دست رمزارزهاي غيرمجاز بر گلوي شبكه برق
به ويژه آنكه طي سالهاي اخير، علاوه بر افزايش مصرف اين نوع از انرژي، كه بار شبكه برق كشور را افزايش داده، گسترش پديده مذمومي با عنوان رمزارزهاي غير مجاز، در ابعاد وسيع (مزارع استخراج رمزارز) و نوع كوچكتر آن در خانه ها، توليديها، زيرزمين كارگاهها، پاركينگها و... معادلات تامين برق پايدار و مستمر براي مشتركان را به ويژه در ايام اوج بار، با چالش روبه رو كرده است. همينطور، اين استخراج گسترده رمزارزها و استفاده غيرمجاز از اين پديده نوظهور و مشكل آفرين براي پايداري شبكه برق، طي يكي دو سال گذشته خسارات زيادي هم به صنعت برق كشور وارد كرده كه از آن جمله مي توان به سوختن ترانسها، پارگي سيمها و آسيب رساندن به ساير تجهيزات برقي بر اثر افزايش ناگهاني بار شبكه اشاره كرد.
برق خورها
هزينه ماينينگ بيتكوين، تخميني از ميانگين هزينه استخراج يك بيت كوين در روز است. اين هزينه عمدتاً به هزينه هاي برقي كه ماينرها براي راه اندازي ماشين هاي خود متحمل مي شوند بستگي دارد، كه اصلي ترين متغير هزينه توليد رمز ارز است. "زك برادفورد" (Zach Bradford)، مدير عامل شركت استخراج بيت كوين كلين اسپارك (CleanSpark)، در گفتگو با "دكريپت" تاييد كرد كه هزينه استخراج بيت كوين بر اساس نوع تجهيزات و هزينه برق، بسيار متفاوت است.
بر اساس اطلاعات و آمار در دسترس، متوسط انرژي مورد نياز براي استخراج هر بيت كوين، به عنوان نخستين رمزارز ساخته شده، حدود 300 مگاوات ساعت برآورد مي شود كه اين انرژي بهصورت متوسط معادل مصرف برق بيش از 35 هزار واحد مسكوني در يك روز است. به استناد تخمين مراجع بين المللي( Cambridge، 2021)، در حال حاضر متوسط مصرف برق سالانه كل شبكه جهاني بيت كوين بيش از 96 ميليارد كيلووات ساعت برآورد شده؛ كه اين مقدار از مصرف سالانه برق در كشورهايي مانند بلژيك، فنلاند و اتريش بيشتر است. گفته مي شود از اين ميزان، بين 8 تا 10 درصد مصرف برق، مربوط به ايران است؛ و چيزي حدود 2000 مگاوات آن، مربوط به مصرف برق واحدهاي استخراج رمزارز غير مجاز مي شود.
به گفته كارشناسان، يك ماينر 2 تا 3 كيلوواتي به اندازه 35 پنكه يا 15 يخچال فريزر و برابر 5 كولر آبي يا يك كولر گازي برق مصرف مي كند. براي توليد هر بيت كوين نياز به 72 هزار كيلووات ساعت برق است كه اين ميزان معادل مصرف يك واحد مسكوني در طول 24 سال است كه مصرف متعارف (300 مگاوات ساعت) در تهران دارد. اين ميزان بيشتر از برق مصرفي حدود 35 هزار واحد مسكوني در يك شبانه روز است. اضافه كنيد كه ايجاد مزرعه استخراج بيت كوين كه با مصرف برق زياد همراه است، علاوه بر موضوع تامين برق پردازنده هايي كه رمرزارز ديجيتال اسخراج و از سيستمهاي كامپيوتري پردازش مي شوند، نيازمند فعاليت 24 ساعته است كه به خودي خود گرماي شديدي توليد مي كند و براي خنك نگهداشتن تهويه محيط بسته، بايد شبانه روزي از كولرهاي گازي استفاده كرد كه اين موضوع ارتباط مستقيم با روند افزايش مصرف برق دارد. اين در حالي است كه اگر به ازاي هر كيلووات برق حداقل 500 تومان يارانه تعلق بگيرد، با اين حساب براي توليد هر واحد بيت كوين در ايران، حدود حداقل 35 ميليون تومان يارانه دولتي مصرف مي شود.
پراكنش فعاليت توليدكنندگان غيرمجاز رمزارز
برخلاف برآورد آمارهاي جهاني، توليد غيرمجاز رمزارز در ايران روبه رشد است"، و به بر خلاف برخي اظهار نظرها، ايران از زمره 5 كشور اول استخراج رمزارز خارج نشده و برآوردها چيز ديگري را نشان مي دهد، چرا كه با توجه به جهش نرخ دلار و افزايش قيمت رمزارزها نسبت به گذشته، فعاليت غيرمجاز در اين عرصه در ايران رشد داشته است. در خصوص پراكنش فعاليت توليدكنندگان غيرمجاز رمزارز نيز عنوان مي شود، استانهاي صنعتي مثل تهران، خراسان رضوي، اصفهان و آذربايجان شرقي و همچنين شهرهاي جنوبي به دليل تعرفه پايين گرمسيري و توان بالاي انشعابهاي خانگي، بيشترين ميزان كشف توليدات غيرمجاز رمزارز را به خود اختصاص داده اند. شركت توانير در گزارشي با عنوان «فعاليت غيرمجاز مراكز استخراج رمزارز: فراتر از بحران خاموشي»، ميزان توان مصرف برق توسط مراكز استخراج رمزارزها در كشور را طي ارديبهشت 1400 حدود 2 هزار مگاوات برآورد كرد. اين ميزان توان (با فرض استفاده در طول يك سال) برابر با مجموع توان متوسط مصرفي سالانه سه كلانشهر مشهد، اصفهان و تبريز در سال 1399 است. همچنين از توان متوسط مصرفي سالانه استانهايي مانند اصفهان، خراسان رضوي، شمالي و جنوبي، يزد، كرمان، مازندران، گيلان، آذربايجان غربي و شرقي در سال 1399 بيشتر است.
عناوين مجرمانه در رابطه با استخراج رمز غير قانوني
امروزه خدمات عمومي همچون آب، برق، گاز و… جزء ضروري و جدايي ناپذير زندگي انسان ها مي باشد. به نحوي كه حتي زندگي بدون بهره مندي از اين خدمات ناممكن به نظر مي رسد. در واقع جزئي از حقوق عامه محسوب كه مورد حمايت مقنن و دستگاه قضائي است. تامين برق مراكز استخراج رمزارزها مشروط به تدارك و ارائه مجوز معتبر ( مجوز ماينينگ) است كه به يكي از چهار روش زير صورت خواهد گرفت : تامين برق از طريق نيروگاههاي تجديدپذير، تامين برق از طريق سرمايه گذاري در بهينه سازي، تامين برق با نصب و بهره برداري از مولدهاي حرارتي، اتصال به شبكه و خريد انرژي از شركت برق است.
اما در موراد غير قانوني دو عنوان مجرمانه در رابطه با استخراج رمز ارز پيش بيني شده است: به موجب ماده يك اين قانون هر شخصي بدون دريافت انشعاب قانوني برق مبادرت به استفاده از خدمات مزبور كند (قاچاق، حمل و نگهداري دستگاههاي استخراج رمز ارز) و يا با داشتن انشعاب مبادرت به استفاده غيرمجاز نمايد، علاوه بر الزام به پرداخت بهاي خدمات مصرفي و جبران خسارت و ساير حقوق مربوطه در خصوص ايجاد اختلال در دستگاههاي اندازه گيري مصرف برق، تهديد عليه بهداشت عمومي يا محيط زيست و همينطور با توجه به مخرب بودن آثار استفاده از دستگاههاي استخراج ارز ديجيتال ممكن است به شبكه برق منطقه آسيب زده كه خود موجب تحقق بزه اخلال در شبكه و تاسيسات عمومي مي شود.
مديريت مصرف برق يك ضرورت اجتناب ناپذير است
ايران در كمربند كويري آسيا قرار دارد؛ خشكسالي در كنار آب وهواي پرحرارتي كه از نيمه بهار، بهويژه در جنوب، خودنمايي مي كند. در ايام تابستان مصرف برق در اقصي نقاط كشور، به ويژه شهرهاي گرم تر و جنوبي بيش از سال گذشته مي شود. از سويي كاهش نزولات آسماني، خشكسالي و كاهش ذخيره منابع آبي توليد برق، روند سريع رشد بار و همچنين مصرف بالاي تجهيزات سرمايشي هميشه به دنبال گرما مي آيند. اين پيامدها به علاوه پديده شوم استخراج رمزارزهاي غير قانوني، مي تواند صنعت برق را با چالش تأمين انرژي در زمان اوج مصرف مواجه كند. بنابراين مديريت مصرف برق و احساس مسووليت اجتماعي دركنار اقدامات صنعت برق، ضرورت جلوگيري از استخراج غير قانوني رمز ارزها را دو چندان مي كند.
نظرات