شهر گرم ما چگونه سبز می‌شود؟
فضاهای سبز شهری دارای بازدهی اجتماعی و اکولوژیکی هستند و مواردی مانند کارکردهای زیست‌محیطی یا بازدهی اکولوژیکی آنها، شهرها را برای زیست، مساعد و با آثار مخرب گسترش صنعت و حمل و نقل مقابله می‌کند و موجب ارتقاء کیفی زندگی شهروندان می‌شود.
اهمیت فضای سبز شهری تا به حدی است که امروزه به عنوان یکی از شاخص‌های توسعه یافتگی جوامع به حساب می‌آید.
به گزارش بنانیوز (BanaNews.ir) کاهش آلودگی هوا، کاهش آلودگی صوتی، تعدیل دما، افزایش رطوبت نسبی، تلطیف هوا و جذب گرد و غبار از جمله مهمترین آثار فضای سبز در شهرهاست و به همین علت است که از فضاهای سبز و پارک‌ها به عنوان ریه‌های تنفسی شهرها نام برده می‌شود.
انواع فضای سبز شهری
عملکردهای فضاهای سبز شهری را می‌توان به چهار دسته کلی تقسیم کرد، فضای سبز عمومی مانند پارک‌ها که دارای عملکرد اجتماعی هستند و در زمینه تفریح و اجرای برنامه‌های فرهنگی مورد استفاده شهروندان قرار می‌گیرند. فضاهای سبز "نیمه نیمه" مانند محوطه‌های بیمارستان‌ها، فضاهای سبز موجود در معابر و خیابان‌ها مانند درختکاری‌های موجود در پیاده‌روها و همچنین فضاهای سبز خصوصی مانند باغچه‌ها و باغ‌هایی که استفاده از آنها به مالکان خصوصی آنها محدود است.
در این میان، فضاهای سبز شهری و پارک‌ها علاوه بر آثار فراوان زیست‌محیطی، دارای کارکردهای اجتماعی فراوانی نیز هستند و این مکان‌ها را می‌توان از دو دیدگاه تامین نیازهای زیست‌محیطی شهرنشینان و تامین فضاهای فراغتی و بستری برای ایجاد ارتباط و تعامل اجتماعی شهروندان مورد بررسی قرار داد.
یکی از مهمترین کارکردهای پارک‌ها و فضاهای سبز شهری، کارکرد "تفریحی" است و با توجه به این‌که پارک‌ها می‌توانند مکان‌های مناسبی برای آرامش و رفع خستگی شهروندان باشند، امروزه کارکرد تفریحی پارک‌ها در بسیاری از شهرهای ایران و از جمله اهواز، البته در فصل خنک سال، جایگزین بخشی از دیگر کارکردهای تفریحی خانواده‌ها شده است. همچنین این مکان‌ها در تامین نیاز روحی و روانی افراد و تمرکز اعصاب و رسیدن به آرامش نقش مهمی دارند.
کارکردهای گوناگون فضای سبز شهرها
از درختان می‌توان در کاهش مصرف انرژی نیز استفاده کرد. کاشت درخت، به ویژه درختان سایه‌دار در اطراف منازل و آپارتمان‌ها و در مکان‌های مناسب می‌تواند در خنک کردن ساختمان‌ها نقش مهمی داشته باشد. درختان می‌توانند ۹ درصد انرژی خورشیدی را در تابستان‌های گرم جذب کنند و در نتیجه اگر از درختان سایه‌انداز در مکان‌های مناسبی استفاده شود، تا حدود زیادی به خنک شدن محیط زیست شهروندان و کاهش مصرف انرژی کمک خواهد شد.
این کار در آمریکا و برخی شهرهای اروپایی انجام شده و تجربه موفقی هم بوده است. به عنوان مثال گفته می‌شود در کشور آمریکا با کاشت درختان سایه‌دار در مکان‌هایی خاص در اطراف منازل، سالانه بیش از دو میلیون دلار در مصرف انرژی صرفه‌جویی می شود. کاشت درخت در نقاط بادگیر، به عنوان بادشکن، نیز از دیگر کارکردهای درختان است که در منطقه‌ای مانند خوزستان که شاهد وزش بادهای غبارآلود هستیم، می‌تواند بسیار موثر باشد.
شهرهای سرسبز، چشم‌نوازند
فضاهای سبز شهری و پارک‌ها دارای ویژگی‌ها و مزایای بصری نیز هستند و در بسیاری از شهرهای اروپایی از این ویژگی به خوبی استفاده شده، تا حدی که در برخی موارد موجب جذب گردشگر هم شده است. در مورد فضای سبز و نقشی که در ادراک انسان دارد، می‌توان به اهمیت منظرسازی در فضای شهری اشاره کرد.
منظرسازی یا به عبارت بهتر "زمین‌آرایی" به معنی کاربرد گیاهان در طراحی نیز به گونه‌ای موجب ارتقاء جلوه‌های دیداری محیط می‌شود. در این زمینه تجربه‌های موفقی در برخی شهرهای ایران هم وجود دارد که پارک ملت در شهر تهران نمونه خوبی در این مورد است. شهرداری اهواز نیز در سال‌های گذشته اقدام به ایجاد فرش گل در برخی نقاط شهر کرد، ولی با توجه به گرمای هوا، این گل‌ها تنها در فروردین و در نهایت اردیبهشت زنده ماندند و پس از آن خشک شدند.
نمونه‌ای از یک شهر سبز
در بسیاری از شهرهای اروپایی نیز از ویژگی بصری فضاهای سبز به خوبی استفاده شده و در دل شهرهای توسعه‌یافته و صنعتی، پارک‌ها و فضاهایی سبز را ایجاد کرده‌اند.
شهر لندن در این زمینه نمونه قابل توجهی است. برای آشنایی بیشتر با تجربه موفق ایجاد فضای سبز در این شهر، از سایت شهرداری لندن "(Department of Wildlife and National Parks of Malaysia) " کمک گرفتیم. در این سایت نقشه پارک‌ها و فضاهای سبز درون و بیرون شهر لندن قرار داده شده و به راحتی می‌توان علاوه بر پیدا کردن آدرس، تصاویری و توضیحاتی درباره پارک‌های این شهر را دریافت و مکان مورد نظر را انتخاب کرد.
بر اساس آنچه در این سایت آمده، درون شهر لندن ۱۵ پارک بزرگ وجود دارد که به نوعی علاوه بر ایجاد فضایی زیبا و دلنشین، نقش ریه تنفسی شهر را ایفا می‌کنند. همچنین شهرداری این شهر تلاش کرده که پارک‌های لندن به مکان‌هایی طبیعی و بکر شباهت داشته باشند. به عنوان مثال جنگل "Epping" که در شمال شرق لندن واقع شده، بزرگترین فضای باز(فضاهای سبز گسترده در شهرها که به اصطلاح "open space" نامیده می‌شوند) در این شهر است و ۶ هزار هکتار مساحت دارد. این منطقه علاوه بر مکانی تفریحی که دارای امکاناتی برای ورزش هم هست، به مکانی علمی نیز تبدیل شده و با توجه به طبیعت بکر و جانورانی که در این پارک وجود دارد، مورد توجه دانشمندان علم محیط زیست قرار گرفته است.
"west ham park" نیز یکی دیگر از مکان‌های وسیع و سبز شهر لندن است که مجموعه‌ای از پارک‌ها و باغچه‌های گل را در بر می‌گیرد و از لحاظ تنوع گیاهی بسیار قابل توجه است. این مکان بیش از ۳۱ هکتار وسعت داشته و سالانه بیش از یک میلیون بازدید کننده دارد و جایزه "پرچم سبز" را نیز از آن خود کرده است، طرح جایزه پرچم سبز در سال ۱۹۹۶ به عنوان ابزاری برای پاداش دادن به بهترین فضای سبز در انگلیس مطرح شد.
"Hampstead Heath" نیز یکی از محبوب‌ترین فضاهای سبز در شهر لندن است که به صورت جزیره‌ای زیبا در حومه شهر قرار گرفته است. در این مکان نه تنها تنوع حیات وحش وجود دارد، بلکه امکانات ورزشی، مسیر دو و میدانی، مراکز آموزشی، استخر شنا و ساحلی زیبا برای تفریح ایجاد شده است، در واقع مجموعه‌ای تفریحی و آموزشی است.
اینها تنها نمونه‌هایی از فضاهای سبز ایجاد شده در دل شهرهای بزرگ است و نمونه‌های مشابه در دیگر شهرهای اروپایی و حتی آسیایی نیز وجود دارد.
شهرهای گرمسیری را هم می‌توان سبز کرد
کشور مالزی دارای آب و هوایی مرطوب و گرم و تقریبا مشابه به شهر اهواز است. این کشور به پارک‌های ملی و فضاهای سبزش معروف است و بسیاری از گردشگران تنها به همین دلیل به این کشور سفر می‌کنند. در این کشور سازمانی تحت عنوان "حیات وحش و پارک‌های ملی" (Department of Wildlife and National Parks of Malaysia) وجود دارد و در نتیجه فضای سبز این کشور به صورت متمرکز مدیریت می‌شود.
در بسیاری از شهرهای مالزی نیز پارک‌های ملی و ایالتی بزرگی وجود دارد و با استفاده از درختان و گل‌های متنوع و زیبا نیز فضاسازی های جذابی در این پارک‌ها انجام شده است.
اهواز شهری با شرایط آب و هوایی ویژه است و این موضوع قابل قبول است که در چنین شرایطی ایجاد فضای سبز مناسب و کاشت گل‌های زیبا در سطح شهر دشوار است، ولی فراموش نکنیم که نشدنی نیست، همان‌طور که در سال‌های گذشته اقدامات موفقی در این زمینه انجام شده و سرانه فضای سبز اهواز نسبت به قبل بیشتر شده است.
درباره فضای سبز شهر اهواز
پروژه کمربند سبز شهر اهواز از اقداماتی است که از اواخر سال ۹۰ آغاز شد و حدود ۷ هزار هکتار مساحت دارد که با هدف کاهش آلودگی تاسیسات صنعتی، توسعه فضای سبز، تعادل در درجه حرارت شهر، پاک‌سازی هوا و در نهایت جلوگیری از نفوذ طوفان‌های گرد و غبار به شهر آغاز شده است.
طرح توسعه کمربند سبز در شرق و غرب شهر اهواز در شعاع حدود پنج کیلومتری محدوده توسعه شهر اهواز و در مجاورت جاده کمربندی جدید شرقی و غربی این شهر با عرض باند یک هزار متر در نظر گرفته شده است، البته این طرح هنوز به مرحله قابل قبولی نرسیده است و آثار مطلوب آن فعلا از دید شهروندان پنهان است.
رودخانه کارون ظرفیت بسیار مناسبی در شهر اهواز است که می‌توان از آن به خوبی استفاده کرد، ولی علی‌رغم تلاش‌های انجام شده، زمانی که شهر اهواز را با دیگر شهرهای دنیا که دارای رودخانه هستند، مقایسه می‌کنیم، می‌بینیم که از این ظرفیت نیز آن‌گونه که باید استفاده نشده است.
البته در سال‌های گذشته به ویژه دو سال اخیر در زمینه ساحل‌سازی در حاشیه رودخانه کارون به خوبی عمل شده است و اکنون در شرق و غرب رودخانه شاهد ایجاد فضای سبز هستیم، ولی نکته‌ای که وجود دارد این است که در حاشیه رودخانه و پارک‌هایی که در این مناطق ایجاد شده است، درخت سایه‌دار کمتر به چشم می‌خورد، در حالی که با توجه به شدت تابش نور خورشید در اهواز، این شهر به درختان سایه‌دار بسیار نیازمند است.
درست است نمی‌توان گونه‌هایی مانند کاج و سرو و چنار را در اهواز کشت کرد، ولی با اندکی مطالعه و اختصاص اعتبار، می‌توان گونه‌هایی متناسب با آب و هوای اهواز را یافت و در این شهر کاشت.
همچنین باید به این نکته نیز توجه کرد که شهر اهواز تنها ساحل رودخانه نیست و شهر به پارک‌های محله‌ای هم نیاز دارد. در حال حاضر پارک‌های محلات شهر زیبا و استاندارد نبوده و برخی از آنها هم تقریبا مورد استفاده خانواده‌ها نیستند.
برخی گونه‌های بومی منطقه مانند نخل‌های زینتی نیز به مرور زمان مورد بی‌توجهی قرار گرفته‌اند و کمتر کاشته می‌شوند، البته اقدام شهرداری در کاشت نخل در پارک ساحلی غربی که در اواخر سال گذشته انجام شد، قابل تقدیر است.
فضای سبز از خانه به خیابان‌ها می‌رسد
در زمینه توسعه و نگهداری از فضای سبز نباید نقش شهروندان را نادیده گرفت. در گذشته که بسیاری از خانه‌های شهر به صورت ویلایی بودند، در هر خانه یک باغچه وجود داشت و بسیاری از باغچه‌های خانه‌های شهر اهواز نیز سرسبز بودند، ولی با گسترش شهر و رشد آپارتمان‌نشینی، باغچه‌های خانه‌ها هم از بین رفتند. در بسیاری از شهرهای دنیا، بر روی بام یا در بالکن آپارتمان‌ها، باغچه‌هایی کوچک ایجاد شده است و در درون آپارتمان نیز از گیاهان خانگی استفاده می‌شود.
این کار علاوه بر این‌که در کاهش حرارت ساختمان‌ها موثر است، موجب زیبایی شهر نیز می‌شود و در این زمینه نقش شهروندان بسیار پررنگ است.
در شهر اهواز هنوز این فرهنگ گسترش نیافته و شهروندان، گلدان‌ها را جایگزین باغچه‌های قدیمی نکرده‌اند.
حفاظت از فضاهای سبز عمومی و پارک‌ها نیز از دیگر وظایف شهروندان است، ولی شاهدیم که در بسیاری مواقع، به ویژه در روزهای تعطیل که خانواده‌ها به پارک‌های شهر می‌روند، آسیب فراوانی به فضای سبز وارد می‌کنند.
گونه‌هایی که با اقلیم شهری گرم سازگار است
حال در این زمینه می‌خواهیم نظر یک مدرس دانشگاه و متخصص باغبانی را جویا شویم که با دکتر مهرانگیز چهرازی، عضو هیات علمی گروه باغبانی دانشکده کشاورزی دانشگاه شهید چمران اهواز به این منظور گفت‌وگو کردیم.
وی اظهار می‌کند: با توجه به شرایط آب و هوایی شهر اهواز که گرم و خشک است، توسعه پوشش گیاهی در این شهر توصیه می‌شود، البته این امر منوط بر این است که نیروی انسانی کافی برای رسیدگی به این پوشش گیاهی وجود داشته باشد.
وی افزود: در دو ماه تابستان حفظ و نگهداری گیاهان و فضای سبز موجود در شهر به نیروی انسانی بیشتری نیاز دارد که متاسفانه به دلیل این‌که مراقبت به صورت موثر انجام نمی‌شود، بسیاری از گیاهان خشک شده‌اند.
چهرازی گفت: گونه‌های بسیاری وجود دارد که شرایط خاک اهواز با آنها سازگار است و می‌توان از این گونه‌ها در فضای سبز شهری استفاده کرد، ولی آنچه اهمیت دارد، نگهداری این گونه‌هاست که در دو ماه تابستان از نیمه تیرماه تا نیمه شهریورماه به دلیل گرمای شدید، مراقبت باید افزایش یابد و نیروی کار دو برابر شود.
راه دور نرویم...
این مدرس دانشگاه تصریح کرد: در دشت‌های استان خوزستان و کوه‌ها، گیاهان بسیاری وجود دارند که می‌توان از این گیاهان در فضای سبز استفاده کرد. باید برای استفاده از این گونه‌ها، سازگاری آن با محیط شهری بررسی شود و سپس در شهر به کار رود.
وی ادامه داد: در زمینه ایجاد فضای سبز انبوه در شهر و قرار دادن آن به عنوان ریه تنفسی شهر به تحقیق و انجام مطالعات نیاز است. در این زمینه می‌توان از گونه‌هایی که سازگاری بیشتری با شرایط شهر دارند، استفاده کرد. در حال حاضر نمونه‌های بسیاری وجود دارد که با شرایط آب و هوایی اهواز سازگاری دارند، ولی سازگاری آنها با محیط شهری باید بررسی شود.
چهرازی تصریح کرد: در حوالی شهر لالی و کوه‌های شمال استان انواع گیاهان پوششی وجود دارد که برگ‌های زیبا و قابل فرم‌دهی دارند که می‌توان از این گونه‌ها در شهرها استفاده کرد. البته آلودگی‌های درون شهر و آبی که این گیاهان با آن آبیاری می‌شوند، در رشد آنها تاثیرگذار است، لذا بررسی شرایط رشد این گیاهان در محیط شهری پیش از کاشت باید انجام شود.
تحقیقات جامع، مبنای ایجاد فضاهای سبز
وی با بیان این‌که در سال‌های گذشته مطالعاتی از طریق سازمان آب و برق خوزستان در زمینه پوشش گیاهی و فضای سبز انجام شد و گیاهان مختلفی از نقاط مختلف کشور و دنیا که با شرایط گرمسیری سازگاری داشته‌اند، مورد بررسی قرار گرفتند، گفت: نتیجه برخی از این مطالعات در زمینه کاشت این گونه‌ها در شهر اهواز موفق واقع شد، ولی در زمینه تکثیر آنها کاری انجام نشد.
این مدرس دانشگاه ادامه داد: در ایجاد فضای سبز شهر اهواز باید از گیاهان همین استان استفاده شود، ولی این گیاهان باید در منطقه‌ای کاشته شوند که بر روی سونولوژی آن کار شود که چه زمانی برگ می‌دهند و چه زمانی گل.
وی گفت: در کشورهای حاشیه خلیج فارس، فضای سبز به خوبی کار شده است که دلیل آن می‌تواند انجام تحقیقات و کارهای مطالعاتی باشد و در زمینه نگهداری نیز موفق عمل می‌شود. این کشورها بعضا در ایجاد فضای سبز از خاک کشور ما استفاده می‌کنند و شرایط آب و هوایی آنها نیز نزدیک به شهر اهواز است که در این رابطه دیده می‌شود کارهای بسیار زیبا و وسیعی در زمینه فضای سبز در این کشورها انجام شده است.
چهرازی تصریح کرد: متاسفانه در شهر اهواز به دلیل شوری خاک و آب، معضل توسعه فضای سبز نیز وجود دارد و باید چاره‌ای برای آن اندیشید. با افزایش شوری خاک و آب باید نمونه‌هایی استفاده شود که نسبت به این شوری مقاوم‌تر هستند.
شهردار درباره فضای سبز اهواز چه می‌گوید؟
منصور کتانباف، شهردار اهواز، نیز در این زمینه اظهار کرد: مساحت فضای سبز شهر اهواز با توجه به ۷۰۰ هکتار کمربند سبز، ۲۲ میلیون و ۵۲۹ هزار و ۶۸۱ متر مربع و سرانه آن ۱۹٫۷۸ مترمربع است که توسعه فضای سبز با توجه به اقلیم گرم و خشک اهواز و بهره بردن از رودخانه کارون و استفاده از آب خام اولویت نخست شهرداری این شهر است.
وی با بیان این‌که درختان سایه‌دار در پارک‌های شهر کاشته می‌شود که موید آن کاشت بالغ بر ۷۰۰ هزار اصله درخت و درختچه در سطح شهر است، افزود: برای چندمین بار کاشت درختان چند ساله انجام گرفته و امیدواریم در آینده نیز درخت چندساله در سطح فضای سبز اهواز کاشته شود.
کتانباف گفت: این هم را نباید از نظر دور داشت که توسعه و نگهداری فضای سبز پیش از آن‌که مقید به الگو یا یک ایده‌آل خاص از سایر کشورها باشد، وابسته به اقلیم و میکروکلیمای خاص آن منطقه است. بهینه‌سازی و همگام کردن سیستم‌های پشتیبان شامل مکانیزاسیون کشاورزی، استفاده از ادوات و ماشین‌آلات جدید و مدرن و نرم‌افزارهای کنترل و پایش شامل نصب GPS و نظارت الکترونیک فضای سبز مورد توجه شهرداری است.
شهردار اهواز عنوان کرد: در این خصوص بازدیدهایی در سطح مدیران کلان شهری و کارشناسان مناطق هشت‌گانه انجام شده و الگوهای کاشت درختان و درختچه‌های گل‌دار و سیستم‌های نوین آبیاری استخراج شده و این بازدیدها در حوزه کشورهای حاشیه خلیج فارس بوده است. در همین راستا تعدادی از گونه‌های گیاهی به منظور آواپتاسیون به نهالستان سازمان پارک‌ها منتقل شده است. همچنین تعدادی از این گونه‌ها در سطح فضای سبز مناطق هشت‌گانه کاشته شده است.
وی ادامه داد: فضای سبز شهر اهواز در حال حاضر الگوی سایر شهرهای گرمسیری کشور بوده و کارشناسان شهرهای مختلف به منظور آموزش و الگوبرداری و پیاده‌سازی در شهرهای خود به این سازمان مراجعه می‌کنند. در حال حاضر بیش از ۴۰ گونه درخت و درخچه در سطح شهر اهواز وجود دارد.
کمربند سبز اهواز گسترش می‌یابد
شهردار اهواز تصریح کرد: با توجه به شرایط نامطلوب آب و هوایی شهر اهواز خدماتی جهت تعدیل کردن آب و هوا از نظر گرما و گرد و غبار انجام گرفته است، به همین منظور مطالعاتی برای ایجاد ۷ هزار هکتار کمربند سبز انجام شده و حدود ۷۰۰ هکتار آن ایجاد شده که تا پایان سال به حدود یک هزار هکتار می‌رسد.
کتانباف عنوان کرد: علاوه بر ایجاد بیش از ۵۰ پارک در دو سال گذشته، در بحث ساحل‌سازی در شرق و غرب رودخانه کارون، پارک‌های ساحلی با عرض متوسط ۱۰۰ متر و بیش از ۱۶ کیلومتر احداث شده است. همچنین احداث پارک‌های بیشتری در دستور کار قرار دارند که می‌توانند به عنوان ریه‌های تنفسی شهر اهواز از آنها نام برد.
برنامه‌های نگهداری از فضای سبز شهری
وی یادآور شد: با توجه به استفاده از شیوه‌های نوین در نگهداری فضای سبز، استفاده از آبیاری بارانی و قطره‌ای و استفاده از ابزار مدرن و کارآمد در امر نگهداری فضای سبز، در حال حاضر نیروهای موجود فضای سبز شهر اهواز بدون وجود مشکل قادر به نگهداری بهینه از فضای سبز شهری هستند.
وی گفت: در حال حاضر بیش از ۷۰ نفر از کارشناس کشاورزی در بخش پیمان‌های نگهداری فضای سبز که دارای تجارب تخصصی در زمینه فضای سبز هستند، مشغول به فعالیت هستند. همچنین با برگزاری دوره‌های مختلف آموزشی برون‌استانی و درون‌استانی و سفرهای بازدیدی از سایر کلان‌شهرها نسبت به بالا بودن سطح تخصصی آنها اقدام شده است.
کتانباف ادامه داد: با توجه به شرایط خاک مادری، وضعیت آب و هوایی و آب‌های زیرزمینی شهر اهواز، بیشتر خاک‌های مادری این شهر با مشکل شوری مواجه هستند و آثار منفی شوری خاک بر روی رشد بهینه گیاهان به ویژه در خصوص گیاهان زینتی و گل‌های فصلی شهرداری اهواز وجود دارد که شهرداری در این زمینه اقدام به خاک‌برداری و خاک‌ریزی خاک نباتی با شرایط مطلوب در پروژه‌های توسعه فضای سبز کرد.
وی افزود: تعویض خاک، استفاده از خاک دارای بافت سبک، خاک‌های سبک سواحل و جزایر رودخانه کارون، برنامه‌ریزی آبیاری، استفاده از کودهای با ضریب شوری پایین و شناسایی گونه‌های مقاوم به شرایط موجود از اهم اقدامات انجام شده جهت رفع این معضل است.
ساحل کارون، ظرفیت سبزآبی اهواز
شهردار اهواز تصریح کرد: با توجه به اهمیت ساحل‌سازی رودخانه کارون در حال حاضر حدود ۱۶ کیلومتر طول ساحل‌سازی اضافه شده انجام گرفته است. همچنین در بحث کمربند سبز، مطالعات برای ایجاد حدود هفت هزار هکتار انجام شده و تاکنون عملیات کاشت ۷۰۰ هکتار به اتمام رسیده است.
وی گفت: تا پایان سال جاری حدود یک هزار هکتار کاشت می‌شود که امیدواریم با حمایت دیگر ارگان‌ها بتوان به افق چشم انداز کمربند سبز که همان اجرای هفت هزار هکتار است، دست یافت.
شهرها به عنوان کانون‌های تمرکزفعالیت و زندگی انسان‌ها برای این‌که بتوانند پایدار بمانند چاره‌ای جز پذیرش ساختار و کارکردی متاثر از سیستم‌های طبیعی ندارند. در این میان فضاهای سبز شهری جزء ضروری و لاینفک پیکره شهرها هستند و در متابولیسم آنها نقشی اساسی دارند و کمبود آن نیز می‌تواند موجب اختلالاتی اساسی در شهر شود.
نظرات