شهریار تبریز/مهراب محرابی‌نیا: این بدین معنی است که بالاترین دما در موج گرما اغلب در مناطق شهری است. برای مقابله با گرمای فزاینده در فصل تابستان، شهرهای مختلف در جهان به دنبال ارائه راهکارهایی برای خنک نگه‌داشتن مناطق شهری و نشاط شهروندان خود هستند که از آن جمله می‌توان به نصب سایبان‌های بیشتر در مقابل فروشگاه‌ها، درب ساختمانها در شهر سویا اسپانیا، رنگ آمیزی خیابانها به رنگ سفید در لس آنجلس آمریکا، طرح جزایر خنک در پاریس فرانسه، پشت بام‌های سبز در روتردام هلند و تجهیز اتاق‌های خنک به دستگاه‌های سرمایشی در مسکو روسیه اشاره کرد.
اهمیت تغییرات اقلیمی از آن سو است که وجه جهانی به خود گرفته و گفته می‌شود تا حدودی از کنترل انسان خارج شده است و بشر تنها می‌تواند با دانش و مدیریت در مقابل پیامدهای منفی آن امنیت خود و جامعه را تامین کند. شدت خشکسالی به اندازه‌ای است که به عقیده کارشناسان شاید بدترین خشکسالی اروپا در پنج قرن اخیر باشد. کاهش بارندگی در افزایش موج گرما رکوردهای جدیدی را در سراسر اروپا به ثبت رسانده است.
تغییرات اقلیمی در حال حاضر سخت‌ترین جنبه خود را نشان می‌دهد به طوریکه قاره اروپا با یک بحران بسیار بزرگ و جدی به نام خشکسالی و آتش‌سوزی ناشی از گرمای شدید نیز مواجه است که مشکلات زیادی را در بسیاری از کشورهای این قاره ایجاد کرده است. در این مجال، قصد داریم نگاهی به چگونگی تعهد اسپانیا به توسعه پایدار انداخته و با اقدامات این کشور برای مقابله با چالش های تغییرات آب و هوایی آشنا شویم. اینکه این کشور چگونه کیفیت زندگی شهروندان خود را با وجود امواج گرما حفظ خواهد کرد و شهرهای اسپانیا با افزایش جمعیت و آلودگی هوا چگونه مقابله می‌کنند؟
در سال‌های اخیر، تعداد زیادی از شهرهای اسپانیا نیاز به گام‌های جسورانه برای مقابله با بحران شهری نوظهور را احساس کردند. بحرانی با ابعاد چندگانه از جمله آسیب به کیفیت زندگی منتج از انتشار گازهای گلخانه‌ای، تهدیدات تغییرات اقلیمی و ضرورت توسعه سیاست‌هایی که از نوآوری شهر سبز حمایت می‌کند.
چشم‌انداز جهانی: اهداف خوب، موانع پیچیده
از زمان شکل‌گیری مفهوم اقتصاد سبز در دهه ۱۹۹۰، ایده‌ها و استراتژی‌های شهرهای سبز به انواع سیاست‌های توسعه شهری، راهکارهای شهر هوشمند و اقدامات پایدار برای حفاظت از محیط زیست، امکان توسعه اقتصادی و تضمین کیفیت بالای زندگی تبدیل شده است.
با این وجود، هدف خوب برای تضمین تعهد جهانی به شهرهای پایدار چالشی پیچیده را برای دولت‌ها در همه سطوح اثبات کرده است. به طور گسترده، چالش‌های توسعه پایدار در شهرهایی با رشد سریع در مناطق شهری و اطراف آنها رخ می‌دهد چرا که نهادهای سیاسی، اقتصادی و جامعه مدنی به تدریج می‌توانند با چالش های شهرنشینی سازگار شوند. این مشکلات شامل سیستم های زیرساختی بیش از حد تحت فشار و همچنین خطرات اکولوژیکی است.
اهداف پایداری و اقتصاد سبز در اهداف توسعه پایدار سازمان ملل متحد تعریف شده است، مجموعه ای از اهداف ۱۷ گانه جهانی که توسط مجمع عمومی سازمان ملل تعیین شده و به عنوان "دستور کار ۲۰۳۰" شناخته می‌شود. آخرین گزارش سازمان ملل در مورد پیشرفت پایداری جهانی نشان می‌دهد که "اقلیم در حال تغییر، کشمکش، نابرابری، فقر و گرسنگی و شهرنشینی سریع تلاش‌های کشورها را برای دستیابی به اهداف توسعه پایدار به چالش می‌کشد".
مقابله با چالش‌های پایداری در اسپانیا
رشد شهرهای اسپانیا با افزایش آلودگی هوا و ازدحام ترافیک همراه بوده است. بخش حمل و نقل حدود ۳۵ درصد از کل انتشار دی اکسید کربن در اسپانیا را تولید می‌کند و خودروها ۱۱ درصد از کل انتشارات کربنی را تشکیل می‌دهند. روزنامه اسپانیایی ال پائیس گزارش می‌دهد که "حداقل ۱۵ میلیون اسپانیایی در حال تنفس هوایی هستند که اتحادیه اروپا آن را آلوده می‌داند و بیش از نیمی از اسپانیا با آلاینده‌های موجود در هوا مانند ذرات معلق، دی اکسید نیتروژن و ازن احاطه شده است. " درصدی از جمعیت اسپانیا که در معرض شاخص کیفیت هوای نامطلوب قرار گرفته‌اند واقعیت‌های غیرقابل قبول و خطرناکی را ارائه می‌دهد. "
تغییرات اقلیمی در اسپانیا تهدید قابل توجهی است. بر اساس گزارش رصدخانه پایداری، پیش‌بینی می‌شود میانگین حداکثر دما تا پایان قرن جاری بین ۳ تا ۵ درجه سانتی‌گراد افزایش یابد. کاهش نرخ بارندگی قبلاً در شبه‌جزیره ایبری ثبت شده است. "مدت دوره های خشک معمولا طولانی‌تر است. " بر اساس گزارش آزمایشگاه شهر، بررسی شرکت مشاوره مهندسی آروپ (Arup) پیش‌بینی می‌کند که تا سال ۲۰۵۰ بارش انباشته شده مادرید ۲۵ درصد کاهش یابد که همراه با طوفان های سیل آسا و سیل شدید باشد. آروپ شرکت چندملیتی خدمات مهندسی بریتانیایی است که در زمینه برنامه‌ریزی، مدیریت پروژه، خدمات مشاوره، طراحی سازه، معماری و مهندسی عمران فعالیت می‌نماید.
جودیت اورکیخو، تکنسین محیط زیست در این راستا توضیح می‌دهد که در سطح ملی، اسپانیا یکی از خشک‌ترین کشورهای اروپا است، وضعیتی که با تغییرات آب و هوایی بدتر می‌شود، و ما یکی از کشورهایی هستیم که بیشترین میزان ردپای آب را دارد، تقریباً ۲۴۵۰ متر مکعب به ازای هر ساکن در سال. این‌طور تخمین زده می‌شود که ۸۰ درصد آب در بخش کشاورزی مصرف می‌شود. به گزارش شرکت چندملیتی خدمات حرفه‌ای بریتانیایی PwC که در زمینه ارائه خدمات مشاوره مدیریت ، مشاوره مالی و سرمایه‌گذاری ، مشاوره حقوقی و مالیاتی ، خدمات حسابداری و حسابرسی فعالیت می‌کند، اسپانیا درصد زیادی از تلفات را در طول فرآیند عرضه به ثبت می‌رساند و ۲۵ درصد از حجم را از دست می‌دهد.
برای ارزیابی پیشرفت پایداری اسپانیا، شبکه اسپانیایی برای توسعه پایدار، اهداف توسعه پایدار را در ۱۰۰ شهر اسپانیا منتشر کرد. هدف این مطالعه پیشگامانه در راستای حمایت از دولت های محلی در اسپانیا در اجرای پروژه‌های توسعه پایدار و افزایش آگاهی از اهداف توسعه پایدار در میان نهادهای دولتی، بخش خصوصی و دانشگاه‌ها است. علاوه بر این، هدف دیگر این مطالعه فعال‌کردن دانشگاه‌ها، مراکز تحقیقاتی، شرکت‌ها و جامعه مدنی برای حل مشکلات عملی مرتبط با توسعه پایدار است.
چالش‌های اصلی پایداری و شهرهای سبز در شهرهای اسپانیا شامل آماده شدن برای تهدیدات تغییرات اقلیمی، بهبود مدیریت آب، بهبود مدیریت زباله، مدیریت تنوع زیستی شهری و حمایت از اتحاد بین شهرهای هوشمند و ذینفعان شهرهای سبز است.
هیچ شهر هوشمندی بدون اینکه شهری پایدار باشد وجود ندارد! توماس مولر، یکی از بنیانگذاران "”bee smart city در این رابطه می‌گوید: اهداف توسعه پایدار چارچوبی را تشکیل می‌دهد که باید در استراتژی شهر هوشمند هر شهر گنجانده شود تا به اهداف پایداری دست یابد و به طور موثر با برخی از مهم ترین چالش‌های شهری مقابله کند.
راهکارهای شهر سبز
بیش از ۶۰ شهر در اسپانیا عضو شبکه شهرهای هوشمند کشور هستند که متعهد به اشتراک تجربیات، همکاری در یک مدل مدیریت پایدار و بهبود کیفیت زندگی از طریق حفاظت از محیط زیست و پایداری است.
پس از آنکه مقررات اروپایی الزامی را به اسپانیا برای کاهش حداقل ۱۰ درصدی انتشار گازهای گلخانه ای تحمیل کرد، دولت اسپانیا نقشه راه اقداماتی را برای دستیابی به این هدف از جمله کنارگذاشتن خودروهای قدیمی با سطوح آلایندگی بالا تهیه کرد. طرح ارتقای محیط زیست به اقدامات مورد نیاز برای کنترل آلودگی هوا در چندین صنعت از جمله حمل و نقل، گردشگری و مدیریت پسماند می‌پردازد.
در نشست شهرهای سبز مالاگا در سال ۲۰۱۸، رامون لوپز پرز، نماینده دفتر تغییرات آب و هوایی اسپانیا، اظهار داشت: "هدف ما افزایش تعداد شهرهای اسپانیایی است که مشارکت را ترویج می‌کنند، از منابع به طور کارآمد استفاده می‌کنند، با تغییرات آب و هوایی سازگار می‌شوند و نسبت به آنها انعطاف پذیر هستند.
مزایای سرمایه‌گذاری شهر سبز
محیط زیست :
- تامین آب شرب
- حذف آلاینده‌ها از آب و هوا
- حفاظت در برابر فرسایش خاک
- ذخیره و جمع‌آوری آب باران
تلاش برای کاهش تغییرات اقلیمی :
- ارتقاء تاب‌آوری اکوسیستم
- کاهش خسارات سیل
- ذخیره و نگهداری کربن
- کاهش تاثیرات جزایر حرارتی
وابسته به اجتماع :
- بهبود سلامتی و تندرستی
- شهرهای جذاب‌تر و سبزتر
- بهینه‌سازی اوقات فراغت و بهبود گردشگری
- بهبود فرصت‌های تفریحی و گردشگری
تنوع زیستی :
- کریدورهای اکولوژیکی
- شاخص نفوذپذیری
- بهبود زیستگاه‌ها
نشانه‌های پیشرفت مالاگا، سویا و مادرید
مالاگا
مالاگا در کنار توسعه قابلیت‌های شهر هوشمند، تعهد شهر سبز خود را برای تضمین کیفیت پروژه‌های حمل‌ونقل عمومی و بهره‌وری انرژی نشان داده است. ماریو کورتس کاربالو، معاون شهردار شورای شهر مالاگا، مسئول نوآوری و فن‌آوری‌های جدید درباره توسعه یک برنامه استراتژیک جدید در مالاگا می‌گوید که استراتژی شهر با بیش از ۲۰۰ پروژه و بودجه تخمینی ۱۵۵ میلیون یورویی اهداف پایداری ذیل را در بر می گیرد :
• تعادل انرژی صفر
• مدیریت آب و مدیریت هوشمند پسماند
• حمل و نقل پایدار
• تاکید بیشتر بر حمل و نقل بین وجهی و جابجایی الکترونیکی
• هوش مصنوعی برای کاهش تراکم ترافیک
سویا
گزارشات اخیر در سویا نشان می‌دهد که نوآوران شهری چقدر سریع می‌توانند شهر را به یک کلان شهر سبزتر و قابل تنفس تبدیل کنند. در مدت تنها پنج سال، سویلانوس طرح اشتراک دوچرخه، تراموا، متروی زیرزمینی، خطوط قطار پرسرعت و یک برنامه آزمایشی خودرو الکتریکی ایجاد کرده است.
نمونه‌ای از یک راهکار پیشرفته پایداری در سویل “Smart City Brain” است، یک پلتفرم کلان‌داده که قابلیت همکاری چندین فن‌آوری و خدمات شهری را امکان پذیر می‌کند. این پلتفرم "مدیریت چابک و متمرکز خدمات شهری را از طریق ایجاد و تجزیه و تحلیل پیش‌بینی‌کننده شاخص‌های عملکرد کلیدی" ارائه می‌دهد. با “Smart City Brain” همه برنامه‌های کاربردی شهر تحت یک رابط واحد به هم متصل می‌شوند و به شهروندان چشم‌اندازی یکپارچه از اطلاعات و خدمات عمومی می‌دهند.
مادرید
اقدام معروف مادرید برای ممنوعیت وسایل نقلیه آلاینده در مرکز شهر خود یکی از مهم‌ترین اقدامات انجام شده توسط یک شهر اروپایی برای بهبود کیفیت هوا محسوب می‌شود. هدف این شهر کاهش ۲۳ درصدی سطح دی اکسید نیتروژن در سال ۲۰۲۰ بود.
علاوه بر اقدامات مربوط به کیفیت هوا، برنامه‌ریزان شهری در پایتخت اسپانیا در حال برداشتن گام‌های سبز برای آماده‌شدن برای آینده‌ای هستند که توسط تغییرات آب و هوایی تهدید می‌شود. برای مقابله با این تهدیدات قریب الوقوع، شهرداری مادرید "طرح راهبردی مناطق سبز، درختان و تنوع زیستی شهر مادرید" را ایجاد کرد. این طرح مبتنی بر آگاهی شهر است که سرمایه‌گذاری در زیرساخت‌های سبز با گسترش و احیای باغ‌ها و پارک‌های شهری، بهبود تنوع زیستی و به حداقل‌رساندن آلودگی هوا از طریق بهبود مدیریت ترافیک، مزایای مهمی را به همراه دارد.
پیش از این در سال ۲۰۱۸، کمیسیون اروپا با قدردانی از اقدامات کیفیت هوا که در مادرید (و در بارسلونا) انجام شده است اعلام کرد که به نظر می‌رسد اسپانیا "در صورت اجرای صحیح، می‌تواند به طور مناسب با شکاف‌های شناسایی‌شده مقابله کند. " با شروع سال ۲۰۲۳، حمل و نقل عمومی شهر مادرید اسپانیا هم برای کیفیت هوا و هم خدمات حمل و نقل عمومی سبک و معیارهای جدیدی را ارائه کرده است.
در سال ۲۰۲۰، شهردار مادرید اعلام کرده بود که بعد از سال ۲۰۲۳، هیچ اتوبوسی در حمل و نقل عمومی با سوخت‌های دیزلی در سطح شهر تردد نخواهد کرد. اکنون در سال ۲۰۲۳، این وعده محقق شده است و مادرید پایتخت اسپانیا را به عنوان بزرگترین شهر اروپا تبدیل کرده است که از ۱۰۰% اتوبوسهای دوستدار محیط زیست در ناوگان حمل و نقل عمومی خود استفاده می‌کند، بطوریکه این نوع اتوبوسها از سوخت پاک استفاده می‌کنند. در واقع، مادرید، موتور آخرین اتوبوس دیزلی خود را در اواخر دسامبرسال ۲۰۲۲ خاموش کرد و شروع پاکی را برای سال جدید تضمین کرد.
با کنار گذاشتن آخرین اتوبوس دیزلی در مادرید، در حال حاضر، اتوبوسهای ۱۰۰% بدون نیاز به بنزین شرکت حمل و نقل عمومی مادرید از ۱۹۱۵ وسیله نقلیه با گاز طبیعی فشرده CNG)) و ۱۸۰ خودرو برقی تشکیل شده است. دراوایل سال ۱۹۹۴، شرکت حمل و نقل عمومی مادرید پیشگام یکپارچه‌کردن اتوبوسهای CNG داربود.
_____________________
منبع:
نظرات