شهریار تبریز/آذر کریم‌زاده: با این حال، در طول تاریخ، گذرگاه‌های زیرزمینی به‌عنوان مسیرهای عبور و مرور در شهرهای قرون وسطایی بکار رفته، خانه‌هایی را برای غارنشینان در شهرها فراهم کرده و امروزه جایگاه زیرساخت‌های حمل‌ونقل متعددی هستند.
مفهوم شهرسازی زیرزمینی، که توسط معمار ادوارد اوتوجیان در سال ۱۹۳۰ آغاز شد، اهمیت ادغام کامل زیرزمینی را در برنامه‌ریزی کلی شهر برجسته می‌کند. به گفته اوتوجیان، زیرزمین نمایانگر "چهره پنهان" قلمرو شهری است که پتانسیل قابل توجهی را برای اجرای عملکردها و خدمات مختلف ارائه می‌دهد. بنابراین، برنامه‌ریزی کافی برای کاربری‌های زیرزمینی با در نظر گرفتن زیرزمینی به عنوان یک جزء جدایی‌ناپذیر از کل شهر، هم از نظر مکانی و هم زمانی ضروری است.
در عصر قرن بیست و یکم، توسعه شهری به طور فزاینده ای به سمت تراکم و فشردگی حرکت می‌کند. با در نظر گرفتن این موضوع، زیرزمین پتانسیل عمده‌ای را برای تراکم شهری ارائه می‌دهد که در منطق استفاده از فضا و کشف کاربری های جدید سهیم است. علاوه بر این، در فضاهای زیرزمینی که علاقه فزاینده‌ای به عنوان جزایر بالقوه خنک کننده وجود دارد، (اگرچه در برخی موارد با افزایش دما مواجه می‌شوند) این سوال مهم مطرح می‌شود: آیا فضاهای زیرزمینی شهرهای ما می‌توانند به ما در مواجهه با چالش‌های زیست‌محیطی کمک کنند؟
در زیر پای ما، درجه حرارت در حال افزایش است
به گفته محققان آمریکایی، در اعماق شهر، یک تهدید موذیانه به چشم می‌خورد: جزایر گرمایی زیرزمینی. یک مطالعه اخیر در دانشگاه نورث وسترن، که به ویژه در منطقه لوپ شیکاگو متمرکز شده است، یک یافته هشدار دهنده ای را نشان می‌دهد: اختلاف دمایی تا ۱۵ درجه سانتی گراد بین زیرزمین و سطح. این گرمایش، که هم ناشی از شرایط آب و هوایی جهانی و هم ردپای انسانی است، با استفاده شدید انسان از زیرزمین‌ها تشدید می‌شود. زیرساخت‌های زیرزمینی مانند شبکه‌های حمل‌ونقل، سیستم‌های گرمایشی و کابل‌های برق، گرمای باقی مانده را آزاد می‌کنند که منجر به ذخیره گرمای مازاد در زیر زمین می‌شود.
پیامدهای این تغییرات دما چندگانه است و در درجه اول بر مصالح ساختمانی تاثیر می‌گذارد. در حالی که برخی از آنها، مانند بتن و خاک رس، علائم زوال ناشی از گرما را نشان می‌دهند، برخی دیگر، مانند گرانیت یا سنگ آهک، مقاومت بیشتری دارند. با این حال، این تهدید برای همه شهرها یکسان نیست: شهرهای کهن، عمدتاً در اروپا، که با مواد حساس به گرما ساخته شده‌اند، در خط مقدم قرار دارند.
علیرغم مقیاس این پدیده، این مطالعه تاکید می‌کند که هیچ ریسک فوری برای ایمنی شخصی وجود ندارد. با این حال، تاثیر آن بر دوام، زیبایی و عملکرد زیرساخت های زیرزمینی، با اثراتی مانند نشست فونداسیون، انحراف و ترک خوردگی احساس می‌شود. بعلاوه، این افزایش دما به آسیب های ساختاری محدود نمی‌شود، بلکه بر خدمات ضروری مانند حمل و نقل عمومی نیز تاثیر می‌گذارد. گرمای بیش از حد ریل مترو گاهی قطارها را مجبور به کاهش سرعت یا توقف می‌کند و باعث تاخیر و ناراحتی کاربران می‌شود.
با این حال، در مواجهه با این تهدید فزاینده، بارقه‌ای از امید در حال ظهور است. جزایر گرمایی زیرزمینی می‌توانندبه منبعی ارزشمند برای کربن زدایی و پایداری مناطق شهری تبدیل شوند. آقای الساندرو لوریا، نویسنده این تحقیق، یک رویکرد نوآورانه ای را پیشنهاد می‌کند: جذب گرمای اضافی با استفاده از فناوری‌های زمین گرمایی و توزیع مجدد آن جهت تغذیه در ساختمان‌ها و شبکه‌های انرژی محلی. این تحول در استفاده فعال از گرمای مازاد می‌تواند یک تهدید را به یک فرصت تبدیل کند، در حالی که مستلزم استراتژی‌های شهرسازی نوآورانه متمرکز بر نوسازی و عایق کاری حرارتی زیرزمین های شهری است. با در نظر گرفتن این موضوع، هر شهر باید تحت یک ارزیابی کامل قرار گیرد تا اقدامات مناسب را انجام دهد، و از انعطاف پذیری و پایداری زیرساخت های خود در برابر چالش های اقلیمی در حال ظهور اطمینان حاصل شود.
فضاهای زیرزمینی، پناهگاه های بالقوه خنک کننده
فضاهای زیرزمینی علاوه بر پتانسیل خود برای ایجاد انرژی، زمانی که طراحی آنها متفکرانه باشد و موقعیت استراتژیکی داشته باشند، می‌توانندبه پناهگاه های خنکی تبدیل شوند. در این منظر، یکی از پروژه های دانشجویی بنام "منفذ" که به عنوان یک پیشنهاد امیدوارکننده، برنده مسابقه "به سوی پاریس ۲۰۵۰" طراحی شده بود، امکان سرمایه‌گذاری در زیرزمین های پاریس را برای ایجاد فضاهای زندگی و خنک کنندگی در پاسخ به دمای بالای مورد انتظار پیش بینی شده در دهه های آینده بررسی می‌کند. برای تحقق این چشم انداز، پروژه "منفذ"، همانطور که از نامش پیداست، پیشنهاد می‌کند که تخته بتنی زمین برگزاری المپیادها را در منطقه سیزدهم پاریس، در امتداد یک محور شمالی-جنوبی و در سه سطح، سوراخ کنند تا زمین اصلی محله رویت شود. با انجام این کار، یک شیار پوشش گیاهی ایجاد می‌شود که باعث گردش هوای تازه و ایجاد یک فضای طبیعی در محیط شهری می‌شود.
به موازات آن، شهر پاریس متعهد به راه اندازی شبکه سرمای زیرزمینی خود به عنوان راهکاری جهت مقابله با چالش های آب و هوایی است. این شبکه، که در حال حاضر بزرگ ترین در اروپاست، قرار است در پی قرارداد امتیازی جدیدی که اخیرا امضا شده، سه برابر شود. این ابتکار با هدف تامین آب سرد از طریق شبکه گسترده‌ای از لوله‌های زیرزمینی، امکان تهویه مطبوع طیف وسیعی از ساختمان ها مانند ادارات، هتل‌ها، فروشگاه های بزرگ، موزه‌ها و حتی موسساتی مانند مجمع ملی را فراهم می‌کند. بخشی از سرما با استفاده از آب رودخانه سن تولید می‌شود که توسط نیروگاه‌هایی مانند نیروگاه واقع در میدان کانادا استفاده می‌شود. این رویکرد نوآورانه همچنین شامل استفاده از "خنک‌کننده رایگان" است، که از طراوت طبیعی رودخانه سن جهت خنک کردن آب شبکه استفاده می‌کند، بنابراین وابستگی به وسایل انرژی بر کاهش می یابد. شهرداری پاریس این شبکه خنک‌کننده شهری را به عنوان یک زیرساخت استراتژیک در تحول انرژی خود می‌بیند که ضمن کاهش انتشار گازهای گلخانه‌ای، واکنش موثری به امواج گرما ارائه می‌دهد. گسترش آتی این شبکه، با افزودن نیروگاه های جدید تولید و تاسیسات ذخیره‌سازی، با هدف پوشش دادن کل قلمرو پاریس، در نتیجه ارائه یک راه‌حل خنک‌کننده پایدار و کارآمد برای جمعیت است.
از این‌رو، با کاوش در فضاهای زیرزمینی، امکانات جذاب و گاه متناقضی برای شهرهای ما ارائه می‌شود. از یک طرف، این فضاها می‌توانندبه عنوان منابع خنک عمل کنند و در طول دوره های گرمای شدید، آرامش را فراهم کنند. از سوی دیگر، می‌توانند به مناطقی با خطر حرارتی فزاینده تبدیل شوند که چالش‌های ساختاری و عملیاتی برای زیرساخت‌های شهری ایجاد می‌کنند. در مواجهه با این واقعیت های متضاد، برنامه‌ریزی شهری باید رویکردی کل نگر و نوآورانه برای بهره برداری از پتانسیل کامل فضاهای زیرزمینی و در عین حال مدیریت ریسک های مرتبط اتخاذ کند. اتخاذ استراتژی‌های شهرسازی زیرزمینی که هم اقدامات سازگاری با تغییرات اقلیمی و هم راه‌حل‌های کاهش جزیره گرمایی را ادغام می‌کند، بسیار مهم است. این ابتکارات باید بر اساس اصول پایداری، انعطاف پذیری و بهره وری انرژی هدایت شوند، در حالی که ویژگی های محلی و نیازهای جمعیت شهری را نیز در نظر می‌گیرند.
_____________________
منبع:
https://www.demainlaville.com/les-souterrains-de-nos-villes-quel-potentiel-pour-se-rafraichir/
نظرات