به گزارش شهریار به نقل از نصر، پروفسور نعمت الله فاضلی، انسان شناس و جامعه شناس برجسته دانشگاه های تهران، در گفت و گویی، به ابعاد مختلف نقش و تاثیر این شهر در تاریخ ایران پرداخت.
فاضلی با اشاره به پیشینه تاریخی و فرهنگی تبریز، این شهر را "قلب ایران" خواند و تاکید کرد که تبریز همواره در طول تاریخ، نقش مهمی در تحولات سیاسی، اجتماعی و فرهنگی ایران ایفا کرده است.
وی با بیان اینکه تبریز "روح مدنیت اروپایی" را دارد، افزود: این شهر شبیه ترین شهر ایران به شهرهای فرهنگی و تاریخی اروپاست و تا قبل از شکل گیری ناوگان های هوایی، هر تاجر و گردشگری از اروپا به آسیا و از آسیا به اروپا می رفت از تبریز گذر می کرد.
این جامعه شناس برجسته با اشاره به نقش جاده ابریشم در شکل گیری مدنیت تبریز، گفت: جاده ابریشم که از طول شهر تبریز و از شرق به غرب آن می گذشت، در شکل گیری مدنیت آن نقش داشته است.
فاضلی با بیان اینکه تبریز، "شیک پوش ترین شهر" ایران است، افزود: هاکوپیان تبریزی نماد شیک پوشی ماست.
وی با اشاره به سابقه هزار ساله پایتختی تبریز، گفت: ۱۰۰۰ سال پایتختی ملی و محلی و شبه پایتختی ایران برای تبریز کافی است تا مانایی و پایایی و پویایی این شهر کهن برای ملت ایران، زنده بماند.
این استاد دانشگاه با اشاره به زلزله ها و اشغالگری های متعدد در طول تاریخ، گفت: ۱۹ بار زلزله، سیل، حمله متجاوزان، اشغالگری روسها و عثمانیها تبریز را از پا نیانداخته است.
فاضلی با تاکید بر نقش تبریز در ساختن تاریخ ایران، گفت: تبریز را دست کم نگیرید، در طول تاریخ ایران را ساخته است. مگر تهران را ترکان قاجار و اصفهان را ترکان صفویه آباد نکرده اند که ریشه در تبریز داشتند.
وی با اشاره به نقش تبریز در شکل گیری مدارس و کودکستان ها در ایران، گفت: اولین شکل گیری مدارس را به همت شادروان میرزا حسن رشدیه شاهد بودیم. مدرسه اول در تبریز ساخته شد و بعدها همین فرزند تبریز برای پاشیدن بذر آگاهی ساخت مدرسه را در شیراز و تهران و مشهد پی ریزی کرد. کودکستان نیز ریشه در این خاک پاک دارد. جبار آقای باغچه بان اولین باغچه اطفال ایران را در مرند و تبریز راه انداخت.
این جامعه شناس برجسته با بیان اینکه تبریز "مرکز خوانایی و نویسایی" ایران است، افزود: آخوند زاده، طالب اوف، زین العابدین مراغه ای پیشروان خوانایی و نویسایی ما هستند که ریشه تبریزی و آذربایجانی دارند.
فاضلی با اشاره به نقش تبریز در پایه گذاری اولین امپراطوری معاصر تاریخ ایران، گفت: پایه های اولین امپراطوری معاصر تاریخ ایران را صفویان در تبریز بنیان نهادند.
وی با بیان اینکه تبریز همیشه پایتخت ایران بوده است، افزود: هزار سال کافی نیست. تبریز همیشه شبه پایتخت ما در افکار عمومی است.
این استاد دانشگاه با اشاره به نقش بازار تبریز در اقتصاد ایران، گفت: مجموعه بازار تبریز بعنوان بزرگترین بازار سرپوشیده دنیا، نقش کلیدی در تامین مایحتاج عمومی بخش بزرگی از کشور و همچنین سازنده تاجران بزرگی چون خسروشاهی هابانیان صنایع مینو و دهها واحد تولیدی، تومانیانها بانیان اولین کشتی رانی در دریای خزر، بوداغیان ها بانیان اولین بانک خصوصی در ایران، و ملکی ها تاجران بازار تهران و واقعفان بزرگ بوده است.
فاضلی با اشاره به مکتب سیاسی تبریز، گفت: مکتب سیاسی تبریز در دارالسلطنه آن شکل گرفت. مردان بزرگی چون قائم مقام ها، و امیر کبیر ها و بزرگان وقت سیاسی از آن بیرون آمدند و عباس میرزا یکی از متفکران و عاملان و پیشگامان توسعه ایران در آن یکه تازی کرد.
وی با اشاره به مکتب هنری تبریز، گفت: مکتب هنری تبریز نیز باید زنده بماند. هم مکتب اول و هم مکتب دوم تبریز، که بخشی از آثار و مینیاتورها و تذهیب و نقاشی های آن در رونق هنر ایران زمین بی همتا بود و کمال الدین بهزاد مینیاتوریست جهان اسلام و سلطان محمد تبریزی نماد آنند.
این جامعه شناس برجسته با اشاره به نقش تبریز در نهضت مشروطیت، گفت: به خانه مشروطیت ایران در تبریز بروید یلان و قهرمانان و مبارزان و سیاستمداران تبریزی و آذربایجانی را ببینید که چگونه نهضت مشروطیت را در ایران راه انداختند و هدایت کردند و همگام تهران بذر آگاهی و روشنگری پاشیدند و تغییر رویکردهای حکومت شاهی به نفع ملت کردند و مجلس شورای ملی را برای وضع قانون و رتق وفتق بیشتر ایران شکل دادند. ستارخان و باقرخان قهرمانان نامی متعلق به تمام ملت ایران است و دادن القاب سردار ملی و سالار ملی از سوی مجلس وقت شورای ملی به این مبارزان و مجاهدان موید این ادعای ماست.
فاضلی در پایان با طرح این سوال که چرا از مناطق مختلف ایران برای دیده شدن و بزرگ شدن به تبریز می آمدند، گفت: چون تبریز ثقل مرکزیت ایران را داشت و مراکز سیاسی خارجی از یکسو و مراکز تصمیم گیر داخلی چون خانه سلطنت در آن قرار داشت. حدود ۱۴۰ سال ولیعهد ها رادر دوره قاجار بزرگ می کرد و برای پادشاهی ایران به تهران می فرستاد.
مصاحبه از محمد فرجپور باسمنجی
نظرات