گزارش: كارنامه درخشان صنعت برق در ثبت ركورد 20 ساله ...

• دوشنبه 30 مرداد 1402
• 0 نظر

گزارش: كارنامه درخشان صنعت برق در ثبت ركورد 20 ساله ...

به گزارش پايگاه خبري توانير ، امروزه صحبت از اهميت و ضرورت توليد انرژي از ابعاد مختلف اقتصادي، اجتماعي ، امنيتي و حتي سياسي بر كسي پوشيده نيست. مصرف انرژي الكتريكي به گونه اي با زندگي روزانه ما عجين شده است كه بدون آن اگرچه زندگي غيرممكن نيست، اما به جرأت مي توان گفت كه بسيار مشكل است.
به دنبال افزايش روزافزون تقاضاي مصرف برق، اداره اطلاعات انرژي ايالات متحده (ايالات متحده) پيش بيني مي كند كه توليد برق جهاني 75 درصد از 20 تريليون كيلووات ساعت (كيلووات ساعت) در سال 2018 به 45 تريليون كيلووات ساعت در سال 2050 افزايش خواهد يافت كه بخش عمده اي به دليل تقاضا در كشورهاي غير سازمان همكاري اقتصادي و توسعه (OECD) است. اين افزايش تقاضا منجر به قطع برق بيشتر خواهد شد. در اين گزارش بزرگترين موارد پيش آمده در اين فرايند تاكنون، بررسي مي شود.
در دوران معاصر شاهد خاموشي هاي بزرگ و سراسري در كشورهاي حتي توسعه يافته جهان بوديم، در ايران تنها در 2  مقطع به تاريخ 30 ارديبهشت 1380 ساعت 12 ظهر و 12 فروردين 1382 ساعت 21:20 شاهد خاموشي در شبكه برق سراسري بوديم كه قسمت هاي بسيار زيادي از كشور را بي برق كرد، اما پس از آن ثبت ركورد 20 ساله نداشتن خاموشي در شبكه برق سراسري، برگ زرين ديگري در كارنامه درخشان صنعت برق ايران است كه فقط و فقط به همت مردان و زنان بي ادعايي محقق شده كه لحظه به لحظه براي روشن ماندن چراغ خانه ها و گردش چرخ هاي صنعت در تلاشند و همه عزم خود را جزم كرده و با تمام توان برق را به دور دست ترين نقاط كشور مي رسانند.
ركوردي 20 ساله كه دو سال اخير را مي توان نقطه عطف آن در پايداري شبكه برق و تامين برق در بخش هاي خانگي، صنعتي، تجاري و كشاورزي در سراسر ايران دانست.
موفقيتي كه از  مرداد 1400 با برنامه ريزي گسترده ناترازي ها كليد خورد و 100 برنامه عملياتي براي گذر بدون خاموشي از اوج مصرف در سال اول و 140 برنامه در دو بخش ايجاد ظرفيت هاي جديد توليد برق و افزايش توان و استفاده حداكثري از ظرفيت هاي نيروگاه هاي موجود و مديريت مصرف برق ارائه شد.
در اين ميان، مشاركت مردم در طرح پاداش مديريت مصرف نيايج چشمگيري را رقم زد به طوري كه سال گذشته حدود 1350 ميليارد تومان پاداش خوش مصرفي پرداخت شد و امسال نيز تا كنون بيش از 1223 ميليارد تومان پاداش پرداخت شده است و اين در حالي است كه هنوز تا پايان اوج مصرف 15 روز باقي مانده است.
حال بد نيست بزرگترين خاموشي هاي تاريخ با توجه به تعداد زيادي از مردم كه به واسطه آن در تاريكي رها شده اند، را با هم مرور كنيم و ببينيم در زمينه اي كه ايران كارنامه اي درخشان از خود ارائه داده، جهان د رعرصه برق در كدام جايگاه ايستاده است.

خاموشي هند 30 تا 31 ژوئيه 2012 (620 ميليون نفر تحت تأثير قرار گرفتند)
در پايان ژوئيه، هند با بزرگترين و دومين قطعي برق تا اكنون، تحت تاثير قرار گرفت. هند بعد از ايالات متحده و چين، سومين توليدكننده و مصرف كننده بزرگ برق در جهان است. با اين حال، زيرساخت هاي الكتريكي آن به طور مشهور غيرقابل اعتماد بوده و قطعي برق در مقياس بزرگ يك رويداد عادي در اين كشور محسوب مي شود.شبكه برق شمالي آنها در سال 2001 به طور كامل فروريخت. برآوردها نشان مي دهد كه اين كشور بيش از يك چهارم انرژي توليدي خود (27 درصد) را از دست داده بود.
گرماي شديد تابستان 2012 باعث شد مصرف برق در پايتخت هند به ركورد بي سابقه اي برسد. فصل باران هاي موسمي نيز ديرتر از هميشه فرا رسيد، يعني نيروگاه هاي برق آبي تحت فشار بودند زيرا كمبود باران منجر به مصرف انرژي بيشتر  توسط پمپ ها براي آبياري مزارع شاليزاري در مناطق كشاورزي پنجاب و هاريانا شد. اينكه آيا اين شرايط يك علت مستقيم بوده يا خير. حقيتا ثابت نشده است، اما آنها زمينه را براي بروز فاجعه فراهم كردند كه باعث بدبختي ميليون ها نفر شد.
اولين مورد از خرابي ها در 30 ژوئيه رخ داد، زماني كه قطع كننده هاي مدار در خط بينا-گواليور خاموش شدند. از آنجايي كه اين خط به بخش انتقال شبكه تغذيه مي شود، اثر ضربه اي در سراسر شبكه داشت. در نتيجه، تمام نيروگاه ها در مناطق آسيب ديده تعطيل شدند و باعث كمبود 32 گيگاوات شد كه حدود 400 ميليون نفر را براي چند ساعت كوتاه بدون برق گذاشت و اين بزرگترين خاموشي بود كه بر اساس تعداد افراد آسيب ديده رتبه بندي شده بود، اما با اتفاق روز بعد، اين موضوع كوچكتر  شد.
اين قطعي تا روز، 31 ژوئيه 2012 بزرگترين قطع برق در جهان بود. علت آن مشكل رله در نزديكي تاج محل بود كه چندين نيروگاه برق را مجبور كرد از شبكه جدا شوند. تقريباً 38 درصد از ظرفيت توليد برق هند خاموش شد و خاموشي ناشي از آن 22 ايالت از 28 ايالت در شمال و شرق كشور را تحت تاثير قرار داد.
اين قطعي برق 620 ميليون نفر را تحت تاثير قرار داد كه بيش از نيمي از ساكنان هند را تشكيل مي دهند. توجه داشته باشيد، اين رقم تقريباً 9? از كل جمعيت جهان را در آن زمان نشان مي داد!

خاموشي هند 2 ژانويه 2001 ، 230 ميليون نفر را تحت تأثير قرار داد

در ادامه معرفي بزرگترين خاموشي هاي بزرگ، به هند برمي گرديم كه در آن زمان بزرگترين خاموشي تاريخ بود.
در اين تاريخ، خرابي در پست اوتار پرادش باعث فروپاشي كل شبكه در سراسر شمال كشور شد و ? ايالت و پايتخت را تحت تاثير قرار داد، در حالي كه نزديك به يك چهارم از جمعيت كشور (230 ميليون نفر) تا 12 ساعت در تاريكي ماندند. از دست دادن گسترده قدرت برق، باعث هرج و مرج شد. حدود 80 قطار برقي به مدت 15 ساعت روي ريل ها گير افتادند و خطوط را مسدود كردند تا اينكه قطارهاي ديزلي به كمك آمدند و آنها را از مسير خارج كردند.
بيمارستان هاي بدون ژنراتور پشتيبان مجبور بودند عمل جراحي بزرگ و عمليات برنامه ريزي شده را به تعويق بياندازند. با توقف كار چراغ هاي راهنمايي، خودروها در جاده ها متوقف شدند، پمپ هاي برقي كار نمي كردند و دسترسي به آب تميز هم براي مردم محدود شده بود.

خاموشي شمال شرقي ايالات متحده و كانادا
در ايالات متحده، قطعي هاي عمده برق بين سال هاي 1984- 2012 تا 10 برابر افزايش يافت، به طوري كه متوسط خانوارها در سال 2017، 470 دقيقه بدون برق را تجربه كرده اند.
خاموشي هاي بزرگ در اين كشور، معمولاً در زمستان و تابستان و در تمام طول سال در اواسط بعد از ظهر رخ داده است. بر اساس گزارش هاي رسمي، رويدادهاي الكترومغناطيسي و حملات سايبري-فيزيكي عمدي باعث بيش از 25 درصد از كل قطع برق ايالات متحده بين سال هاي 2000-2016 اعلام شد. چنين حملاتي خطرات قابل توجهي براي شبكه برق ايجاد مي كند و مي تواند منجر به قطعي شود كه ماه ها در سراسر مناطق جغرافيايي گسترده امتداد مي يابد، به ويژه اگر بعد از يك بلاي طبيعي باشد.  در اين مورد نيز بيشترين قطعي برق ناشي از آب و هواي شديد بوده و فلوريدا، كاليفرنيا، نيويورك و ميشيگان به ترتيب با 25.3 ميليون، 22.2 ميليون، 18.3 ميليون و 12.4 ميليون مشترك بيشترين آسيب را ديدند.
اما خاموشي شمال شرقي ايالات متحده و كانادا كه در 14 اوت 2003 (55 ميليون نفر را تحت تأثير قرار داد) رخ داد، دومين خاموشي بزرگ جهان در آن زمان بود كه از خاموشي سال 1999 در جنوب برزيل سبقت گرفت. اين خاموشي از نظر زمينه، بسيار گسترده تر از «خاموشي بزرگ شمال شرقي» در سال 1965 بود كه آمريكاي شرقي و كانادا را نيز در بر گرفت. اين حادثه 45 ميليون نفر را در هشت ايالت ايالات متحده، به اضافه 10 ميليون نفر ديگر از ساكنان انتاريو، كانادا، تحت تأثير قرار داد، هرچند برق اكثر آنها ظرف چند ساعت يا در بدترين حالت چند روز به حالت اول برگشت، اما برخي از مردمي كه در مناطق دور افتاده زندگي مي كنند نزديك به يك هفته بدون برق بودند.
اين خاموشي در يك روز گرم اتفاق افتاد كه با افزايش تهويه مطبوع خانه ها و مشاغل، تقاضاي انرژي را افزايش داد. از آنجايي كه جريان هاي بالاتر از حد معمول خطوط برق را گرم مي كرد، آنها شروع به افتادگي (منبسط شدن و افزايش طول) كردند. يك نيروگاه در ايست ليك، اوهايو از كار افتاد. اين امر فشار زيادي را بر خطوط برق فشار قوي در والتون هيلز، حومه كليولند وارد كرد. اين خطوط آويزان با درختاني كه بيش از حد رشد كرده بودند برخورد كرده و بار را به خطوط برق ديگر منتقل كردند. اين خطوط قادر به تحمل بار اضافي نبودند و از بين رفتند. در مجموع حدود 100 تاسيسات توليد برق هسته اي به طور كامل تعطيل شدند.

خاموشي بنگلادش 1 نوامبر 2014
خاموشي كه 2014 بنگلادش 150 ميليون نفر را تحت تأثير قرار داد و كل جمعيت كشور را تا 10 ساعت بدون برق گذاشت. يك خطا اواخر صبح يكي از ايستگاه فرعي در بهرامارا باعث شد خط انتقال 400 كيلو ولت را كه 445 مگاوات برق را از هند به منطقه كوشتيا منتقل مي كرد، مختل كند. هنگامي كه اين حادثه رخ داد، از دست دادن برق، موجب شد كه هر نيروگاهي در كشور مجبور به تعطيلي و راه اندازي مجدد شود.
هر چند برق در برخي از مناطق كشور تا ساعت 21 بازگشت و در نهايت با ظرفيت كامل تا نيمه شب وصل شد، اما اكثر مشاغل بنگلادشي در طول اين قطعي تعطيل شدند، اگرچه مكان هاي حياتي مانند بيمارستان ها و فرودگاه ها به لطف ژنراتورهاي پشتيبان برق خود را حفظ كردند.

خاموشي پاكستان 25 ژانويه 2015 (140 ميليون نفر را تحت تأثير قرار داد)
بي ثباتي سياسي علت اصلي اين حادثه عنوان مي شود. بزرگترين قطع برق پاكستان باعث شد 80 درصد اين كشور بدون برق باشد. جدايي طلبان حامي استقلال، در استان بلوچستان در جنوب غربي دو دكل انتقال را در منطقه نوتال نصيرآباد منفجر كردند. اين حمله باعث از كار افتادن بيشتر نيروگاه هاي پاكستان شد و ظرفيت توليد را به 600 مگاوات كاهش داد، آن هم در زماني كه 9000 مگاوات تقاضاي معمول كشور بود. هرچند تا يكشنبه شب برق به اسلام آباد و شهرهاي بزرگي مانند كراچي بازگردانده شد، اما تا دوشنبه بعد طول كشيد تا منابع به طور كامل بازيابي شوند.
پاكستان كه از چند سال پيش از زمان وقوع اين حادثه با كمبود شديد سوخت مواجه بود با وقوع اين خاموشي به مشكلات گسترده تر در شبكه برق دچار شد.

خاموشي جاوا و بالي در اندونزي، 18 اوت 2005 ،100 ميليون نفر را تحت تأثير قرار داد
بيشتر بخش هاي اين دو جزيره اندونزيايي به دنبال خرابي در خط انتقال در جاوه غربي آسيب ديدند. حادثه زيرساختي اواسط صبح آغازگر زنجيره اي از رويدادها از جمله تعطيلي دو بخش از نيروگاه برق پايتون در جاوه شرقي و ? واحد از نيروگاه سورالايا در غرب جزيره قرار داشت. در اين باره اپراتور دولتي برق تأييد كرد كه شبكه در چندين نقطه در جاوا و بالي از كار افتاده است و منجر به كمبود برق 2700 مگاواتي شد. اين تقريباً نصف ميزان برق مورد نياز براي تأمين انرژي دو كشور بود. كمبود ناگهاني برق باعث خاموشي بيشتر هر دو جزيره از جمله جاكارتا پايتخت اندونزي شد و اين اتفاق باعث هرج و مرج روال عادي مسافراني شد كه به قطارهاي برقي وابسته بودند.
به دنبال آن، در حالي كه استفاده از شمع، دست كم ? آتش سوزي را در سراسر پايتخت به راه انداخت، برق تا اواخر بعد از ظهر به اكثر نقاط آسيب ديده بازگردانده شد.

خاموشي جنوب برزيل 11 مارس 1999 ، 97 ميليون نفر را تحت تأثير قرار داد
براي مدتي، اين بزرگترين شكست برق در جهان بود. صاعقه، مدارهاي 440 كيلوولتي را در يك ايستگاه فرعي در ايالت سائوپائولو منفجر كرد.
شبكه برق برزيل از كمبود طولاني مدت سرمايه گذاري رنج مي برد و با وجود مسيرهاي كمي براي انتقال برق از نيروگاه ها از طريق شبكه 440 كيلوولت، چندين ژنراتور به طور خودكار خاموش شدند. نيروگاه Itaipu كه در آن زمان بزرگترين توليدكننده برق در جهان بود، تلاش كرد تا بار را پشتيباني كند، اما خطوط انتقال 750 كيلوولت AC و 600 كيلو ولت DC كه نيروگاه را به شبكه متصل مي كردند قادر به تحمل بار نبودند و نيروگاه نيز از كار افتاد.
مصرف كنندگان در جنوب سائوپائولو به دليل اينكه نيروگاه فقط به اين بخش از شبكه متصل بود، تحت تأثير فركانس بيش از حد قرار گرفتند. تمام ژنراتورهاي ديگر در منطقه بارهاي خود را كاهش دادند تا اين مشكل را كاهش دهند. بقيه شبكه به دليل كمبود ظرفيت توليد، فركانس كمتري را تجربه كردند.
خاموشي، برق يك سوم جنوبي برزيل را قطع كرد.  اين شامل سائوپائولو، ريودوژانيرو، ميناس گرايس، گوياس، ماتو گروسو، ماتو گروسو دو سول و ريو گرانده دو سول بود. بازسازي منابع برق پس از چهار ساعت آغاز شد اما پس از قطعي، نتايج يك تحقيق كارشناسي بيان كرد كه زيرساخت انرژي برزيل بسيار آسيب پذير است.
از طرفي براي راه اندازي نيروگاه هاي برق آبي، بيش از حد به آب متكي بودند. مسيرهاي انتقال جايگزين وجود نداشت و اگر در يك نيروگاه خرابي وجود داشت، هيچ شبكه ايمني براي جلوگيري از گسترش رويداد وجود نداشت.

خاموشي تركيه در 14 آوريل 2015 ، 70 ميليون نفر را تحت تأثير قرار داد
پس از اين حادثه، دو نيروگاه (ازمير در استان اژه و آدانا كوكورووا در استان مديترانه) در همان روز از كار افتادند. اين امر ظرفيت شبكه را تا 10 درصد كاهش داد كه مانند بسياري از شرايط مشابه، منجر به خاموش شدن كامل بقيه سيستم شد. در اين حالت قطعي حدود 10 ساعت به طول انجاميد و تركيه اساساً در طول زمان قطع برق، به نصف تقسيم شد. بخش غربي از كمبود توليد رنج مي برد كه به معناي كاهش فركانس بود.  در شرق نيز، منبع برق آبي كه قادر به جريان يافتن به سمت غرب نبود، باعث فركانس بيش از حد نيروگاه هاي ديگر شد.
درضمن، اين شبكه با قطع اتصالات بين يونان و بلغارستان از منطقه سنكرون اروپاي مركزي جدا شد و تنها نكته اميدواركننده اين بود كه  اين امر اثرات خاموشي تنها را به تركيه محدود كرد و بر كشورهاي همسايه تأثيري نداشت.
بخش هاي غربي و شرقي سيستم، تقريباً 7 ساعت پس از شروع حادثه مجدداً همگام سازي شدند و 95 درصد از منابع ظرف چند ساعت ديگر بازيابي شدند. در آن زمان شايعاتي وجود داشت كه اين حادثه نتيجه يك حمله سايبري بوده است. اين در دوره اي رخ داد كه تركيه در آستانه توافق براي پيوند با شبكه گسترده تر برق اروپا بود. اگر خطوط برق تركيه ايمن نبود، اين معامله ممكن بود از بين برود.
گفته مي شود در واقع خاموشي دقيقاً در زماني رخ داد كه كار تعمير و نگهداري در بيش از يك خط انتقال همزمان انجام مي شد.

خاموشي برزيل و پاراگوئه 10 نوامبر 2006 ، 60 ميليون نفر را تحت تأثير قرار داد
وزش باد و باران شديد محرك اين قطعي بود و باعث اولين تعطيلي سد آي تايپو (Itaipu) –مشترك برزيل با پاراگوئه - در تاريخ 25 ساله آن شد. آب و هواي بد منجر به اتصال كوتاه 3 ترانسفورماتور در يك خط انتقال فشار قوي شد. در نتيجه، 14 گيگاوات برق از دست رفت. اتصالات اين سد به ديگر نيروگاه اصلي پاراگوئه در مرز آرژانتين نيز كشيده شد و كل كشور را در تاريكي فرو برد.
در برزيل، تقريباً سه چهارم ايالت ها (18 از 26) قدرت برق را از دست دادند. شهرهاي مهم شامل سائوپائولو، ريودوژانيرو، بلو هوريزونته، كامپو گرانده و ويتوريا بودند. در مجموع، اتلاف برق 28 گيگاوات يا كمي كمتر از نيمي (45 درصد) از كل مصرف انرژي برزيل در آن لحظه بود.
مانند نمونه قبلي در تركيه، چندين رسانه از جمله برنامه طولاني مدت آمريكايي 60 دقيقه حدس زدند كه اين قطعي كار مجرمان سايبري بوده است. با اين حال كشور برزيل اين ادعاها را رد كرد.

خاموشي ايتاليا 28 سپتامبر 2003 ، 56 ميليون نفر را تحت تأثير قرار داد
اين بزرگترين خاموشي در يك سري خاموشي در مقياس بزرگ در سال 2003 بود و تمام ايتاليا (به جز از جزاير ساردينيا و البا) تا 12 ساعت و همچنين بخش هايي از سوئيس را تحت تأثير قرار داد. برق در ساعت 3:20 صبح به وقت محلي قطع شد. گزارش هاي اوليه از اپراتور شبكه انتقال GRTN نشان داد كه طوفان به خطوط هوايي برق در گذرگاه لوكمانير كه برق را از سوئيس به ايتاليا مي رساند، آسيب رساند. اين امر منجر به افزايش ناگهاني تقاضا از دو خط 400 كيلوولتي شد كه برق بين فرانسه و ايتاليا را انتقال مي دادند كه آنها نيز از كار افتادند.
اين رويدادها يك اثر آبشاري ايجاد كردند و كنترل شبكه در عرض چند ثانيه از دست رفته و خطوط برق متصل به كشورهاي همسايه يكي پس از ديگري قطع شد و بدون برق وارداتي بسيار مهم، فركانس بلافاصله به 49 هرتز كاهش يافت. در عرض دو دقيقه و نيم ديگر، فركانس دوباره زير آستانه امن 47.5 هرتز سقوط كرد. اين به طور خودكار مكانيسم هاي حفاظتي مانند كاهش بار را آغاز كرد. با اين حال، كاهش بار زير ولتاژ، اتلاف اضافي توليد را جبران نكرد.
تقريباً تمام شهرهاي بزرگ تا صبح روز بعد برق خود را بازسازي كردند. با اين حال، قطعي هاي برنامه ريزي شده برق براي 5 درصد از جمعيت براي دو روز بعد تا زماني كه منابع به ظرفيت كامل بازگردد، برقرار بود.

خاموشي آرژانتين، پاراگوئه و اروگوئه 16 ژوئن 2019 ، 48 ميليون نفر تحت تأثير قرار گرفتند
اين خاموشي نزديك به 50 ميليون نفر را در سه كشور آمريكاي جنوبي بدون برق گذاشت. اين خاموشي به دنبال مشكلاتي در 2 خط انتقال 500 كيلوولتي بود كه جريان برق از نيروگاه برق آبي ياسيرتا را مختل كرد.
اين خاموشي كه توسط رئيس جمهور وقت آرژانتين، مائوريسيو ماكري به عنوان يك حادثه بي سابقه توصيف شد، تمام آرژانتين (به غير از منطقه تيرا دل فوئگو) و اروگوئه و بخش هايي از پاراگوئه را تحت تاثير قرار داد.
گزارش هاي اوليه از شركت توزيع كننده برق در آرژانتين، حاكي از آن است كه قطعي برق با يك خطا در مداري كه از شهرداري كولونيا اليا تا حومه بوئنوس آيرس بلگرانو در جريان است، آغاز شده است.
مدار دوم 500 كيلوولت از كولونيا به مرسدس نيز قطع شد. در حالي كه خط سوم از كولونيا به كامپانا در آن زمان به دليل كار ساخت و ساز از كار افتاده بود.
گوستاوو لوپتگي، وزير انرژي آرژانتين به كميته كنگره گفت: عدم برنامه ريزي صحيح سيستم برق پس از نصب يك باي پس جديد در يكي از خطوط انتقال باعث قطع برق شده است. هنگامي كه يك اتصال كوتاه به شبكه برخورد كرد، سيستم نامتعادل آن طور كه بايد واكنش نشان نداد و باعث فروپاشي كل شبكه شد.