شهریار تبریز / مهراب محرابی‌نیا : این نوشته با ارائه سه منظر به ما کمک می کند تا اثرات شهرنشینی هوشمند و پایدار را درک کنیم.
تاثیر شهرنشینی هوشمند و پایداربر جامعه
یکی از سوء‌تعبیرهای رایج و متدوال درباره شهرنشینی هوشمند و پایدار تاثیرات آن بر جامعه است. با وجود اینکه راهکارهای هوشمند پایداری می‌توانند کیفیت زندگی را بری بعضی از شهروندان بهبود بخشند ولی در عین حال می‌توانند شکاف بین افراد فقیر و ثروتمند را نیز وسیع کنند. خانم جانا هافکن پایداری هوشمند و اثرات آن را بررسی می‌کند. او ماموریت شهر هوشمند هند را با تمدن اکولوژیکی چین مقایسه می‌کند.
به طور کلی، ۶۶ درصد جمعیت جهان در شهرها زندگی خواهند کرد و در قرن بعدی، ۲.۴ میلیارد نفر به شهرها گسیل خواهند شد. با این افزایش جمعیت، نیاز به محیط برای سکنی دادن آنها بیش از پیش احساس خواهد شد. در حالی‌که شهرها فقط تقریباً از ۲ درصد سطح زمین استفاده می کنند، اما ۷۵ درصد منابع سیاره را مصرف می کنند. تا سال ۲۰۵۰، برنامه محیط زیست سازمان ملل تخمین می‌زند که مصرف کل مواد در شهرها تا نود میلیارد تن افزایش خواهد یافت.
اگرچه شهرهای هوشمند به عنوان آینده شهرنشینی دیده می‌شوند ولی در واقع تعریفی واحد برای آنها وجود ندارد. تعاریف متعدد آن درجات تاکیدی متفاوتی دارند. بعضی از آنها بر رشد اقتصادی تاکید کرده و بعضی هم پایداری را به عنوان هدف ثانویه در نظر می‌گیرند. رایج‌ترین تعاریف از پایداری به عنوان سومین و یا چهارمین اولویت یاد می‌کنند. شهرهای هوشمند در نظر دارند فن‌آوریهای مختلف را با سیستم‌های زیرساخت شهری تلفیق کرده و خدمات رایج را افزایش دهند.
تاثیر شهرنشینی هوشمند و پایدار بر سیاست‌گذاری‌های علمی
حکمرانی مبتنی بر شواهد و دانش برای توسعه شهرهای هوشمند ضروری و حیاتی به شمار می‌آید. یک تحقیقی منطقه شهری کمبریج را به عنوان مورد تجربی بررسی کرده و پی به این نکته می‌برد که چگونه دانش تولید، طبقه‌بندی ودر منطقه شهری پردازش می‌شود. در نهایت، این تحقیق با ارائه چندین پیشنهاد برای سیاستگذاریها و پژوهش‌های آتی خاتمه می‌یابد. این مطالعه به خصوص استدلال می‌کند که دانش شاهد محور برای یک شهر هوشمند لازم است ولی دانش داده‌محور و مرتبط با سیگنالها و اطلاعات برای حکمرانی هوشمند حیاتی و مهم قلمداد می‌شوند.
با اینکه شاخص‌ها برای سیاستگذاریها امری لازم و ضروری به شمار می‌آیند، اما آنها باید معنا داربوده و بیانگر خواسته‌های شهروندان باشند. علیرغم این، از آنجا که ذهنیت امری اجتناب‌ناپذیر است و پایداری مفهومی وسیع با تعریف ناواضح می‌باشد، نظرات مختلفی در رابطه با شاخص‌ها وجود دارد. در واقع، شاخص‌های مورد موافقت گرفته‌ای برای سنجش شهرهای هوشمند و پایدار وجود ندارند.
شهرنشینی گسترده قدیمی‌ترین موضوعی است که شهرها با آن مواجه هستند. در قرن اخیر، پاندمی کووید-۱۹ محدودیتهای شهرها را مورد تست قرار داد. فن‌آوریهای اطلاعات و نوآوری نقش مهمی را در مدیریت این ویروس بازی کردند. متاسفانه، پاندمی کمبودهای شهرهای هوشمند را آشکار ساخت.
تاثیر شهرنشینی هوشمند و پایدار بر محیط زیست
رابطه‌ای متوازن بین انسانها و محیط زیست پایه و اساس شهرنشینی هوشمند و پایدار است. شهرهای هوشمند باید هم کارآمد و هم زیست‌پذیر باشند. آنها باید در کنار حفظ محیط زیست منافع اجتماعی و اقتصادی شهرنشینی را نیز در نظر بگیرند. البته این کار ساده‌ای نیست، بنابراین، ضروری است که تاثیرات اشکال مختلف شهرنشینی را درک کنیم.
شهرهای هوشمند و پایدار متکی بر فناوری اطلاعات و ارتباطات هستند تا بتوانند در مدیریت و کنترل منابع به آنها کمک کنند. شبکه‌های هوشمند از سنسورهای اینترنت اشیا استفاده می‌کنند تا بتوانند تغییرات محلی را در حوزه مصرف انرژی شناسایی کرده و بطور خودکار این اطلاعات را به تامین‌کننده انرژی آنها گزارش دهد. این سیستم‌ها کنترل بیشتری بر مصرف کاربران نهایی دارند. استفاده از دوقلوی دیجیتالی، واقعیت مجازی و واقعیت افزوده و ربات‌ها در شهرها نمونه‌هایی ازپیشرفتهایی هستند که زندگی بشر را دگرگون ساخته‌اند.
علاوه بر شهرهای هوشمند، شهرهای دوستدار محیط زیست مدل مهمی برای توسعه شهرهای پایدار به حساب می‌آید. این شهرهای سازگار با محیط زیست برای کاهش تاثیر شهرنشینی بر محیط زیست طراحی شده اند و روش مناسبی برای برنامه‌ریزان شهری در جهت اجرای شهرسازی هوشمند و پایدار به حساب می‌آید.
این رویکرد به شهرها کمک می‌کند تا از نظر زیست‌محیطی پایدار بوده و محیط زیست بهتر برای زندگی ساکنین آنها ایجاد کند. اینکه شهرها فقط از ۲ درصد سطح زمین استفاده می‌کنند و ۷۵ درصد منابع طبیعی کره زمین را مصرف می‌کنند از اهمیت ویژه‌ای در این زمینه برخوردار است.
نظرات