دیابت؛ بزرگترین اپیدمی تاریخ

دیابت نوعی بیماری مزمن است که در آن بدن نمی‌تواند از گلوکز استفاده و یا آن را ذخیره کند. این بیماری زمانی رخ می‌دهد که لوزالمعده دیگر قادر به ساخت انسولین نباشد یا بدن نتواند از انسولین تولید شده به خوبی استفاده کند. اگر این بیماری کنترل نشود می‌تواند منجر به عواقب جدی گردد و به طیف وسیعی از اندام‌ها و بافت‌های بدن، از جمله قلب، کلیه‌ها، چشم‌ها و اعصاب آسیب برساند. اما اگر دیابت به خوبی مدیریت شود، مبتلایان می‌توانند زندگی طولانی و سالمی داشته باشند.

دیابت بیماری خاموش قرن نامیده می‌شود که می‌تواند نشانه‌های خاموشی هم در بدن داشته باشد. برای مقابله با این بیماری و عوارض آن باید نشانه‌های خاموش دیابت را بشناسیم، رژیم غذایی مناسب داشته باشیم و ورزش را فراموش نکنیم. در سبک زندگی و دنیای مدرن امروزی که تحرک و مصرف غذاهای سنتی جای خود را به تحرک نداشتن، استفاده مداوم از خودرو و غذاهای مضر آماده داده است، شاهد جولان بیماری های مختلف به خصوص دیابت هستیم که درصورت کنترل نکردن آن، صدمات جبران ناپذیری بر فرد و جامعه تحمیل می شود.

نامگذاری روز جهانی دیابت

انتخاب روز جهانی برای موضوع‌های مختلف در واقع اقدامی برای جلب توجه افکار عمومی به آن موضوع است. نامگذاری چهاردهم نوامبر به عنوان «روز جهانی دیابت» فرصتی برای توجه به این بیماری مزمن است که درباره این بیماری ساده‌اندیشی نکنیم و به دنبال پیشگیری و درمان آن باشیم.

چهاردهم نوامبر، سالگرد تولد "فردریک بانتینگ" کاشف انسولین، اولین بار در سال ۱۹۹۱ با همکاری بنیاد بین‌المللی دیابت (IDF) و سازمان جهانی بهداشت (WHO) به عنوان روز جهانی دیابت نامگذاری شده است. هدف از نامگذاری چنین روزی افزایش آگاهی عمومی در ارتباط با علل، عوارض، پیشگیری و درمان این پدیده روزافزون است .

مجمع عمومی سازمان ملل در ۲۰ دسامبر ۲۰۰۶ با تصویب قطعنامه برجسته و منحصر به فرد، دیابت را "یک بیماری مزمن و ناتوان کننده با هزینه های هنگفت“ معرفی کرد که خانواده‌ها، دولت ها و کل جهان با آن مواجه است. بر اساس قطعنامه سازمان ملل، چهاردهم نوامبر (۲۳ آبان ماه) روز جهانی دیابت اعلام شد و جمهوری اسلامی ایران نیز سال ۱۳۹۲ به بعد مطابق با روز جهانی دیابت و به همت وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی، هر ساله هفته‌ آخر آبان‌ماه را به عنوان هفته‌ ملی دیابت اعلام می‌کند و انجمن‌های حامی بیماران دیابتی در این برهه‌ زمانی نقش فعال و موثری را ایفا می‌کنند.

اگرچه نیاز به یک رویکرد جامع برای مدیریت دیابت و حمایت از بیماران، بیشتر از همیشه احساس می‌شود. اما روز جهانی دیابت تنها یک روز آگاهی نیست؛ بلکه فراخوانی برای بهبود مراقبت از بیماران، دسترسی بهتر به درمان و تعهد به بهبود کیفیت زندگی افرادی است که با دیابت زندگی می‌کنند.

شعار روز جهانی دیابت از ۲۰۲۴ تا ۲۰۲۶ «دیابت و تندرستی» است. این شعار بر اهمیت مراقبت جامع تاکید دارد که فراتر از مدیریت سطح قند خون است. هدف آن، رسیدگی به چالش‌های جسمی، روانی و اجتماعی‌ای است که افراد مبتلا به دیابت با آن روبرو هستند.

نماد روز جهانی دیابت

برای اعلام تصویب روز جهانی دیابت از سوی سازمان ملل و نیز برای تاکید بر مبارزه برای پیشگیری از دیابت، استفاده از یک دایره به عنوان نشان «همه با هم برای دیابت»، تصویب شد. دایره یک نماد ساده است که به راحتی می توان آن را پذیرفت و استفاده کرد. در تمام ِ فرهنگ ها دایره، نشانه زندگی و سلامتی است و معنی این نماد نیز این است که فشارهای سخت و شدید، نتیجه مثبت دارد. رنگ آبی، تجسم آسمان است که همه ملت ها را متحد می کند (رنگ پرچم سازمان ملل نیز آبی است). دایره آبی دیابت، نشان اتحاد جهانی برای مبارزه علیه دیابت است.

اهدافی که روز جهانی دیابت دنبال می‌کند

افزایش آگاهی: هدف آن آموزش عموم مردم در مورد انواع مختلف دیابت—نوع ۱، نوع ۲ و دیابت بارداری—و عوامل خطر مرتبط با آنها است.

آموزش و حمایت: این روز منابع آموزشی در مورد روش‌های موثر مدیریت و پیشگیری از دیابت را فراهم می‌آورد و برای دسترسی بهتر و گزینه‌های درمانی بهتر برای افراد مبتلا دفاع می‌کند.

دسترسی جهانی: WDD بزرگترین کمپین آگاهی‌بخشی دیابت در سراسر جهان است که بیش از یک میلیارد نفر را در بیش از ۱۶۰ کشور درگیر می‌کند. این رویداد همکاری بین افراد، متخصصان بهداشتی و سازمان‌ها را برای بهبود مراقبت و پشتیبانی از دیابت تقویت می‌کند.

فعالیت‌ها و مشارکت

در روز جهانی دیابت، کنشگران حوزه سلامت با برگزاری فعالیت‌های متنوع تلاش می‌کنند تا آگاهی عمومی درباره دیابت را افزایش دهند. از جمله این فعالیت‌ها و برنامه‌ها می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:

کمپین‌های آموزشی: کارگاه‌ها، وبینارها و جلسات اطلاع‌رسانی برای آموزش جوامع در مورد مدیریت دیابت. این کمپین‌ها شامل جلسات آنلاین به میزبانی متخصصان مدیریت دیابت هستند که اطلاعات ارزشمندی درباره استراتژی‌های موثر برای زندگی با دیابت ارائه می‌دهند.

برنامه‌های غربالگری: رویدادهای تست رایگان برای ترویج تشخیص زودهنگام دیابت. این برنامه‌ها شامل برگزاری رویدادهای رایگان غربالگری دیابت برای تشخیص زودهنگام و مداخله است که به افراد کمک می‌کند وضعیت خطر خود را بهتر درک کنند.

ابتکارات حمایتی: تشویق افراد به طرفداری برای سیاست‌های بهتر بهداشتی مرتبط با مراقبت از دیابت.

مشارکت در شبکه‌های اجتماعی: استفاده از هشتگ‌هایی مانند #روزجهانی_دیابت و #WDD۲۰۲۴ برای گسترش آگاهی آنلاین.

حمایت از تحقیقات: مشارکت در کمک‌های مالی به مراکز تحقیقاتی دیابت برای حمایت از تحقیقات حیاتی و خدمات پشتیبانی برای افراد تحت تاثیر.

پیاده‌روی‌های آگاهی‌بخش: سازماندهی راهپیمایی‌هایی به منظور ترویج پیام پیشگیری و مراقبت از دیابت، تشویق به مشارکت جامعه و افزایش دیده‌شدن این موضوع.

مشارکت جامعه: فعالیت‌هایی در مدارس و جوامع محلی برای آموزش جوانان در مورد دیابت، عوامل خطر آن و انتخاب‌های سالم زندگی.

نمایشگاه‌های سلامت: رویدادهایی با غرفه‌های اطلاع‌رسانی، غربالگری‌های سلامت و امکاناتی برای مدیریت موثر دیابت.

کارگاه‌های آشپزی: جلسات عملی که به تمرکز بر روی روش‌های آشپزی سالم که به انتخاب‌های غذایی بهتر برای افراد دیابتی کمک می‌کند.

ابتکارات حمایتی: تشویق شرکت‌کنندگان به طرفداری برای بهبود سیاست‌های سلامت و دسترسی به مراقبت‌های دیابت در جوامع خود.

فعالیت‌های ویژه برای کودکان در روز جهانی دیابت ۲۰۲۴

در روز جهانی دیابت ۲۰۲۴، فعالیت‌های خاصی برای کودکان برنامه‌ریزی شده است تا آگاهی و عادات سالم را در آنان ترویج دهد. این فعالیت‌ها با این هدف است تا کودکان را درباره پیشگیری و مدیریت دیابت به شیوه‌ای جذاب آموزش دهند:

کارگاه‌های میان‌وعده‌های سالم: کودکان تشویق می‌شوند تا میان‌وعده‌های سالم مختلفی مانند میوه‌ها، سبزیجات و غلات کامل را امتحان کنند. این فعالیت شامل بحث درباره فواید این غذاها برای حفظ سلامتی و پیشگیری از دیابت خواهد بود.

جلسات فعالیت بدنی: برگزاری رویدادهایی با فعالیت‌های بدنی سرگرم‌کننده مانند یوگا یا بازی‌های ساده ورزشی که هدف آن آموزش اهمیت ورزش منظم در پیشگیری از دیابت و ارتقای سلامت عمومی کودکان است.

آموزش گروه‌های غذایی: فعالیت‌های تعاملی طراحی شده‌اند تا به کودکان یاد دهند که گروه‌های مختلف غذایی و نقش‌های آن‌ها در یک رژیم متعادل چیست. این فعالیت‌ها شامل بازی‌های مرتب‌سازی یا استفاده از وسایل بصری برای لذت‌بخش کردن یادگیری می‌شوند.

گفت‌وگوهای گروهی: مربیان با کودکان درباره اهمیت انتخاب‌های سالم و مراقبت از بدنشان صحبت می‌کنند. این گفت‌وگوها به صورت مناسب با سن کودکان، با استفاده از زبان ساده و مثال‌های قابل فهم انجام می‌شود.

جلسات کتابخوانی: خواندن کتاب‌های متناسب با سن کودکان که به موضوعات تغذیه سالم، ورزش و مراقبت از بدن می‌پردازند تا پیام‌های مربوط به حفظ سبک زندگی سالم و پیشگیری از دیابت تقویت شود.

ابتکارات مشارکت والدین: والدین تشویق می‌شوند تا در گفت‌وگوها درباره روز جهانی دیابت و اهمیت آموزش کودکان در مورد انتخاب‌های سالم شرکت کنند و تجربه یادگیری را فراتر از کلاس درس گسترش دهند.

۷.۵ میلیون نفر در کشور مبتلا به دیابت هستند

رئیس مرکز مدیریت بیماری های غیرواگیر وزارت بهداشت از بیماری "دیابت" به عنوان اپیدمی بزرگ تاریخ نام برد و با تاکید بر اهمیت پیشگیری از ابتلای به این بیماری، از برگزاری هفته ملی اطلاع رسانی دیابت در کشور، خبر داد وگفت:روز جهانی دیابت بزرگترین کمپین آگاهی از دیابت در جهان است که هر ساله ۱۴ نوامبر برگزار می شود. هدف از برگزاری روز جهانی دیابت که در سال ۱۹۹۱ توسط فدراسیون بین المللی دیابت و سازمان بهداشت جهانی راه اندازی شد، ترویج اهمیت اقدام هماهنگ برای مقابله با دیابت به عنوان یک مساله مهم بهداشت جهانی است.

دکتر کوروش اعتماد در گفت وگویی اظهارداشت: این رویداد، مخاطبان جهانی بیش از یک میلیارد نفر را در بیش از ۱۶۰ کشور متحد می کند تا آگاهی از نیاز به مراقبت، آموزش و منابع برای حمایت از افراد مبتلا به دیابت را افزایش دهد.

بیش از ۱.۲ میلیون کودک و نوجوان در جهان مبتلا به دیابت نوع یک هستند

وی همچنین گفت: پیش بینی می شود تا سال ۲۰۴۵ تعداد بیماران بزرگسال به ۷۸۳ میلیون نفر برسد. بیش از ۱.۲ میلیون کودک و نوجوان در جهان مبتلا به دیابت نوع یک هستند. در هر ۵ ثانیه یک نفر به علت دیابت یا عوارض ناشی از آن جان خود را از دست می دهد.

رئیس مرکز مدیریت بیماری های غیرواگیر وزارت بهداشت با بیان اینکه در سال ۲۰۲۱ بیش از ۶.۷ میلیون نفر به دلیل دیابت جان خود را از دست داده اند، افزود: از سوی دیگر، ۵۴۱ میلیون نفر در جهان دچار اختلال تحمل گلوکز هستند که در صورت عدم مداخله موثر و به موقع، اغلب آنها مبتلا به دیابت خواهند شد.

دکتر اعتماد درخصوص شیوع دیابت در ایران، بیان کرد: در کشور ما حداقل ۱۴.۱۵ درصد جمعیت بالای ۲۵ سال مبتلا به دیابت هستند و تعدادشان بیش از ۷.۵ میلیون نفر برآورد می شود؛ حداقل ۷۵ درصد افراد دیابتی در کشورمان از بیماری خود آگاه اند.

برگزاری هفته ملی اطلاع رسانی دیابت در کشور

رئیس مرکز مدیریت بیماری های غیرواگیر وزارت بهداشت از برگزاری هفته ملی دیابت در کشور خبر داد و گفت: در سال جاری نیز به منظور آگاهی عموم جامعه درباره بیماری دیابت و تاکید بر اهمیت مراقبت دیابت روزهای ۱۹ لغایت ۲۵ آبان ماه به عنوان هفته ملی دیابت نامگذاری شده است.

«با دیابت خوب زندگی کنیم»

وی عنوان کرد: شعار روز جهانی دیابت در سال ۲۰۲۴ که اولین سال از دوره کمپین سه ساله ۲۰۲۴ تا ۲۰۲۶ است، «Diabetes and Well-being» است، با توجه به ترجمه فارسی Well-being که معانی مختلفی همچون رفاه، تندرستی و سلامت جسم و روح را در بر می گیرد، ترجمه شعار امسال طبق نظر گروهی از صاحبنظران "با دیابت خوب زندگی کنیم" انتخاب شد. کمپین امسال بر اهمیت مراقبت همه جانبه دیابت دلالت دارد. تلاش برای ارتقای سلامت جسمی و روحی افراد دیابتی نیازمند دیدگاه جامع نگر کلیه ارائه دهندگان خدمات سلامت و نیز خود فرد دیابتی است.

رئیس مرکز مدیریت بیماری های غیرواگیر وزارت بهداشت تصریح کرد: توانمندسازی افراد دیابتی برای شناخت وضعیت جسمی و روحی شان و آگاهی از اینکه این شرایط دائمی است، برای حفظ پایبندی به درمان الزامی است، اما به دلیل همراهی همیشگی این شرایط با فرد دیابتی، حفظ و ارتقای سلامت روان نیز به اندازه سلامت جسم اثر دارد و مهم است. وظیفه تیم ارائه کننده خدمات مراقبت دیابت در کنار حفظ کنترل متابولیک، کمک به حفظ سلامت روان این افراد است.

روزشمار هفته ملی دیابت

وی در ادامه به تشریح عناوین هفته ملی دیابت پرداخت و گفت: شنبه ۱۹ آبان با عنوان دیابت و سلامت روان، یکشنبه ۲۰ آبان با عنوان دیابت و خود مراقبتی، دوشنبه ۲۱ آبان با عنوان پیش دیابت و پیشگیری از دیابت، سه شنبه ۲۲ آبان با عنوان دیابت و پیشگیری از عوارض، چهارشنبه ۲۳ آبان با عنوان با دیابت خوب زندگی کنیم، پنج شنبه ۲۴ آبان با عنوان دیابت و نقش سیاستگذاران، جمعه ۲۵ آبان با عنوان دیابت و شیوه زندگی سالم (تغذیه و فعالیت بدنی)، نامگذار ی شده است.

اعتماد خاطرنشان کرد: در طول هفته ملی دیابت دفتر مدیریت بیماری های غیرواگیر با همکاری مرکز روابط عمومی، دفتر آموزش و ارتقای سلامت، دفتر بهبود تغذیه، دفتر سلامت جمعیت، خانواده و مدارس، معاونت درمان و دانشگاه های علوم پزشکی، انجمن های دیابت، سازمان شهرداری ها، فدراسیون ورزش های همگانی، وزارت آموزش و پرورش و شرکت های داروسازی، فعالیت ها و برنامه های متعددی به منظور ارتقای آگاهی عمومی در زمینه بیماری دیابت برگزار خواهند کرد.

وی ادامه داد: به معاونت های بهداشت دانشگاه های علوم پزشکی توصیه می شود که با مد نظر قرار دادن نام روزهای هفته، با حمایت ذینفعان و کمک سایر سازمان ها، برنامه های مناسبی را در طول این هفته اجرا کنند. اجرای برنامه های رادیویی و تلویزیونی، برگزاری کارگاه ها و کلاس های آموزشی دیابت به صورت حضوری و مجازی، کنفرانس های خبری، چاپ مقالات در روزنامه ها و مجلات و فعالیت های مختلف دیگر برای کودکان و نوجوانان، برخی از مهم ترین برنامه هایی هستند که پیشنهاد می شود در روزهای این هفته اجرا شود.