شهریار تبریز/آذر کریم‌زاده: امروزه مهم‌ترین دلیل برای اجرای عوارض، بهبود جریان ترافیک است که با کاهش آلودگی محیط زیست همراه خواهد بود. به طور متوسط و در درازمدت، ترافیک می‌تواند تا ۸۵ درصد و حداقل ۱۵ درصد کاهش یابد، بنابراین عوارض شهری یک اقدام موثر در این زمینه بوده، و از طرفی منجر به افزایش تقاضا برای حمل و نقل عمومی می‌شود.
آلودگی هوا به دلیل تردد خودروها معضل اصلی در کلانشهرهای جهان محسوب شده و از اینرو، کاهش انتشار گازهای گلخانه‌ای از وسایل نقلیه در اولویت قرار دارد. به عنوان مثال، در فرانسه، خودروهای تک‌سرنشین، ۵۰ درصد از انتشارات های ناشی از بخش حمل و نقل را باعث می‌شوند. و این آلاینده‌ها به همان اندازه که در گرم شدن کره زمین نقش دارند، تاثیر قابل توجهی بر کیفیت هوا و در نتیجه بر سلامت دارند.
برای اصلاح این وضعیت، شهرداری‌ها در کلانشهرها هزینه های تردد از جمله عوارض شهری را به عنوان یک راه حل بالقوه در نظر می‌گیرند. در اروپا این راهکار در میلان، اسلو، استکهلم، کپنهاگ و حتی لندن اجرا شد. اخیراً نیز در ایالات متحده، شهر نیویورک اعلام کرد که می‌خواهد این روش را برای کاهش تراکم ترافیک در مرکز منطقه معروف منهتن پیاده کند.
پروژه عوارض شهری در نیویورک سوالاتی را در مورد اثربخشی این رویکرد به دنبال داشت. در حالی که این کلان‌شهر برای اجرای این اقدام در بخش منهتن آماده می‌شود، این ابتکار چگونه می‌تواند جهت مقابله با انتشار گازهای گلخانه ای عمل کرده و چه درس هایی را از تجربه شهرهایی مانند لندن و کپنهاگ بیاموزد؟
با قیمتی بین ۱۷ تا ۲۳ دلار در روز، عوارض های راهی در ورودی های منهتن اجرا می‌شوند تا از ترافیک بیش از حد در این محله پرجمعیت جلوگیری کند. هدف این اقدام بلندپروازانه کاهش ازدحام در خیابان های شلوغ و بهبود کیفیت هوا است، اما مهمتر از همه، ترکیب منابع مالی جهت پشتیبانی از حمل و نقل عمومی نیز محسوب می‌شود.
تاثیر بالقوه این عوارض‌ها می‌تواند قابل توجه باشد، به طوری که حدود ۷۰۰ هزار وسیله نقلیه، از خودروهای شخصی گرفته تا وسایل نقلیه باری سنگین، احتمالاً هر روز تحت تاثیر قرار می‌گیرند. مقامات نیویورک امیدوارند که بدین ترتیب موفق به کاهش ترافیک منهتن تا حدود ۱۰ درصد شوند. اما این پروژه هنوز تا تصویب اتفاق آراء راه زیادی دارد و همانطور که در گذشته نیز مشاهده شده بود احتمال عدم پذیرش آن وجود دارد. مالیات جدید ضد ترافیک همچنین باید به نیویورک کمک کند تا به هدف رسمی خود در کاهش ۸۰ درصدی انتشار گازهای گلخانه ای تا سال ۲۰۵۰ دست یابد.
عوارض شهری، راه حلی بحث برانگیز و ضدو نقیض
شهرکپنهاگ که به خاطر تعهد خود به محیط زیست شهرت دارد، در سال ۲۰۱۳ با هدف سبز کردن پایتخت دانمارک و حمایت از حمل و نقل عمومی، اجرای عوارض شهری مشابهی را در نظر گرفته بود. با این حال، در سال ۲۰۱۹، این پروژه به دلیل اعتراض بیش از حد مردم رها شد. این روند در مورد شهر استکهلم نیز صدق می‌کند، چرا که در آنجا، این پروژه قبل از اینکه در همه پرسی با ۱/۵۱ درصد به درستی ایجاد شود، برای مدتی به حالت تعلیق درآمد.
با انتقاد از این زیرساخت‌ها چنین استدلال می‌شود که عوارض شهری می‌تواند نابرابری‌های اجتماعی را تقویت کرده و دسترسی خانواده‌های ثروتمند به شهرهای مرکزی را تسهیل کند. در نیویورک نیز رانندگان تاکسی به دلیل ترس از درآمد خود با این اقدام مخالف هستند.
با این حال، در اوایل دهه ۲۰۰۰ این راه حل با موفقیت در لندن اجرا شد. اقدامی که از آن زمان به دلیل نتایج مثبت آن مورد استقبال قرار گرفت، زیرا عوارضی شهر لندن به کاهش ترافیک جاده ها و انتشار گازهای گلخانه ای منجر شد و در عین حال درآمدی برای حمایت از حمل و نقل عمومی ایجاد کرد. در عین حال، ذکر این نکته ضروری است که لندن نیز با چالش هایی روبرو بوده است. در حالی که تعداد وسایل نقلیه شخصی حدود ۱۰٪ کاهش یافته است، تعداد وسایل نقلیه با راننده از دهه ۲۰۰۰ حدود ۳۰٪ افزایش یافته است. در واقع، تاکسی های لندن از هزینه عوارض شهری معاف بوده و بنابراین تعداد آنها رو به فزونی بوده است و بدین ترتیب با حمل‌ونقل عمومی رقابت کرده و منطقی که حکم می‌کند تغییر رویه باید به سمت حمل‌ونقل عمومی باشد را تضعیف می کند.
کاهش آلودگی ملزم به اقدامات بیشتر
جهت مقابله با این چالش‌ها، شهردار فعلی شهر لندن، از سال ۲۰۱۹ بر روی یک استراتژی جدید تمرکز کرده است، از جمله ایجاد یک منطقه با انتشار کم کربن در مرکز لندن. این منطقه بر وسایل نقلیه آلاینده مالیات اعمال می‌کند، بنابراین گذر به روش های حمل و نقل سازگار با محیط زیست را تشویق می‌کند. از آنجایی که هم فرصتی برای کاهش آلودگی در شهرها و هم یک چالش بزرگ از نظر برابری و پذیرش عمومی است، شهرهایی که به اجرای چنین سیستم‌هایی فکر می‌کنند باید نگرانی‌های ساکنان، نابرابری‌های اقتصادی و نیاز به ارائه جایگزین‌های حمل‌ونقل مناسب را نیز در نظر بگیرند.
در فرانسه هیچ کلانشهری برای اجرای این عوارض در شهرها تلاش نکرده است، بلکه از طریق اقدامات دیگری به این هدف رسیده‌اند، مانند ایجاد مناطقی با انتشار ضعیف کربن (این قانون ممکن است به نفع وسایل نقلیه‌ای همچون: خودروهای هیبریدی الکتریکی و یا وسایل نقلیه بدون آلایندگی "سبز"همچون وسایل نقلیه تمام برقی باشد)، یا ارائه حمل و نقل عمومی رایگان برای جذب مسافران بیشتر. دو اقدامی که به شدت مورد مناقشه قرار دارند و ثابت می‌کنند که موضوع کاهش ترافیک خودرو همچنان یک موضوع بسیار حساس است. مثال نیویورک، یکی از بزرگترین شهرهای جهان، شاید به پیشبرد تفکر در این موضوع کمک کند.
فلسفه ورای عوارض شهری
عوارض شهری سیاست "آلاینده - پردازنده" را نشان می‌دهد که از توصیه‌های سازمان توسعه و همکاری اقتصادی در سال ۱۹۷۲ اقتباس یافته است و یکی از اصول اساسی سیاست های زیست محیطی در کشورهای توسعه یافته است. شهر بروکسل در حال حاضر در حال بررسی دستورالعملی بر اساس این اصل است که اجازه دهد برای عوارض بزرگراه ها هزینه اضافی اعمال کند. این سیستم باید از سال ۲۰۲۱ برای خودروهای باری سنگین و وانت ها و در سال ۲۰۲۶ برای سایر کاربران راه اندازی شود.
پروژه های شهر لیل و روتردام، به نوبه خود، بر اساس منطق دیگری عمل می‌کنند: منطق «عوارض مثبت» که به خودروهایی که کمترین آلودگی را دارند و در ساعات «خارج از پیک» سفر می‌کنند، پاداش می‌دهد. با این حال، این نوع ابتکار بدون نگرانی برای دولت نیست، زیرا شامل نظارت بر حالات تحرک است و بنابراین سوالاتی در مورد حفاظت از داده های شخصی ایجاد می‌کند.
از اینرو، چنین برداشت می‌شود که اعمال عوارض شهری علارغم مزایای مثبتی که در کنترل ترافیک و به طبع آن کاهش آلودگی هوا و رواج استفاده از حمل و نقل عمومی را به دنبال دارد، همچنان در کلانشهرهای دنیا جای بحث و عدم پذیرش را در پی داشته و تبصره هایی را جهت اصلاح می‌طلبد.
______________________
منبع:
https://leshorizons.net/peages-urbains-solution-reduire-pollution/
نظرات