شهریار تبریز / مهراب محرابی‌نیا : ایده طراحی شهری بیوفیلیک راهکاری مناسب در مقابل افزایش روزافزون این موضوعات می‌باشد و می‌تواند در کاهش استرس، افزایش خلاقیت، بهبود سلامتی شهروندان و تسریع در روند بهبود زندگی انسان مفید باشد.
طراحی و برنامه‌ریزی بیوفیلیک یکی از عناصر ویژه و البته مهم شهرسازی سبز یعنی ارتباط طبیعت با شهر و طراحی طبیعت درون شهر را ارائه می‌دهد. امروزه طراحی بیوفیلیک یکی از داغ‌ترین ترندها در معماری و طراحی داخلی به شمار می‌آید. به راستی، بیوفیلیک چیست و آیا واقعاً برای ما خوب است؟
طراحی بیوفیلیک چیست؟
واژه بیوفیلیک ازبیوفیلیا گرفته شده است که از دو کلمه بیو( (Bio که به موجودات زنده یا زندگی انسانها مربوط می‌شود و فیلیا(Philia) که به معنای جذابیت و احساسات مثبتی است که انسانها به همه چیزهایی که در طبیعت پیرامون خود وجود دارند اطلاق می‌شود. در نتیجه، بیوفیلیا همان احساس مثبت انسانها نسبت به موجودات زنده می‌باشد.
به عبارتی دیگر، بیوفیلیا به معنای آوردن طبیعت به طراحی داخلی بوده و از آن می‌توان به عنوان علاقه به طبیعت یاد کرد. خیلی از دانشمندان این واژه را به ادوارد ویلسون زیست‌شناس برجسته جهان نسبت می‌دهند. وی برای اولین بار این مفهوم را درسال ۱۹۸۴ توصیف کرد. در سالهای اخیر، شرکتهای ساختمانی که اقدام به استفاده از طرح‌های بیوفیلیکی کرده‌اند به طور فزاینده‌ای افزایش یافته‌اند. اگرچه، ایده آوردن گیاهان به ساختمانها و اطراف آنها به بیش از هزار سال بر می‌گردد. برای نمونه، باغ‌های معلق بابل در عراق و قصر الحمرا در گرانادا اسپانیا جز طرح های اولیه بیوفیلیک به شمار می‌آیند.
طراحی بیوفیلیک شامل گستره‌ای از مفاهیم بوده که یک طراح یا معمار می تواند در طراحی‌های ساختمان استفاده کرده و آنها را یکپارچه نماید. تعدادی از این ایده ها عبارتند از:
· اضافه کردن گیاهان و درختان به دیوارها، طراحی داخلی، پشت بام‌ها و مناظر
· استفاده از نور طبیعی
· تلاش در جهت شکستن موانع موجود بین داخل با بیرون ساختمان با استفاده گسترده از نورگیر سقفی، درها و بالکنهای کشویی
· راه‌اندازی آب‌نماها
· حمایت از حیات وحش، بویژه حشرات و پرندگان کوچک
· استفاده از تصاویر و رنگهای مرتبط با دنیای طبیعی
· کپی کردن از الگوهای تصادفی بر روی نماها، نقشه ساختمانها و کاغذدیواری‌ها که در طبیعت یافت می‌شوند
· بکارگیری مواد طبیعی به خصوص چوب، خاک رس و یا پشم در سازه و اسباب و اثاثیه
پنج نمونه از ساختمان‌های معروف جهان که مفاهیم طراحی بیوفیلیک را نشان می دهند:
اپل‌پارک، کالیفرنیا، آمریکا
محوطه جدید اپل پارک به عنوان یکی از نمونه‌های مهم طراحی بیوفیلیک به شمار می‌آید. ساختار آن دونات مانند و شبیه سفینه فضایی غول‌پیکر در میان فضای سبز بوده که منحنی‌هایی طبیعی را که در طبیعت یافت می‌شوند گرفته و نور را از هر زاویه‌ای به دپارتمان‌ها می‌آورد. درختستانی جدید با ۹۰۰۰ گونه درخت که محوطه را پوشانده است و تقریباً ۸۰ درصد فضای کلی محوطه اپل پارک را فضای سبز تشکیل داده است.
بوسکوورتیکال، میلان، ایتالیا
بوسکوورتیکال(جنگل‌های عمودی) دو برج مسکونی با پوشش گیاهی شامل ۹۰۰ اصله درخت کوچک و بزرگ در فضایی بالغ بر ۳۰ هزار متر مربع در تراس در شهر میلان ایتالیا واقع شده اند که دیوارها و بالکنهای آن پوشیده از هزاران بوته و درختچه است. سیستم‌های جمع‌آوری آب باران آنها را آبیاری می‌کند. بوسکوورتیکال جنگل را به صورت آپارتمانهایی عمودی در آورده و به ساکنین امکان استفاده از هوای پاک و منظره‌ای فوق‌العاده را داده است. در واقع، فضای سبز را به قلب زندگی شهری و صنعتی کشانده است. در پشت بام این دوبرج، پنل های فتوولتاییک برای تامین انرژی تعبیه شده‌اند.
رولز رویس، چیچستر، انگلستان
شرکت خودروسازی رولز رویس که در جنوب انگلستان واقع شده است با هزاران گونه گیاهی یکی از بزرگترین پشت بام‌های سبز جهان به حساب می‌آید. این شرکت در زمینه مهندسی، طراحی، تولید و پخش خودروهای لوکس فعالیت می‌کند. این ساختمان طوری طراحی شده است که به عایق‌بندی آن کمک کرده و جریان آب رگباری را کنترل می‌کند.
اسفییرز، سیاتل، آمریکا
دفتر مرکزی شرکتهای آمازون ساختمانی چشم‌گیر و حبابی شکل بوده که نمونه بارزی از طراحی بیوفیلیک می‌باشد. این ساختمان دارای سه گلخانه از نوع شفاف بوده که در نوع خودغنی‌ترین تنوع گیاهی را دربر گرفته است.
سنگاپور
سنگاپور قطع به یقین یکی از نمونه‌های موفق طراحی بیوفیلیک در جهان شناخته شده است که افزایش فضاهای سبز آن مرهون چندین دهه تعهد پایدار، طراحی دقیق و مشارکت قوی بین مسئولان و مردم است.
در این راستا، مقامات شهری سنگاپور تلاش‌های مجدانه‌ای در بکارگیری گیاهان، آب و حیات وحش در ساختمانها، پارکها، نماهای خیابانی و ادارات دولتی بکار گرفته‌اند و در این امر یکی از شهرهای موفق جهان به حساب می‌آیند.
نظرات