اقدامات فرانسه برای صرفه‌جویی در مصرف آب در صنعت ساخت‌وساز

شهریار تبریز/آذر کریم‌زاده: معماری نیز این منطق را دنبال کرده و در پی تعادل در مصرف آب است. این رویکرد در حال حاضر بصورت خودکار درنیامده، اما به ساختمان‌ها این امکان را می‌دهد تا با بهترین نوآوری‌ها در طول ساخت و ساز و در طول عمر خود، از منابع استفاده اقتصادی کنند.

در یادداشت ذیل به بررسی اقتصادی‌ترین مصالح در مصرف آب، و اینکه چگونه معماران در این زمینه نوآوری کرده و چه راهکارهایی برای آینده دارند و در نهایت، به تضمین کاربرد صحیح از آب در ساخت و ساز می‌پردازیم :

هنگامی که ما در مورد اثرات زیست محیطی بخش ساخت و ساز صحبت می کنیم، اولین چیزی که به ذهن خطور می‌کند، کمبود منابع خام است. با توجه به کمیابی شن و ماسه، چوب، فلزات و بسیاری از مواد طبیعی دیگر، به نظر می‌رسد امروزه بخش ساخت و ساز بیشتر موضوع صرفه‌جویی در هزینه را هم مدنظر قرار می‌دهد. اما با وجود این، منابع آبی اغلب از منظر اقتصادی کمتر جلب توجه کرده است.

با این حال، چند سالی است که دوره های خشکسالی پی در پی رخ می‌دهد و ضرورت صرفه‌جویی در مصرف آب احساس می‌شود. در مقاله‌ای که اخیراً در پورتال سازمان آب فرانسه منتشر شده بود، به بررسی تاثیر تغییرات آب و هوا بر منابع آب و محیط های آبی پرداخته شده است که آمار منتشر شده بسیار هشدار دهنده هستند: دانشمندان کاهش ۱۰ تا ۴۰ درصدی جریان‌های آبی را تا سال ۲۰۵۰، پیش‌بینی کرده‌اند. واقعیتی که در حال حاضر به وضوح قابل درک است، زیرا تابستان‌هایی که در آن خشکسالی غالب است یکی پس از دیگری می‌آیند و مناظر را تغییر می‌دهند و مصرف منابع آبی را در اقصی نقاط کره خاکی محدود می‌کنند. آگاهی در حال افزایش است و دولت فرانسه تصمیم می‌گیرد در بهار ۲۰۲۳ برنامه آب (طرح اقدام برای مدیریت تاب‌آور و هماهنگ آب) را ارائه دهد. از طریق این طرح، دولت ۵۳ اقدام را با هدف کاهش ۱۰ درصدی مصرف در هر بخش از فعالیت پیشنهاد می‌کند که مشخصاً بخش ساخت‌وساز نیز در آن دخیل است.

در واقع بخش ساخت و ساز که مسئول ۴۳ درصد مصرف سالانه انرژی فرانسه و ۲۳ درصد انتشار گازهای گلخانه ای است، مصرف کننده بزرگ آب است. از ساخت مصالح ساختمانی تا اجرای آنها، بلکه در طول عمر ساختمان، هزاران متر مکعب مصرف می‌شود، گاهی اوقات هدر می‌رود و اغلب به ندرت مورد استفاده مجدد قرار می‌گیرد. در حالی که فعالان ساختمان‌سازی به طور فزاینده‌ای به ساخت و سازهای مقرون به صرفه توجه می‌کنند، چگونه این طرز تفکر برای صرفه‌جویی در مصرف آب کاربرد خواهد داشت؟

در جستجوی صنعت خشک

در هر ثانیه بیش از ۱۵۰ تن بتن سیمانی در سراسر جهان مورد مصرف قرار می‌گیرد. بتن که ترکیبی هوشمندانه از سنگدانه، سیمان و آب بوده نیز یکی از موادی است که به مقدار نجومی آب نیاز دارد، چه در ساخت سیمان (۳۵ لیتر آب برای ساخت ۱ کیلوگرم سیمان لازم است) چه ساخت بتن (برای ۱ متر مکعب، ۱۳۵ لیتر آب لازم است)، چه در مرحله اجرا. به عنوان مثال، اگر یک دال بتنی در هوای گرم در محل ریخته شود، آبیاری برای جلوگیری از خشک شدن و ترک خوردن آن ضروری است. با این حال، این مهره اصلی با روند مرطوب بطور معمول در تمام طول سال، با وجود دما، در دنیای ساخت و ساز استفاده می‌شود.

بدین ترتیب، آیا می توانیم این روند را معکوس کنیم؟ اینطور به نظر می‌رسد، چرا که چندین سال است که شبکه راهکارهای خشک الزامی شده است. و همانطور که از نامش پیداست برای شکل دادن نیازی به آب ندارد. به طور کلی، ساخت و ساز خشک از عناصر پیش ساخته شده از چوب یا فولاد استفاده می‌کند که بستر آب را درگیر نمی‌کند، سر وصدای کمتری در محله ایجاد می‌کند و علاوه بر آن جهت اجرا در محل هزینه کمتر، نصب سریع تر و حداقل آلودگی را دارد. علی‌رغم چنین مزایایی، صنعت خشک هنوز هم در اواویت قرار ندارد. زیرا پس از تقریباً ۱۰۰ سال استفاده از بخش مرطوب، تغییر عادات ساخت و ساز کار ساده ای نیست : از این‌رو، نقش‌آفرینان کارخانه شهرسازی خودساختاری کرده و به مرور زمان نسبت به چنین روش های جدید انجام کارها آموزش خواهند دید.

صرفه‌جویی در مصرف آب در سایت های ساخت وساز

فراتر از انتخاب مصالح، در مرحله ساخت و ساز اغلب آب زیادی مصرف می‌شود. بر حسب نیاز به ساخت و ساز، شستشوی دستگاه های کارخانه ها و زندگی کارگری در سایت، آب به وفور جریان دارد. با گذشت چندین ماه، زمان ساخت و ساز، بخش جدایی ناپذیر عمر یک پروژه است و می‌تواند فرصتی برای فکر کردن در مورد صرفه‌جویی در مصرف آب حتی قبل از اتمام ساختمان باشد و این کار با افزایش آگاهی در بین کارگران و نقش آفرینان مختلف فعال در سایت آغاز می‌شود :

- با نظارت بر مصرف : جهت درک بهتر مترمکعب آب مصرفی روزانه در سایت، می توان کنتورهای آموزشی را روی پایه نصب کرد.

- برای توجه به کاهش نشتی: نشت آب با فرسودگی زیرساخت‌های موقت مورد استفاده در محل سایت از جمله شیرهای باز، لوله های سوراخ شده، اتصالات بد و غیره می‌تواند زیاد باشد. بنابراین نظارت منظم بر این وضعیت، امکان محدود کردن آنها را میسر می‌کند.

- با انجام کاربرد مجدد : از آنجایی که آب باران تقریباً هیچ وقت در هنگام ساخت و ساز ذخیره نمی‌شود، از این‌رو استفاده مجدد از آن جهت تمیز کردن دستگاه ها یا مواد یک روش معمول محسوب نمی‌شود. پساب‌هایی که برای شستشو استفاده شده را نیز می توان با استفاده در مخازن ذخیره و کاربرد مجدد، فرآوری کرد.

تفکر در کاربردهای آینده ساختمان

بدیهی است که صرفه‌جویی در مصرف آب در طولانی‌ترین زمان، یعنی در طول عمر آن، بسیار چشمگیر است. این نیز یکی از راه هایی است که دولت در طرح آب خود پیشنهاد کرده است، که به طور فعال خواهان کاهش مصرف آب آشامیدنی در ساختمان های تازه ساخته شده است. زیرا امروزه حدود ۱۵۰ لیتر آب آشامیدنی در روز و برای هر نفر مصرف می‌شود که تنها ۷ درصد آن برای مصارف غذایی (نوشیدنی و آشپزی) است. اما پس این همه آب آشامیدنی مصرف شده چه می‌شود؟ قسمت عظیمی از آن بطور مستقیم در تاسیسات بهداشتی (ماشین لباسشویی، ظروف، دوش و غیره) مصرف می شوند. به عنوان مثال، یک سیفون توالت معادل ۹ لیتر یا تقریباً ۶ روز مصرف آب برای یک بزرگسال است. و برای کاهش این مصرف چندین راه حل وجود دارد :

- در حال حاضر تجهیزات بهداشتی وجود دارد که باعث صرفه‌جویی در مصرف آب می‌شود: جریان کم، ایمنی نشت، اندازه مناسب و غیره. در سال های اخیر نوآوری های متعددی وجود داشته است که کاهش قابل توجهی در مصرف آب آشامیدنی روزانه را ممکن ساخته است.

- جمع‌آوری آب جاری برای استفاده مجدد: از نظر قانونی امکان بازیابی آب باران برای استفاده از آن در برخی از امورات خانگی که لزوماً نیازی به استفاده از آب آشامیدنی ندارند (مثلاً شستشوی توالت ها یا حتی آبیاری گیاهان) وجود دارد.

- تصفیه مجدد آب های فاضلاب : در نهایت، به ندرت، امکان فیلتر کردن آب فاضلاب (استفاده شده) نیز وجود دارد تا بتوان آن را دوباره بکار برد. حتی اگر راه‌حل‌هایی ارائه شده باشد، مقررات همچنان بسیار سخت‌گیرانه است و اجرای بازیافت آب های کثیف همچنان در مرحله آزمایشی است. اطلاعیه هایی که دولت در جریان طرح آب داده نیز در همین راستا بوده و جهت مرتفع نمودن قوانین در کوتاه مدت تلاش می‌کند.

بدین ترتیب، بایستی قناعت در مصرف آب در کل چرخه عمر یک ساختمان پیش بینی شود، چرا که مصرف آب در ساخت و ساز از انتخاب تا بهره برداری آن، بسیار زیاد است. در حالی که مسئله صرفه‌جویی در آب در مبلمان شهری و محوطه سازی به شدت در تفکر فعلی (پوشش گیاهی مجدد، مصنوعی زدایی، ...) ادغام شده است، اما در زمینه معماری بسیار کمتر است. از اینرو، در سال‌های آتی، تسهیل مقررات بایستی فعالان حوزه معماری را به مقابله با این موضوع سوق دهد.

_______________________

منبع:

https://www.demainlaville.com/quand-larchitecture-est-econome-en-eau/