شهریار تبریز/رضا عالش‌زاده: معماری بیونیک در دهه ۱۹۹۰ به عنوان جنبشی ظهور کرد و از فرم‌ها و فرآیندهای طبیعی به عنوان الهام‌بخش طراحی استفاده می‌کند. این سبک معماری به شدت بر فناوری و مهندسی پیشرفته از جمله ابزارهای شبیه‌سازی دیجیتال، چاپ سه‌بعدی و مواد بیومیمتیک(تقلید از طبیعت) مانند بتن خودترمیم‌شونده متکی اسمعمارت.
معماری بیونیک را می توان بر اساس سه پارامتر اصلی دسته های مختلفی طبقه‌بندی کرد:
بر اساس سطح تقلید از طبیعت
یکی از راه‌های طبقه‌بندی معماری بیونیک بر اساس درجه تقلید از سیستم های طبیعی است. در این طبقه‌بندی، معماری بیونیک را می توان به سه دسته تقسیم کرد: تقلید دقیق، تقلید انتزاعی و معماری بیومورفیک. نوع تقلید دقیق شامل کپی کردن مستقیم اشکال، ساختارها و عملکردهای طبیعی در طراحی سازه‌ها است. نوع تقلید انتزاعی از سیستم‌های طبیعی به عنوان منبع الهام استفاده می‌کند اما آنها را به اشکال انتزاعی یا نمادین‌تر ترجمه می‌کند. معماری بیومورفیک ساختمان‌هایی را ایجاد می‌کند که شبیه موجودات زنده هستند.
بر اساس رویکرد طراحی
روش دیگری برای طبقه‌بندی معماری بیونیک بر اساس رویکرد طراحی است. در این طبقه‌بندی، معماری بیونیک را می توان به سه دسته مبتنی بر فرم، مبتنی بر فرآیند و مبتنی بر سیستم تقسیم کرد. معماری بیونیک مبتنی بر فرم بر تقلید از فرم ها و ساختارهای طبیعی تمرکز دارد. معماری بیونیک مبتنی بر فرآیند بر تکرار فرآیندها و عملکردهای طبیعی مانند سیستم‌های گردش‌خون و فیلتراسیون تاکید دارد. معماری بیونیک مبتنی بر سیستم، چندین سیستم طبیعی را برای ایجاد یک ساختمان پایدار و سازگار ادغام می‌کند.
بر اساس نوع فناوری مورد استفاده
راه سوم برای طبقه‌بندی معماری بیونیک بر اساس نوع فناوری مورد استفاده در فرآیند طراحی است. بر این اساس، معماری بیونیک به دو دسته آنالوگ و دیجیتال تقسیم می‌شود. معماری بیونیک آنالوگ از تکنیک های طراحی سنتی مانند طراحی، ساخت مدل و نمونه‌سازی فیزیکی برای ایجاد ساختارهای بیونیک استفاده می‌کند. در مقابل، معماری دیجیتال بیونیک از نرم‌افزار طراحی به کمک کامپیوتر (CAD)، ابزارهای شبیه‌سازی و چاپ سه‌بعدی برای ایجاد ساختارهای بیونیک با درجه بالایی از دقت و پیچیدگی استفاده می‌کند.
در این بخش دو نمونه از ساختمان‌هایی معروف جهان که از معماری بیونیک استفاده کرده‌اند معرفی می‌شود.
برج شانگهای
برج شانگهای یک آسمان خراش نمادین در ناحیه پودونگ شانگهای چین است که در سال ۲۰۱۵ تکمیل شد، ۶۳۲ متر ارتفاع و ۱۲۸ طبقه دارد. طراحی منحصربه‌فرد این ساختمان از معماری سنتی چین و شکل شاخه بامبو الهام گرفته شده است و دارای ۹ بخش استوانه‌ای که در حین بالا آمدن برای کاهش بار باد و افزایش پایداری می‌پیچند است. شکل متمایز برج همچنین مجموعه‌ای از دهلیزهای فضای باز را ایجاد می‌کند که تهویه طبیعی را فراهم می‌کند و تعامل اجتماعی را بین ساکنان ساختمان ارتقا می‌دهد.
مرکز بولیت
مرکز بولیت یک ساختمان اداری شش طبقه در سیاتل، واشنگتن است. این ساختمان که در سال ۲۰۱۳ تکمیل شد، به طور گسترده به عنوان یکی از سبزترین و پایدارترین ساختمان‌های اداری در جهان شناخته می‌شود. این ساختمان، با تمرکز بر استفاده از اصول طراحی بیونیک برای ایجاد ساختمانی که هم از نظر انرژی کارآمد و هم برای ساکنان راحت باشد، طراحی شده است.
یکی از ویژگی‌های کلیدی مرکز بولیت استفاده نوآورانه از تهویه طبیعی و نور روز است. طرح ساختمان از یک درخت الگوبرداری شده است و دارای یک "تنه" مرکزی است که آسانسور و راه پله ساختمان را در خود جای می دهد و مجموعه ای از "شاخه ها" که تهویه طبیعی و روشنایی روز را فراهم می‌کند. پنجره‌های ساختمان برای به حداکثر رساندن نور طبیعی و در عین حال به حداقل رساندن افزایش گرمای خورشیدی طراحی شده اند و می توانند برای تنظیم دما و جریان هوا باز و بسته شوند.
به طور کلی معماری بیونیک به سرعت در سطح جهانی محبوبیت پیدا می‌کند و معماران و سازندگان بیشتری اصول آن را بکار می‌گیرند. نگرانی فزاینده برای محیط زیست و نیاز به راه‌حل‌های ساختمانی پایدار منجر به افزایش علاقه به اصول طراحی بیونیک شده است. اکنون بسیاری از کشورها این اصول را در قوانین ساختمانی خود گنجانده اند و سازندگان را تشویق می‌کنند تا شیوه های پایدارتر و سازگار با محیط زیست را اتخاذ کنند. انتظار می رود این روند در آینده ادامه یابد و معماری بیونیک به یک روش استاندارد در صنعت ساخت و ساز تبدیل شود.
_____________________
منبع:
https://parametric-architecture.com/everything-you-need-to-know-about-bionic-architecture/
نظرات