بازی با رنگ‌ها و سایه‌ها: قدرت رنگ در نمای ساختمان

شهریار تبریز/رضا عالش‌زاده: رنگ به عنوان یک رویداد حسی، نه تنها آنچه را که می‌بینیم تعریف می‌کند، بلکه نحوه احساس و تفکر ما را نیز مشخص کرده و بر دیگر جنبه‌های زندگی تاثیر می‌گذارد. همه این تاثیرات به شکل شگرفی در معماری تحقق می‌یابد و به حداکثر شکوه خود می رسد.

معماران نمادین از گائودی تا بوفیل، در طول تاریخ از بازی با رنگ هراسی نداشته‌اند. و در جهان مدرن، ساختمان‌های رنگارنگ با ترکیب‌ها، چیدمان‌ها و پرداخت‌های‌ زیبا  زندگی را به شهرها می‌بخشند. البته، رنگ‌ها هم فضای داخلی و هم بیرونی را تسخیر می‌کنند، اما در نماها هستند که واقعاً لحن ایجاد می‌کنند و اولین نمود قوی خود را نشان می‌دهند.

معماران در هنگام انتخاب رنگ‌ها با چالش‌های متعددی و سوالات زیادی روبرو می‌شوند: چگونه رنگ را با زمینه اطراف مرتبط کنیم؟ چگونه یک پالت رنگ معنادار را کنار هم قرار دهیم؟ واکنش رنگ‌ها به یکدیگر، فضا و نور چگونه خواهد بود؟ چگونه مواد ساختمانی مورد استفاده بر انتخاب رنگ تاثیر می گذارند؟ جواب بسیاری از این سئوالات به چشم انداز، عملکرد و زمینه خاص یک پروژه بستگی دارد، اما یک مسئله مسلم است: معماران نباید فرآیند انتخاب را ساده بگیرند. باید بر روی بسته‌های رنگ موجود به دقت فکر شود و عواملی مانند ادراک و مقاومت در برابر محو شدن در نظر گرفته شده و بدون چشم پوشی از زیبایی شناسی، عملکرد بالایی داشته باشند.

نماها می توانند از رنگ‌ها به روش های مختلفی استفاده کنند. برخی با رنگ‌های اشباع زیبایی جسورانه‌ای ایجاد می‌کنند، در حالی که برخی دیگر ظاهری گرم با سایه های ظریف و کم صدا را انتخاب می کنند. آنها می توانند تنها یک رنگ را در سراسر خود نشان دهند یا بسیاری از آنها را در ترکیبات و پرداخت های منحصر به فرد (مات یا براق، صاف یا بافت) استفاده کنند. و علاوه بر آن، ادراک رنگ به تاثیرات سایه، نور، درخشش و سایر رنگ‌های اطراف بستگی دارد – برای مثال وقتی دو رنگ در کنار هم قرار می‌گیرند، تعامل آن‌ها یک اثر کنتراست همزمان ایجاد می‌کند که بر این اساس درک ما را تغییر می‌دهد. مواد مختلف همچنین می توانند ظاهر را تعیین کنند، زیرا نوع پرداخت آنها و برهم‌کنش آنها با نور به علت ناهموار یا صاف بودن سطوح می تواند نور را به طور متفاوتی پراکنده کند.

فراتر از زیبایی‌شناسی، رنگ‌ها می توانند عملکردهای مهمی را در صورت استفاده استراتژیک، به ویژه از نظر بهره وری انرژی، ارائه دهند. یک دیوار بیرونی تیره ۷۰ تا ۹۰ درصد انرژی تابشی خورشید را جذب می‌کند. این افزایش حرارت بر روی ساختمان می تواند منجر به انبساط حرارتی مصالح و در نتیجه ترک خوردن شود.

با این حال، به لطف راه‌حل‌هایی مانند طیف رنگ‌های ایکس بلکز استو (Sto's X-Black )، می‌توان این بهره خورشیدی را با استفاده از فناوری بازتاب حرارت کاهش داد. در مقابل، نماهای با رنگ روشن، در تماس مداوم با هوا، چرک‌شدگی کثیفی را نشان می‌دهند، که رشد میکرو ارگانیسم‌های نامطلوب را بر روی پوشش ساختمان تسریع می کنند. این مشکل نیز با "فن‌آوری های هوشمند پرداخت" برای خشک کردن سریعتر نما برطرف می شود.

استفاده از رنگدانه‌های باکیفیت همیشه برای اطمینان از حداکثر دوام و جلوگیری از هرگونه مشکل محو شدن در طول زمان ضروری است، به ویژه به دلیل اینکه نماها در معرض شرایط آب و هوایی متنوع و بسیاری از تهدیدات خارجی دیگر قرار دارند. به طور طبیعی، سطوح خارجی ساختمان‌ها تمایل به تخریب شدن دارند و می‌توانند در طول سال‌ها آسیب ببینند که این کار فرآیندهای بازسازی و نوسازی را در بهبود نماهای موجود ضروری می‌سازد.

با استفاده از فن‌آوری هوشمند نما، طراحان می‌توانند با مجموعه‌ای از پوشش‌های نما کار کنند که در رنگ‌های مختلف وجود دارد و در برابر شرایط شدید محیطی جهانی محافظت می‌کند. این شامل، برای مثال، فناوری درایونیک (Dryonic) است که از نماها در برابر رشد جلبک ها و قارچ ها محافظت می کند، و پوشش‌هایی با فناوری ایکس بلکز(X-Black) که دما را برای ساختمان هایی با نماهای تیره تنظیم می‌کند.

اصولا در انتخاب رنگ برای نمای ساختمان علاوه بر سلیقه طراح، فاکتورهای زیادی وجود دارد که می‌باید مد نظر قرار گیرد که فضای معماری اطراف، فرهنگ و سنت محل، بررسی جنبه های اقتصادی، مصالح و مواد مورد استفاده در نما، اقلیم منطقه و البته روش‌های نوین هوشمند از جمله مهم‌ترین آنها هستند.