شهریار تبریز / مهراب محرابی‌نیا: انقلاب صنعتی چهارم روش ارایه خدمات به شهروندان را تغییر می‌دهد. بعد از سالها ساخت و توسعه زیرساختها و رویه ها، شهرها باید نوآوریها را بکار گرفته تا از فرصتها بهره مند شده و تغییرات فراروی جمعیتها را مرتفع سازند.
در دنیای شهری که به سرعت در حال توسعه است و بطور فزاینده جمعیت آن بیشتر می‌شود، تلاش برای زندگی پایدار بیش از هر زمان دیگری حیاتی و مهم شده است. با افزایش تقاضا از سوی شهروندان، نیاز به ادغام انرژی های تجدیدپذیر در جوامع شهری بیش از هر زمان دیگری احساس می شود. با برجسته قلمداد کردن پروژه‌های خورشیدی، راهکارهای شهری نو و سیستم‌های انرژی بومی، مهم است که به این نکته پی ببریم که چگونه این ابتکارات مناظر شهری را به پناهگاه‌های پایدار و انرژی کارآمد تغییر شکل می‌دهند. شهرها چگونه با این چالش روبرو می شوند و این سفر تحول آفرین را شروع می‌کنند؟
پروژه‌های خورشیدی جمعی در اروپا
مفهوم پروژه‌های خورشیدی جمعی ساده و در عین حال تحول آفرین است که به افراد و کسب‌وکارها اجازه می‌دهد مزایای انرژی خورشیدی را به اشتراک بگذارند، حتی اگر نتوانند پنل‌های خورشیدی را در ساختمانهای خود نصب کنند. در اروپا، این مفهوم در حال شتاب گرفتن است، از مرزها فراتر می‌رود و جوامع شهری را ترغیب می‌کند. در شهرهایی از قبیل بارسلونا تا برلین، پشت بام‌ها در حال تبدیل شدن به نیروگاه‌های برق جمعی هستند ونگاهی امیدوارانه به آینده تغییرات اقلیمی دارند.
این پروژه‌ها نه تنها تولید انرژی را به صورت جمعی معرفی کرده و در دسترس عموم قرار می دهند، بلکه هزینه‌ها را کاهش می دهند، انتشارات کربنی را کاهش می‌دهند و روحیه اجتماعی را تقویت می‌کنند. اتحادیه اروپا با شناسایی پتانسیل جوامع مختلف از طرح‌های خورشیدی جمعی از طریق سیاست‌هایی مانند بسته انرژی پاک برای همه اروپایی‌ها حمایت می‌کند، که به نوبه خود خودمصرفی و اشتراک‌گذاری انرژی محلی را تشویق می‌کند.
به عنوان مثال، پارک خورشیدی در حومه مونیخ مدلی را به نمایش می‌گذارد که ساکنان در آن سرمایه گذاری می‌کنند و از مزایای تولید انرژی خورشیدی محلی بهره می‌برند. این رویکرد نه تنها با اهداف قرارداد سبز اروپا سازگاراست، بلکه به عنوان مهر تاییدی بر تاب‌آوری و استقلال جمعی عمل می‌کند، در حالی که چارچوب زیست‌محیطی و انرژی ۲۰۳۰ جهت‌گیری و اهداف استراتژیک را ارائه می‌دهد.
راهکارهای جدید شهری فراتر از انرژی خورشیدی
در حالی که انرژی خورشیدی دارای مزایای شناخته شده متعددی است، چشم انداز انرژی های تجدیدپذیر شهری اروپا متنوع و پویا می‌باشد. شهرها با کمک توربین‌های فشرده با محور عمودی که در خط افق شهری ادغام شده‌اند از انرژی باد استفاده می‌کنند. سیستم‌های برق-آبی به‌طور مبتکرانه و خلاقانه با مناطق مختلف اروپایی بدون هیچ گونه مشکل زیست‌محیطی سازگار می‌شوند، انرژی زمین‌گرمایی، اگرچه کمتر قابل مشاهده است، ساختمانها را از پاریس تا ریِکیاویک پایتخت کشور ایسلند گرم می‌کند و از گرمای تمام نشدنی زمین بهره می‌برد.
تولید برق با استفاده از منابع انرژی زمین‌گرمایی با درجه حرارت بالا نیز طی چند سال اخیر رشد چشمگیری داشته است. در پی حفر اولین چاه‌های زیرزمینی در اعماق چند صد متری این نتیجه حاصل شد که هر چه به طرف مرکز زمین نزدیکتر شویم دما افزایش می‌یابد. اما کاربردهای انرژی زمین‌گرمایی به تولید برق محدود نمی‌شود، بخشی از بخار و آب داغی را که در نیروگاه‌های برق زمین‌گرمایی تولید می‌شود را می‌توان برای مصارفی از قبیل سیستم‌های گرمایشی محلی، تولید برق در مقیاس کوچک، گرم‌کردن گلخانه‌ها وسیستم‌های ذوب برف‌های جاده‌ای به کار برد. استخراج انرژی زمین‌گرمایی به طرق مختلف صورت می‌گیرد که یکی از آنها استفاده از پمپ‌های یزرگ صنعتی است. به کمک انرژی زمین گرمایی می‌توان آب و حتی فضای داخلی ساختمانها را گرم کرد. انرژی زمین گرمایی تجدیدپذیر است چرا که هسته زمین پیوسته گرما تولید می‌کند، انرژی‌های تجدیدپذیر به آن دسته از انرژی‌ها گفته می‌شوند که منبع‌شان پیوسته بازسازی می‌شود و از بین نمی‌رود. به طور کلی، انرژی زمین‌گرمایی (geothermal energy) نوعی انرژی گرمایی است که در زمین تولید و ذخیره می‌شود.
این راهکارهای چند وجهی نه تنها تعهد اروپا به توافقنامه پاریس را نشان می دهد، بلکه نمونه ای از رهبری این قاره در نوآوری انرژی های تجدیدپذیر است. شهرها به آزمایشگاه‌های زنده تبدیل می‌شوند، جایی که راه‌حل‌های شهری مورد آزمایش قرار گرفته، بهبود می‌یابند.
در استکهلم، هدف بلندپروازانه Vision ۲۰۴۰ شهر این است که بدون سوخت فسیلی باشد و از مجموعه‌ای از فن‌آوری‌های نوظهور استفاده کند. این ادغام برای دستیابی به یک سیستم انرژی شهری قوی و تاب‌آور که بتواند در برابر تقاضاهای متعدد و الگوهای آب و هوایی غیرقابل پیش‌بینی اروپا مقاومت کند کلیدی و مهم است.
تبدیل‌شدن به هوشمندترین شهر جهان تا سال ۲۰۴۰
استکهلم علیرغم از دست‌دادن شتاب در طول همه‌گیری کووید-۱۹ در مسیر تبدیل‌شدن به هوشمندترین شهر جهان تا سال ۲۰۴۰ است. این هدف توسط حکمرانی شهری اعلام شده است و با سایر نهادهای شهری دست به دست هم می‌دهد تا این شهرتا سال ۲۰۴۰ به شهر کربن‌خنثی تبدیل شود. زیرساخت‌های دیجیتال کلید "تسهیل خدمات آینده" از اینترنت اشیا گرفته تا اینترنت ۵G و مراکز داده برای پردازش لبه‌ای و محاسبات لبه خواهد بود.
استراتژی شهرهوشمند استکهلم اهمیت زیادی به پایداری می‌دهد و بیان‌کننده این نکته است یک شهر هوشمند باید یک شهر پایدار باشد. اتصال، داده‌های در دسترس عموم، پلتفرم‌های هوشمند فن‌آوری اطلاعات، حسگرها و نوآوریها از ارکان اصلی برنامه‌های پایتخت سوئد برای آینده شهری خود است. با همراهی کارکنان، ساکنان، مشاغل و دانشگاه‌ها استراتژی مناسب برای شهر هوشمند و متصل استکهلم پس از تصویب در شورای شهر در سال ۲۰۷ توسعه یافت.
پایتخت سوئد از شرایط مطلوبی مانند برابری جنسیتی، زیرساخت گسترده و پیشرفته فن‌آوری اطلاعات، بلوغ دیجیتالی بالا، سطوح درآمد نسبتاً بالا و فرصت‌های زیادی برای دیجیتالی‌شدن بهره می‌برد. هدف آن آسان‌تر و بهترکردن زندگی برای همه کسانی است که در شهر زندگی می‌کنند، اقامت می‌کنند یا کار می‌کنند. علاوه بر کیفیت زندگی، استکهلم همچنین به دنبال بهبود فضای کارآفرینی خود است.
سیستم‌های انرژی محلی به عنوان رکن شهرهای هوشمند
حرکت اروپا به سمت شهرهای هوشمند با توسعه سیستم های انرژی محلی پشتیبانی می‌شود. این سیستم‌ها صرفاً پروژه‌های زیرساختی نیستند بلکه تلاش های اجتماعی هستند که جوامع را به هم نزدیک می‌کند و به آنها قدرت می‌دهد تا آینده انرژی خود را در دست بگیرند. سیستم‌های انرژی محلی در اروپای شهری با تولید غیرمتمرکز، شبکه‌های هوشمند و راه‌حل‌های ذخیره‌سازی انرژی مشخص می‌شوند که در مجموع کارایی و پایداری را افزایش می‌دهند. برنامه‌هایی مانند برنامه فرعی انتقال انرژی پاک برای تسریع تغییرات و توانمندسازی نهادهای محلی حیاتی هستند.
شهر کپنهاگ با سیستم گرمایش منطقه‌ای خود، یکی از کارآمدترین سیستم‌های گرمایشی در جهان است که گرما را از تولید برق به ساختمانهای مسکونی و تجاری توزیع می‌کند. به طور مشابه، در اسپانیا، پروژه‌هایی مانند ابتکار شهر هوشمند مالاگا، این شهر تاریخی را به یک منطقه انرژی هوشمند تبدیل کرده است و مصرف انرژی و انتشارات دی اکسید کربن را به میزان قابل توجهی کاهش داده است.
این سیستم‌های محلی با شرایط زیست‌محیطی اروپایی سازگار هستند و یک مدل مقیاس‌پذیر برای مراکز شهری در سراسر قاره ایجاد می‌کنند. از آنجایی که این سیستم‌ها با فن‌آوری‌های دیجیتال و تجزیه و تحلیل داده‌ها در هم تنیده می‌شوند، به چیزی فراتر از ارائه‌دهندگان انرژی تبدیل می‌شوند. آنها به سیستم عصبی مرکزی شهرهای هوشمند تبدیل شده، پاسخگو و سازگار با نیازهای ساکنانشان هستند.
گسترش سیستم‌های انرژی محلی گواهی بر موضع پیشگیرانه اروپا در مورد تغییرات اقلیمی و تعهد آن به تعریف مجدد زندگی شهری است. برنامه افق ۲۰۲۰ کمیسیون اروپا در تامین مالی تحقیق و نوآوری نقش اساسی داشته است و چنین ابتکارات محلی را در کانون توجه قرار داده و معیاری را برای استراتژی‌های انرژی شهری جهانی تعیین می‌کند.
گام‌های عملی برای شهرداری
حرکت به سمت انرژی های تجدیدپذیر شهری به همان اندازه که به سیاست‌ها و فن‌آوری نیازمند است، به حضور مردم نیز نیاز دارد. شهرداری می‌تواند نقشی محوری در دستیابی به اهداف انرژی‌های تجدیدپذیر تعیین‌شده برای سال ۲۰۳۰ ایفا کند و بخش انرژی‌های تجدیدپذیر قوی را بهبود بخشد. کارکنان شهرداری در سراسر اروپا آماده هستند تا پیشتازان این تحول باشند. این کار با آموزش و حمایت شروع می‌شود و سایر ذینفعان از مزایای ملموس پروژه های تجدیدپذیر آگاه می‌شوند. مشوق‌های اقتصادی، مانند تخفیف‌های مالیاتی و یارانه‌ها برای سرمایه‌گذاری سبز، می‌توانند این روند را تسریع بخشند. در این راستا، مشارکت‌های دولتی و خصوصی نقش بسزایی دارد.
بسیج اجتماعی از اهمیت بالایی برخوردار است. کارگاه‌ها، سمینارها و جلسات برنامه‌ریزی فراگیر می‌توانند صداهای مختلف شهر را متحد کنند و اطمینان حاصل کند که انتقال انرژی‌های تجدیدپذیر عادلانه و منعکس‌کننده نیازهای جامعه است. علاوه بر این، استفاده از داده‌ها و تجارب موفقیت‌آمیز کشورهای اروپایی می‌تواند اعتماد را تقویت کرده و نقشه راه را برای اجرا فراهم کند.
اجرای پروژه‌های آزمایشی در مقیاس کوچک می‌تواند ماندگاری راه‌حل‌های تجدیدپذیر را نشان دهد و به عنوان دستورالعملی برای پذیرش گسترده‌تر راهکارها عمل کند. به عنوان مثال، ادغام کنتورهای هوشمند و دستگاه‌های اینترنت اشیا برای نظارت بر مصرف انرژی می‌تواند الگوهای مصرف را بهینه کرده و زمینه را برای پروژه های بلندپروازانه‌تر فراهم کند.
سیستم‌های انرژی محلی
با حرکت به سوی آینده‌ای پایدارتر، نیاز به منابع انرژی تجدیدپذیر ضروری است. سرمایه گذاری در این شکل از انرژی به دلایل مبارزه با تغییرات آب و هوایی و دستیابی به توسعه پایدار باید در اولویت قرار گیرد.
___________________________
منبع:
نظرات