نگاهی به نمونه‌های مهم بلوک‌بندی شهری در سطح جهان

شهریار تبریز/رضا عالش‌زاده: آنها عنصر اساسی در شکل‌دهی به فضای عمومی شهر بوده و نقش مهمی در میانجیگری بین حوزه عمومی و خصوصی دارند. در نوشته زیر به چند نمونه برجسته از بلوک‌های شهری به همراه عکس‌های هوایی باورنکردنی آنها اشاره می‌شود.

بلوک سنتی

بلوک سنتی شهری به تدریج در یک دوره زمانی طولانی رشد کرده و دارای توده بزرگ، متراکم و یکنواختی است و در نتیجه یک رابطه نامتناسب بین محیط ساخته شده و فضاهای باز ایجاد می‌کند. این بلوک‌ها می توانند از نظر شکل و اندازه متفاوت باشند زیرا معمولاً با توجه به فضای باقی مانده از الگوی خیابان شکل می گیرند و یک معماری شهری ایجاد می کنند که به نمای جلویی محدود می شود که ممکن است ترتیبات و اندازه‌های منظم‌تری داشته باشد یا نداشته باشد، همانطور که در بازسازی نمادین هاوسمان از پاریس دیده می‌شود.

بلوک بندی  بارسلونا

در بارسلونا رابطه جدیدی بین ساختمان‌ها و خیابان‌ها برقرار شده که سزاوار توجه ویژه است. طرح این شهر مزیت‌های الگوی شبکه‌ای را از نظر گردش، توپولوژی و ساخت داشته و از ماژول های مربعی ۱۱۳ متر در ۱۱۳ متر با پخ‌های ۲۰ متری ایجاد می شود. این گونه‌شناسی نقطه عطفی در تاریخ شهرسازی ایجاد کرده است، زیرا به تبع این بلوک بندی، بلوک تنها یک ویژگی فرعی شهر نیست بلکه عنصر اصلی ترکیب و ساختار شهری تلقی می‌شود.

بلوک محیطی

اگرچه طرح بارسلونا با پتانسیل کامل خود اجرا نشد، اما الهام‌بخش توسعه بلوک‌های محیطی بود. به عنوان مثال، شهر آمستردام یک نمونه عالی از این نوع بلوک‌ها است  که سلسله مراتب جدیدی از خیابان‌ها و فضاهای شهری را ایجاد کرده است. مهم ترین ویژگی بلوک بندی این شهر گوشه‌های منحصر به فرد و حیاط‌های داخلی استکه به عنوان باغ های خصوصی شروع شده و بعداً به فضاهای عمومی تبدیل شده‌اند و به نوعی نفوذپذیری بلوک را افزایش داده‌اند.

بلوک ‌بندی باز

یک بلوک باز اساساً یک عنصر ترکیبی است که ارزش خیابان و گوشه سنتی را گرد هم می آورد اما به استقلال انواع مختلف ساختمان ها احترام می گذارد. این ترکیب‌بندی اجازه می‌دهد تا نور طبیعی و تهویه بیشتری به ساختمان‌ها داده شود و محیطی مناسب برای عابران پیاده با مسیرهایی که از میان بلوک‌ها عبور می کنند ایجاد شده و مرز بین فضای عمومی و خصوصی را محو کند. نمونه عالی این بلوک بندی در برلین آلمان دیده می‌شود.

ابرساختارها

مفهوم ابرساختارهای شهری، که سازه‌های عظیم و فناوری را تعالی می‌دهند، تا به امروز همچنان طنین‌انداز بوده است، حتی اگر قدمت آن به دهه ۱۹۸۰ برگردد. مجموعه تفریحی لوکس زیر به عنوان نمونه ای از این نوع شناسی عمل می کند که یک توپوگرافی مصنوعی ایجاد می کند که ادراکات مختلف شهری را ارائه می دهد.

شهرسازی نوین

در دهه ۱۹۶۰، جنبش طراحی شهری به عنوان تلاشی برای غلبه بر طرحواره مدرنیستی برنامه‌ریزی شهری ظهور کرد. شهرسازی جدید، محله‌های قابل پیاده‌روی را که دارای طیف وسیعی از انواع مسکن و مشاغل هستند، ترویج می‌کند. علاوه بر این، در این روش شهرسازی،  توجه شدیدی برای ادغام بین طبیعت و محیط ساخته شده وجود دارد و توسعه مناطق سبز و پارک های عمومی مورد تحسین قرار می گیرد ... این ویژگی عمدتاً در طراحی ارگانیک چیدمان شهری منعکس می شود. طراحی شهری کپنهاک دانمارک وبخش هایی از دبی امارات از این سبک شهرسازی پیروی می کنند.

به نظر می‌رسد بلوک‌بندی شهری با توجه به افزایش شدید تراکم شهری به ویژه در کلانشهرها، مشکلات طاقت‌فرسای ترافیک‌های کور شهری و اهمیت بالای ادغام طبیعت و شهر از منظر پایداری زیست محیطی ظرافت و دقت بیشتری می‌طلبد و نگاه سنتی به بلوک‌بندی شهری به بی نظمی، قفل شده‌گی و البته چهره نازیبایی شهری منجر خواهد شد.

_____________________________

منبع:

https://www.archdaily.com/962819/types-of-urban-blocks-different-ways-of-occupying-the-city