازل روستایی تخریب شدند اما دلیل پایین بودن تلفات این زلزله، مقاوم بودن ساختمان ها نیست، بلکه این مهم در نتیجه کم جمعیت بودن منطقه و اسکان تعداد زیادی از آنها در کپرها روی داد.
به عقیده کارشناسان، اگر این زلزله در یکی از شهرهای بزرگ از جمله تهران رخ می داد بی شک خسارت های جانی و مالی آن بسیار گسترده می شد و فاجعه ای در بعد ملی و بین المللی را برای ایران رقم می زد.
آمادگی برای مقابله با خسارت زلزله به هنگام وقوع آن و مدیریت مشکلات ناشی از بروز زلزله در روزهای بعد از جمله اقدامات مهمی است که می تواند در کاهش تلفات جانی و خسارت های مالی نقش بازی کند که در این رابطه لازم است دولت و مدیریت های محلی از جمله شهرداری ها و نیروهای نظامی، انتظامی و اورژانس خود را برای مواجهه با بحران آماده کنند اما دولت ها وظیفه دارند در کنار انجام وظایف خود، مردم را نیز برای مقابله با زلزله آماده کنند که در این رابطه انجام کارهای فرهنگی و اعمال سیاست های حاکمیتی ضروری است.
جلوگیری از ساخت و ساز روی گسل ها، تدوین استانداردهای اجباری برای مصالح ساختمانی از جمله بتن،میلگرد و تیرآهن، جلوگیری استفاده از روش های منسوخ در ساختمان سازی، رعایت اصول ایمنی در رابطه با لوله کشی های گاز و آب، و رعایت اصول استاندارد در ایجاد معابر و جاده ها از جمله اقداماتی است که در نتیجه سیاست گذاری حاکمیتی و نظارت دولت توسط مردم باید انجام شود.
آمار بسیار پایین خسارات های مالی و جانی زلزله های بزرگ در ژاپن به خوبی تاثیر اعمال سیاست های حاکمیتی در کاهش آثار زیانبار زلزله را نشان می دهد.
به عقیده بسیاری از کارشناسان، آموزش های عمومی در زمینه آماده سازی مردم برای مقابله با وقوع زلزله و پی آمدهای ناشی از آن نیز اهمیتی فوق العاده در کاهش خسارت های مالی و جانی دارد که در صورت رعایت آن مدیریت بحران نیز تسهیل خواهد شد.
تعیین امن ترین نقطه منزل و محل کار، آماده سازی کیف و یا کوله پشتی ویژه زلزله حاوی مقداری مواد غذایی و مدارک مهم، تعیین محل قرار برای اعضای خانواده، کمک های اولیه و ... از جمله موضوعات مهمی است که برای کاهش زیان های ناشی از زلزله مطرح می شود. اینها اگرچه به ظاهر مسایل پیش پا افتاده است، اما کنکاش در جامعه ایرانی نشان از عدم آگاهی و بیگانه بودن اغلب مردم با این موضوعات دارد.
در سال های گذشته به همت مقامات مسئول مانورهای زلزله در اغلب نقاط کشور و مناطق مختلف تهران برگزار می شود که این اقدامات علاوه بر بالا بردن آگاهی مردم، فرصتی مناسب برای آموزش نیروهای دست اندرکار است که باید در شرایط بحرانی با نظم و انسجام به کمک مردم بشتابند.
وجود روز ملی 'ایمنی در مقابل زلزله' فرصت و زمان مناسبی برای انجام چنین اقداماتی را پدید می آورد و وجود آن از جمله اقدامات مناسب برای جلب توجه مردم به منظور آمادگی در مقابل این رخداد طبیعی بود ضمن آنکه یاد و خاطره کشته شدگان بزرگترین زلزله اخیر ایران نیز تاثیر گذاری آن را افزایش می داد.
به همین دلیل و نیز، با توجه به شرایط خاص ایران و آسیب پذیر بودن اکثر شهرهای کشور در مقابل زلزله، حذف روز ملی 'ایمنی در برابر زلزله' از تقویم رسمی کشور اقدامی قابل تامل است.
رییس پژوهشکده بین المللی زلزله شناسی و مهندسی زلزله با تاکید بر اینکه نام گذاری این روز با تصویب شورای عالی انقلاب فرهنگی در سال ۱۳۸۶ وارد تقویم شده بود، تاکید کرد که نباید برای کاهش نگرانی عمومی از بیان مباحث مرتبط با ایمنی در برابر زلزله خودداری کرد.
رییس جمعیت هلال احمر ایران نیز با اشاره به زلزله خیز بودن کشور حذف عنوان «روز ملی ایمنی در برابر زلزله» در تقویم رسمی سال آینده را سوال برانگیز خواند.
ابوالحسن فقیه در مراسم گشایش «نخستین سمینار ملی نقش زنان در مدیریت بحران» با بیان اینکه یک سال پس از حادثه زلزله بم پنجم دی ماه با عنوان روز «ملی ایمنی در برابر زلزله» نامگذاری شد، عنوان کرد: مطلع شدیم از سال آینده قرار است این عنوان حذف شود این درحالی است که وجود یک روز با چنین عنوانی در تقویم یک ضرورت برای کشور محسوب می‌شود و آمادگی دستگاه‌ها و مردم در برابر زلزله را موجب خواهد شد.
کارشناسان با اشاره به قرار گرفتن اغلب شهرهای ایران روی کمربند زلزله، اعتقاد دارند که در شرایط کنونی ایجاد حساسیت بیشتر بین مردم برای مشارکت در جلوگیری از خسارات های ناشی از زلزله نه تنها مشکل ساز نیست بلکه امری ضروری است که می تواند علاوه بر حفظ جان مردم و ثروت عمومی کشور، از بروز یک فاجعه جلوگیری کند.
فجایع انسانی و اقتصادی ناشی از سهل انگاری ها و بی تفاوتی ها در بسیاری از موارد، کشورها را در شرایط بحرانی قرار می دهد و دولت ها را به کمک کشورهای بیگانه محتاج خواهد کرد. چنین کاری، علاوه بر افزایش آسیب پذیری کشور، حتی می تواند مقامات و مردم ایران را که تاکنون در مقابل همه گونه تحریم و مداخلات نظامی ایستادگی کرده و به الگوی مقاومت در جهان تبدیل شده اند، سرافکنده خواهد کند و نباید چنین اتفاقی بیفتد.
ایرنا
نظرات