کمربند جنوبی؛ زخمی کهنه و پروژه‌ای نیازمند مفاهمه ...
به گزارش پایگاه اطلاع‌رسانی شورای اسلامی شهر مشهد مقدس، ایمان فرهمندی در جلسه بررسی دیدگاه‌ها و سوابق کمربند جنوبی با بیان اینکه پیرامون این پروژه، به شکل مفصل در فضاهای کارشناسی، رسانهای و عمومی، در سال‌های مختلف، صحبت شده است، اظهارکرد: علی‌رغم همه این گفتگوها و اظهارنظرها، همچنان کمربند جنوبی به عنوان یک مساله جدی و سوال پاسخ‌نیافته مطرح می‌شود.
وی به بازدید اخیر خود از پروژه کمربند جنوبی اشاره داشت و گفت: پس از این بازدید و با توجه به نقطه نظرات مطرح شده، حجم زیادی از پیام‌ها در موافقت و مخالفت با این کلان پروژه واصل شد؛ بر همین اساس برگزاری این جلسه در دستورکار قرار گرفت.
فرهمندی افزود: این نقطه نظرات نشان می‌دهد که پروژه کمربند جنوبی به عنوان یک زخم کهنه و سوال بزرگ، همچنان مقابل چشم مدیریت شهری و فعالان و دغدغه‌مندان شهر امام‌رضا(ع) مطرح است و برگزاری جلسه‌ای برای بررسی جوانب مختلف پروژه ضروری بود.
رئیس کمیسیون عمران، حمل‌ونقل و ترافیک شورای اسلامی شهر مشهد مقدس با بیان اینکه در گذشته اتفاقات مهمی برای پروژه کمربند جنوبی، از فاز مطالعاتی تا واگذاری به پیمانکار و توقف اجرای پروژه و تعریف کاربری موقت انجام شده، تصریح کرد: در کشور، یک الگوی مدیریت شهری داریم که منبعث از الگوی مدیریت ملی است؛ شورای شهر در مسیر اصلاح پارادایم مدیریتی درحال گام برداشتن است که مشارکت مردم را طلبیده و این جلسه، اولین گام بلند در تغییر پارادایم مدیریت شهری است.
فرهمندی گفت: برای حل یک مساله، همه دغدغه‌مند هستیم و باید در فضایی آرام و منطقی درخصوص یکی از گرانترین پروژه‌های شهری، با لحاظ جمیع جهات تبادل نظر کرده و به جمع‌بندی و خروجی مطلوب دست یابیم؛ بسنجیم که این پروژه را باید ادامه بدهیم یا خیر؟
رئیس کارگروه بهداشت و محیط‌زیست شهری شورای اسلامی شهر مشهد مقدس برگزاری این نشست را یکی از مصادیق شفافیت در مدیریت شهری دانست و تصریح کرد: جلسه بررسی دیدگاه‌ها و سوابق کمربند جنوبی، با نگاه شفافیت در تصمیم‌گیری شکل گرفت تا همه نظرات، اعم از موافق و مخالف را داشته باشیم و از برآیند نظرات مطروحه در فضاهای مختلف و از سوی متخصصان، به جمع‌بندی نهایی برسیم.
فرهمندی، پروژه کمربند جنوبی را یکی از گرانترین و مهمترین پروژه‌های شهری مشهد دانست و افزود: مقیاس این پروژه، فراتر از مقیاس شهری است و کارکردهای فراشهری دارد؛ امیدواریم بتوانیم با این جلسه و تبادل نظر، بخش مهمی از مسائل و مشکلات شهر را حل کنیم.
وی با بیان اینکه این پروژه دو جنبه اصلی، ترافیکی و زیست‌محیطی دارد، گفت: علاوه‌بر این، جنبه‌های اقتصادی، اجتماعی، پدافند غیرعامل و ... را هم می‌توان برای کمربند جنوبی متصور بود چراکه در این حوزه‌ها نیز بسیار اثرگذار است.
فرهمندی با اشاره به هزینه‌های هنگفتی که برای اجرای کمربند جنوبی تاکنون صورت گرفته، تصریح کرد: اگر این پروژه را حذف کنیم، تصمیم به حذف این سرمایه گرفته‌ایم و اگر ادامه دهیم، بیش از آنچه تاکنون هزینه شده، برای تکمیل پروژه باید اعتبار اختصاص دهیم؛ حال این سوال مطرح می‌شود که برای این پروژه باید چه تدبیری بیاندیشیم؟
وی افزود: تاکنون چندین مطالعه و بررسی در این خصوص انجام شده و در مطالعات جامع حمل‌ونقل و ترافیک، این معبر 75 متری لحاظ و تایید و تثبیت شده و به تایید شورای عالی ترافیک شهرهای کشور نیز رسیده و اجرای آن تکلیف شده است.
فرهمندی با بیان اینکه در مطالعات زیست‌محیطی، شاخص‌هایی بررسی شده که براساس آن، ادامه پروژه به نفع شهر تلقی نشده و پیشنهاد توقف پروژه داده شده است، گفت: براساس همین رویکرد، پروژه کمربند جنوبی از طرح تفصیلی حذف شده و عملیات اجرایی پروژه نیز با دستور دادستانی متوقف گردید.
وی افزود: در خصوص کمربند جنوبی دو مطالعه صورت گرفته که نتیجه و خروجی آن کاملا متفاوت از یکدیگر است؛ یکی حامی و توجیه‌کننده اجرای پروژه و دیگری توجیه‌کننده توقف اجرای پروژه. همین امر نشان می‌دهد که با مساله جدی مواجه هستیم.
رئیس کمیسیون عمران، حمل‌ونقل و ترافیک شورای اسلامی شهر مشهد مقدس تصریح کرد: مطالعه حمل‌ونقلی، متهم به این است که صرفا با نگاه حمل‌ونقلی مطالعات خود را پیش برده و مطالعات زیست‌محیطی نیز به همین منوال؛ کارشناسان معتقدند که مطالعات جنبه‌های کلان مساله را به طور دقیق ندیده‌اند و این مهم می‌تواند از اعتبار مطالعات بکاهد.
فرهمندی با تاکید بر لزوم بررسی مسائل اجتماعی، اقتصادی و ... در مطالعات، گفت: پروژه کمربند جنوبی از حیث پدافند غیرعامل و تخلیه اضطراری شهر، می‌تواند پروژه حائز اهمیت و تاثیرگذاری باشد که در تصمیم‌گیری‌ها باید لحاظ شود.
وی افزود: این جلسه برگزار شده تا نقاط ابهام و اختلاف را مشخص کنیم و براساس تصمیم‌گیری کارشناسی، به نتیجه برسیم؛ فکر کردن پیرامون مسائل مهم شهر هزینه‌ای ندارد و چیزی را از دست نخواهیم داد؛ در این جلسه تصمیم‌گیری قطعی درخصوص کمربند جنوبی نخواهیم داشت و صرفا تبادل نظر است.
فرهمندی با تاکید بر اینکه در جلسات کارشناسی باید با نگاه فنی به موضوع نگاه شود و از فضاهای احساسی اجتناب کرد، گفت: برخی مطالعات و تحقیقات نشان می‌دهد که اجرای کمربند جنوبی، 7 درصد از آلودگی هوای شهر را کاهش می‌دهد؛ این مطالعات باید مجدد بررسی و میزان اثرگذاری محاسبه و مدل‌سازی شود.
رئیس کمیسیون عمران، حمل‌ونقل و ترافیک شورای اسلامی شهر مشهد مقدس اظهارکرد: اگر این برآورد و اثرگذاری درست باشد، دغدغه فعالان محیط‌زیستی هم برطرف می‌شود و مبنای تصمیم‌گیری خواهد بود چراکه از چنین اثرگذاری نمی‌توان به راحتی گذشت؛ نگاه شورای ششم این است که درخصوص کمربند جنوبی در یک فضای واقعی و منطقی به جواب منطقی دست یابیم
فرهمندی با بیان اینکه مدیریت شهری با دو گزینه ادامه عملیات اجرایی کمربند جنوبی یا احداث تونل و پل در بولوار نماز مواجه است، گفت: اگر بخواهیم بین این دو گزینه راهکار منطقی را اتخاذ کنیم، این راهکار می‌تواند احیای کمربند جنوبی باشد؛ البته ممکن است راهکارهای دیگری هم پیدا شود.
وی درخصوص حذف کمربند جنوبی از طرح تفصیلی، افزود: متاسفانه در طرح‌های شهری، الزامات ترافیکی یا نادیده گرفته می‌شوند یا مورد توجه کافی قرار نمی‌گیرند و مصداق بارز این مهم، طرح تفصیلی حوزه جنوب غرب است.
رئیس کارگروه بهداشت و محیط‌زیست شورای اسلامی شهر مشهد مقدس خاطرنشان کرد: نکته حائز اهمیت در این جلسه این است که همه دغدغه‌مندان از عمق وجود در تلاش هستند تا اتفاقی که به نفع شهر است، رقم بخورد؛ همه اتفاق نظر داریم که باید جلوی فرصت‌طلب‌ها و زمین‌خوارها گرفته شود و تصمیمی نخواهیم گرفت که منفعت عده‌ای اندک و فرصت‌طلب تامین شود.
** در ادامه این جلسه، موافقان و مخالفان اجرای پروژه کمربند جنوبی به طرح نظرات و دیدگاه‌های خود پرداختند.
شفیعی، کارشناس معماری و شهرسازی وزارت راه و شهرسازی در این جلسه گفت: متاسفانه وجهه مهندسی شهر مشهد زیر سوال رفته، هزینه‌هایی در این پروژه صورت گرفته و اختلاف نظرها در مشهد به سطح ملی رفته است.
وی افزود: دغدغه‌مندان محیط زیستی کمربند جنوبی روزهای اولی که پروژه مطرح و عملیات اجرایی آن آغاز شد، کجا بودند؟ چرا این دغدغه‌مندی برای کشف‌رود و باغ‌های داخل شهر و مشکل فرونشست غرب مشهد وجود ندارد؟
شفیعی با بیان اینکه براساس هزینه‌های به‌روز شده، در فاز اول پروژه 5 هزار میلیاردتومان اعتبار صرف شده، تصریح کرد: حال 5 هزار میلیارد تومان را باید به پروژه فضای سبز و پارک اختصاص دهیم؟
وی گفت: کمربند جنوبی در طرح‌های تفصیلی خازنی و مهرازان مورد تاکید قرار گرفته و در اسناد توسعه شهر نیز قید شده است؛ مشهد، شهری زلزله‌خیز است و چنین معبری برای تخلیه شهر بسیار ضروری است.
شفیعی خاطرنشان کرد: پروژه‌هایی مشابه کمربند جنوبی در شهرهای مختلف کشور همچون شیراز و تبریز هم داریم.
حمیدی، عضو هیات علمی دانشگاه آزاد نیز گفت: به‌جای توسعه و تعریض بزرگراه‌ها و معابر و ...، باید به سمت گسترش حمل‌ونقل عمومی گام برداریم؛ اگر مدیران شهری وقت نسبت به ساخت بزرگراه و بولوارها توجه بیشتر و نگاه بلندمدتی داشتند، باید طرح تفصیلی و رشد جمعیت غرب مشهد را درنظر می‌گرفتند و بولوارهای پیروزی، فکوری و نماز را به نحوی طراحی می‌کردند که تامین‌کننده نیاز امروزی باشد.
وی افزود: مطالعات اولیه برای تکمیل فاز یک پروژه کمربند جنوبی می‌تواند انجام شود و از این طریق بخشی از معضل ترافیکی این ناحیه را برطرف کند؛ برای فاز دو پروژه نیز مطالعات تخصصی پیگیری شود تا درخصوص 15 کیلومتر دیگر طرح تصمیم‌گیری کنیم.
حمیدی تصریح کرد: ظرفیت‌های بالقوه دیگری برای تنفس شهر مشهد وجود دارد؛ همچون باغ ملک‌آباد، پادگان ارتش و باغ الندشت و ... که در وسط شهر قرار گرفته و می‌تواند مشکلات زیست‌محیطی را برطرف کند. درخصوص مقابله با کوه‌خواری نیز می‌توان قوانین دست‌وپا گیر و کنترل‌کننده وضع کرد.
فرشته تقی‌زاده، عضو هیات رئیسه شبکه سمن‌های محیط‌زیستی خراسان رضوی نیز کمربند جنوبی را پروژه‌ای مخرب دانست که از طرح تفصیلی شهر حذف شده و کاربری آن تغییر یافته است.
وی افزود: ارتفاعات جنوبی، کریدور هوای ورودی به شهر هستند و همین جایگاه موجب می‌شود که اجرای پروژه کمربند جنوبی مردود باشد؛ تخریب‌های انجام شده در کمربند جنوبی، تخریب‌های زیرساختی بوده‌اند و از جیب مردم برای تخریب‌ها هزینه شده است.
تقی‌زاده گفت: بسیار خرسندیم که مردم نسبت به شهر و اتفاقات محل سکونت خود بی‌تفاوت نیستند.
وی با بیان اینکه دانش‌های مدیریتی درحال حرکت از خودرومحوری به زیست‌محوری هستند، تصریح کرد: بولوارهای وکیل‌آباد، پیروزی، فکوری، نماز و ... را ایجاد کردیم، آیا هر چندسال باید یک بزرگراه در شهر ایجاد نمود؟ ارتفاعات جنوبی مشهد نقش بسیار مهمی در تامین آب‌خوان‌ها، تغییرات آب و هوایی و تامین سفره‌های آب زیرزمینی دارند پس بر ماست که از آنها صیانت کنیم.
تقی‌زاده افزود: اگر بولوارکشی و احداث بزرگراه کلید حل مشکل بود، امروز با معضل ترافیکی روبرو نبودیم.
سروش باغبان، دیگر کارشناس حاضر در جلسه نیز با بیان اینکه هیچ سند و پشتوانه‌ای برای ساخت تونل نداریم، گفت: کمربند، معبری است که ترافیک ورودی به شهر و به سمت خارج شهر هدایت می‌کند؛ تجربه اجرای پروژه مشابه یعنی کنارگذر شمالی را داریم که یکی از ناموفق‌ترین پروژه‌های راهسازی است و بار ترافیکی ندارد.
وی افزود: در هر نقطه از شهر اگر تصمیم به اجرای بزرگراه بگیریم، غلط بوده و الگوی حمل‌ونقلی نادرستی را گسترش می‌دهیم و افزایش آلودگی هوا را به همراه دارد.
باغبان تصریح کرد: کمربند جنوبی مغایر با عدالت اجتماعی است و مدیریت مدهای حمل‌ونقلی را به جای گسترش راه‌ها باید دنبال کنیم.
احمد محسنیان، وکیل پایه یک دادگستری نیز در این جلسه گفت: کمربند جنوبی در طرح جامع دیده شده ولی در طرح تفصیلی که پس از آن به تصویب رسیده، لحاظ نشده است؛ طرح تفصیلی، وظیفه تدقیق طرح جامع در حوزه کاربری‌ها و شبکه معابر را دارد.
وی با بیان اینکه ملاک شهرداری، طرح تفصیلی است و نه طرح جامع، افزود: طرح تفصیلی، سند بالادست شهرداری برای اجرای طرح‌های شهری است که امتداد کمربند جنوبی در آن حذف شده و شهرداری طرح مصوب بالادستی ندارد که بخواهد براساس آن، پروژه را اجرا کند.
محسنیان خاطرنشان کرد: هرگونه هزینه‌کرد شهرداری در این پروژه، تصرف نامشروع در اموال عمومی است.
ناصری، عضو هیات علمی منابع طبیعی دانشگاه فردوسی مشهد نیز با بیان اینکه مطالعات زیست‌محیطی کمربند جنوبی هنوز به اتمام نرسیده و فصل 4 آن مورد مناقشه است، گفت: این پروژه از حیث محیط‌زیستی کاملا رد شده و به هیچ شکلی استانداردهای محیط‌زیستی را نمی‌تواند بگذراند.
وی افزود: در این ارزیابی، جنبه‌های مثبت و منفی لحاظ شده و برآیند کار این گونه است که به سمع و نظر عموم رسید.
ناصری با بیان اینکه احداث پروژه‌های چون کمربندی و سد و ... به معنای توسعه شهری نیست، بلکه مصداق رشد شهر است، تصریح کرد: تحول درونی پس از احداث پروژه و ارتقاء زیست‌پذیری شهری است که توسعه محسوب می‌شود.
وی گفت: صرفا نباید به توسعه و رشد شهر توجه کرد؛ گاه باید برنامه‌های محدودکننده نیز داشته باشیم و این محدودیت‌ها، ابزاری هستند که در دست مدیران و سیاست‌گذاران شهری است.
نظرات