تاثیر توسعه حمل و نقل عمومی بر کاهش ترافیک تبریز

صفیه اصلانی/ شهریار تبریز: هر صبح روز خود را با خبرهای گوناگون ترافیکی آغاز می کنیم. آلودگی هوا، ترافیک سنگین، حوادث فوتی و جرحی و ... خبرهای روزانه ای است که از طرق مختلف به گوشمان می رسد. طبیعی است که خودمان نیز روزانه بخش اعظمی از زمان خود را در ترافیک های سنگین سپری می کنیم. هر یک از ما به عنوان یک شهرنشین لاجرم روزانه چند سفر درون‌شهری را تجربه می کنیم. رفت و برگشت از محل کار سفرهای روتین یک شهرنشین شاغل است. به این سفرها می توان سفرهای تفریحی، درمانی، خدماتی و... را هم اضافه کرد.

اکنون این سفرها را اگر از یک نفر به تعداد کل جمعیت کلانشهر اضافه کنیم رقمی سرسام آور خواهیم داشت. مدیریت این سفرها، انتخاب صحیح راه و وسیله نقلیه و چگونگی رعایت قوانین عوامل بسیار تاثیرگذاری در کاهش و یا افزایش ترافیک شهرهاست.
توصیه های مسئولان استفاده از حمل و نقل عمومی برای کاهش حجم ترافیک است اما آیا حمل و نقل عمومی کلانشهر تبریز پاسخگوی این حجم از سفرها است یا نه؟ پاسخ این سئوال را باید در عوامل بسیاری جستجو کرد. نحوه ارایه خدمات ناوگان تاکسیرانی، اتوبوسرانی و مترو یک ضلع این موضوع هزار ضلعی است چراکه رضایت شهروندان از خدمات این ناوگان مطمئناً موجب افزایش سهم این ناوگان در سفرهای درون‌شهری است. همه می دانیم که سیستمهای حمل و نقل عمومی شهرها را به حرکت درمی‌آورد. با نگاهی جهانی و بر طبق آمار آژانس محیط زیست اروپا جابجایی با سیستمهای حمل و نقل اتوبوس دو برابر و سیستمهای ریلی چهار برابر کمتر گاز CO۲ به ازای هر مسافر در مقایسه با خودروی شخصی تولید می کند.

تا سال ۲۰۲۰، بخش حمل و نقل عمومی مسافری سالانه ۶۰ میلیارد سفر را در اروپا انجام داده است اکر این تعداد سفر با وسیله نقلیه شخصی انجام می شد میزان ترافیک غیرقابل تصور بود.
اگر به شهر تبریز برگردیم و وضعیت ترافیک و سهم سفرهای درونشهری را طبقه بندی کنیم، می بینیم که در سال ۱۴۰۱ بطور متوسط، روزانه سه میلیون و چهارصد هزار سفر در کلانشهر تبریز انجام می پذیرد و از میان مدهای سفر (خودروی شخصی، تاکسی، اتوبوس و مترو) حمل و نقل عمومی سهم ۴۴/۳ درصدی را به خود اختصاص می دهد. ۵۵/۳ درصد نیز سهم سفرهای روزانه توسط خودروهای شخصی است.
ترافیک چالشی چندین و چند ساله است که عواقبش به معطلی خلاصه نمی شود و از اتلاف وقت و انرژی گرفته تا تهدید سلامت شهروندان و مخاطرات زیست محیطی را نیز در بر می گیرد.  به گفته یعقوب وحید کیا معاون حمل ونقل شهردار تبریز، هدف مدیریت ترافیک در سفرهای درونشهری با تاکید بر حمل و نقل عمومی از اولویت برنامه های مجموعه معاونت حمل و نقل و ترافیک شهرداری تبریز است.

شهرداری تبریز در سال جاری موفق به کسب رتبه اول در ثبت نام وام نوسازی ناوگان تاکسیرانی طبق اعلام شورای عالی ترافیک کشور در تهران شد. بر اساس اعلام شورای عالی ترافیک کشور، ۱۲۰۰ نفر از مالکان تاکسیهای فرسوده شهر تبریز برای دریافت تسهیلات ۱۲۰ میلیون تومانی نوسازی ثبت نام کردند که بالاتر از دیگر کلانشهرهای کشور در رتبه اول نوسازی تاکسیرانی است. شهردار تبریز نیز به تسهیلات ۵۰ میلیون تومانی صندوق ملی محیط زیست اشاره کرده است که برای ۶۰۰ نفر از مالکان تاکسیهای کاربراتوری ۵۰ میلیون تومان تسهیلات با بهره مناسب در نظر گرفته شده است یعنی در مجموع ۶۰۰ نفر از مالکان تاکسیهای فرسوده از ۱۷۰ میلیون تومان تسهیلات کم بهره برخوردار می شوند.
در حوزه ناوگان اتوبوسرانی نیز خبرهای خوبی می شنویم. در کنار خبر ایجاد و احداث مسیر دوم BRT به طول ۱۸ کیلومتر (از میدان آذربایجان خیابان ۷ تیر تا یوسف آباد به میدان شهید فهمیده) اضافه کردن ۲۳۴ دستگاه اتوبوس نیز به تعداد این ناوگان جزء برنامه های سال جاری مدیریت شهری است. اکنون ۶۷۸ دستگاه اتوبوس و مینی بوس در این ناوگان فعال است که با اضافه شدن ۲۳۴ دستگاه دیگر که تاکنون ۶۰ دستگاه آن تحویل ناوگان شده است شاهد بهبود ارایه خدمات و کاهش زمان انتظار سفر خواهیم بود.

سرعت بخشیدن به عملیات تکمیل پروژه قطار شهری و تکمیل نواقص مربوط به ایستگاه های خط ۱ مترو می تواند مشوق شهروندان در استفاده از حمل ونقل عمومی باشد. چراکه سریع تر رسیدن به مقصد چه با وسیله نقلیه عمومی و یا شخصی مستلزم داشتن سیستم حمل و نقل بهینه و کارآمد است. اگراین زیرساخت وجود نداشته باشد مردم تمایل به استفاده از اتومبیل شخصی خواهند داشت و این امر موجب افزایش ترافیک، تنش و استرس های دیر رسیدن به مقصد و ناهنجاری های مربوط به آن خواهد شد. نیاز امروز جامعه ما تامین آرامش و جابجایی شهروندان با کمترین هزینه و بهترین کیفیت است و این امر تنها با بها دادن به حمل ونقل عمومی و فرهنگسازی امکان پذیر است.

یک شهروند باید به این باور برسد که استفاده از حمل نقل عمومی به لحاظ اقتصادی به صرفه و به لحاظ صرفه جویی در زمان نیز قابل قبول است. البته نمی توان کتمان کرد که فرهنگسازی در قبال ارائه خدمات بهینه می تواند موجب تغییر یک رفتار شود. کاهش ناهنجاری های ترافیکی، کاهش تخلفات و چندین و چند اتفاق خوب و مثبت در حوزه ترافیک با عملی شدن شعار مسئولان و همکاری شهروندان تحقق خواهد یافت.