شهریار تبریز/رضا عالش‌زاده : در سال‌های اخیر در برخی از کشورها، استفاده از عناصری که هیچ کارکرد دینی ندارند و همچنین رابطه مسجد با بافت آن مورد تردید قرار می‌گیرد. این بحث به‌ویژه در بخش‌هایی از جهان با جوامع نسبتاً جدید مسلمان شدید است، در حالی که در بیشتر کشورهایی با بدنه قوی‌تر مسلمانان، وفاداری شدیدی به عناصر و نمادهای باستانی مساجد وجود دارد. در نوشته زیر به برخی از مساجد با رویکرد معماری و نمادگرایانه نوین اشاره می‌شود.
مسجد جامع منطقه گلشن، داکا بنگلادش
یکی از عوامل اصلی که شکل نهایی این مسجد را تعیین کرد این طرز فکر بود که قرار بود در یک مکان کوچک برای جماعتی بسیار بزرگ مسجدی ساخته شود؛ بنابراین، این مسجد در هفت‌طبقه به شکل مکعبی چیده شد که با بافت شهری اطراف در پایتخت بنگلادش، داکا، هماهنگ است. ساختمان با ساختار صفحه‌ای بتونی پوشانده شده است که ورود نور روز و تهویه هوا را امکان‌پذیر می‌کند. نوع قرارگرفتن صفحات بتونی نمای مسجد به نوعی نمایش انتزاعی از عبارت کلیدی اسلام "لا اله الا الله" به خط عربی کوفی کلاسیک است.
مسجد نورالیقین/اندونزی
مسجد نورالیقین در شهر پالو، اندونزی، الهام‌گرفته از موقعیت مکانی خود است که به سمت خلیج پیشروی می‌کند. این مسجد با طراحی مینیمالیستی آن هم به‌عنوان یک مسجد و هم به‌عنوان یادبود فاجعه سونامی ۲۰۱۸ در نظر گرفته شده است. ایجاد آرامش به خاطر ادغام با دریا و حس بیکرانگی آن از جمله اهداف معماران بوده است. دو ساختمان مجزا بخش‌های اصلی این مسجد هستند. نمازخانه دارای سه ورودی مجزا برای امام‌جماعت، نمازگزاران زن و مرد است و توسط سی ستون با طاق‌های زینتی آنها نگه داشته شده است. پانل‌های تهویه در سطح بالا تنها تزیینات مذهبی سالن را شامل می‌شود و دارای ۹۹ نام خداوند با لیزری هستند.
کف این نمازخانه به رنگ آبی است و ازآنجایی‌که بخش پایینی آن بدون دیوار است حس آمیختگی عجیب با بیکرانگی دریای روبرو و ایجاد حس دعای ابدی و بی‌حدوحصر به درگاه خداوند است.
مسجد الهدی نوسانتارا/اندونزی
به‌عنوان کشوری با یکی از بیشترین تعداد مسلمانان در جهان، توسعه اسلام در اندونزی در طول تاریخ گسترده ظاهر می‌شود. یکی از مواردی که تا کنون تحت‌تاثیر ورود اسلام در این کشور قرار گرفته است، توسعه معماری سرسبز عبادتگاه‌ها در نتیجه نمایش فرهنگ سنتی اندونزی است. یکی از مساجد جدید طراحی شده که ارزش‌های تاریخی بومی را نشان می‌دهد، مسجد الهدی در جاتینانگور، جاوه غربی است.
این بنا به‌جای اتخاذ شکل گنبدی که مشخصه مساجد به‌طورکلی است، طرحی را اتخاذ می‌کند که قبل از قرن نوزدهم در مساجد اندونزی اعمال می‌شد. این ساختمان دارای شکل مربع با سقف استوایی روی‌هم است. این سقف شباهت زیادی به سازه‌های چوبی تمدن‌های هندو - بودایی در جاوه و بالی دارد. طراحی سازه سقف هر چه بالاتر باشد کوچک‌تر است که به معنای ایمان، اسلام و تعالی است.
مسجد سنجاقلار ، استانبول ترکیه
مسجد سانجاقلار در سال ۲۰۱۲ در استانبول ترکیه ساخته شده است و با سبک معماری مدرن خود به جایزه ساختمان مذهبی سال ۲۰۱۵ ترکیه دست‌یافته است.
معمار این مسجد به‌جای ساخت فضاهای پرزرق و باشکوه، به دنبال ایجاد بنای غیرمعمولی بوده است. در این بنا که مساحتی حدود ۷۰۰ مترمربع دارد، از موادی مانند سنگ خاکستری و بتن استفاده شده است، البته ساختار پیچیده و نامنظم آن باعث شده که تنها سقف سنگی و یک مناره بلند از بیرون قابل‌مشاهده باشند. مناره مستطیلی این مسجد از زیر زمین به بیرون‌آمده است.
از لحاظ طراحی داخلی، این مسجد دارای فضاهای بسیار مدرن و غیرمعمول است. قطعات سنگی شیب‌دار داخل زمین، ردیف‌های بلند و خاکی را ایجاد کرده و به سمت پایین مسجد هدایت می‌کنند.
منبع:
https://www.archdaily.com/1025921/contemporary-mosques-using-context-as-driver-over-symbolism
نظرات