تبریزی‌ها از حال و روز «مهرانه‌رود» می‌گویند
بیش از نیم قرن از احداث سپس احیا و ساماندهی مهرانه‌رود «شهر اولین‌ها» می‌گذرد، اما تبریزی‌ها هم‌چنان چشم انتظار آبدار شدن این رودخانه هستند.
به گزارش بنانبوز (BanaNews.ir) شهر تبریز از دیرباز در بسیاری عرصه‌ها و به‌ویژه در مدیریت کلان‌شهری، برای دیگر شهرها به عنوان الگوی برتر پاک‌ترین، تمیزترین، زیباترین و توسعه‌یافته‌ترین شهر ایران اسلامی معرفی می‌شود، به‌طوری‌که در جوامع داخلی و بین‌المللی شهر تبریز را به عنوان شهر اولین‌ها می‌شناسند، که به‌نظر می‌آید در طرح مهرانه رود چندان موفق عمل نکرده‌اند.
مهرانه‌رود، هم‌چنان چشم انتظار مایه‌ی حیات
به گزارش خبرنگار خبرگزاری دانشجویان ایران(ایسنا)، منطقه‌ی آذربایجان‌شرقی، بر همین اساس، یکی از آرزوهای دیرینه‌ی هر شهروند تبریزی، آبدار کردن مهرانه‌رود و یا همان مهران‌رود (قوری‌چای) بوده و هست، سرچشمه‌ی این رودخانه، دامنه‌های کوه سهند است که پس از ورود به تبریز در جهت شرق به غرب جریان می‌یابد و در نهایت در ناحیه‌ی شمال‌غربی تبریز و در پیرامون فرودگاه به تلخه‌رود می‌ریزد.
بدون شک، امروزه زیباترین و مدرن‌ترین شهرهای جهان در کنار رودخانه‌ها شکل گرفته‌اند که در جذب توریسم، کمک به تلطیف هوا، ایجاد سلامت روحی و روانی شهروندان، ایجاد اشتغال، تامین آب فضاهای سبز حاشیه شهرها، تقویت روحیه‌ی نشاط و شادابی مردمان آن منطقه، زیباتر شدن چهره شهرها و ... نقش تعیین‌کننده‌ای داشته و این در حالی است که مهرانه‌رود در شهر تبریز، هنوز چشم انتظار نگاه ویژه‌ی مساعدت مسوولان و همت والای متولیان اجرای این طرح به سر می‌برد؟ که فکری برای برطرف کردن عطش و تشنگی «شاهرگ حیاتی شهر اولین‌ها» داشته باشند؟!
مهرانه‌رود از شدت تشنگی توفانی است
از سوی دیگر، در صورت آبدار شدن این رودخانه در شهر تبریز، می‌توان حیات دوباره به شهر اولین‌ها بخشید و از سوی دیگر، این شهر نیز به زیباترین و بهترین شهر جهان برای زندگی تبدیل می‌شود.
حال پرسش مهمی که در این خصوص مطرح است این‌که، دست‌اندرکاران، مسوولان و متولیان اجرای این پروژه چرا به عظمت و ظرفیت‌های این طرح کم‌توجهی می‌کنند؟ و برای به ثمر رسیدن این طرح، امروز و فردا می‌کنند؟ و چرا در این مورد هزینه‌های لازم نمی‌شود؟!
با وجود این همه اما و اگرهایی که در زمینه‌ی طرح احیاء، ساماندهی و آبدار کردن مهرانه‌رود در طول بیش از هفت دهه مطرح شده و یا می‌شود، اما به نظر می‌رسد، برخی مسوولان مهم‌ترین طرح زیر بنایی شهر اولین‌ها را فراموش کرده‌اند که این روزها از شدت تشنگی توفانی است و این رودخانه هم‌چنان با چشیدن طعم تشنگی، در انتظار اقدامات اجرایی و راهبردی مسوولان به سر می‌برد.
آیا مهرانه‌رود تبریز، زاینده‌رود دوم ایران می‌شود
هنوز سوالات بیشماری در این خصوص مطرح بوده و هست و این‌که کارشناسان و مسوولان چه نسخه‌ای را برای آبدار کردن این رودخانه پیچیدند؟ آیا مهرانه‌رود تبریزی‌ها زاینده‌رود دوم ایران می‌شود و یا نه؟! آیا مهرانه‌رود، هم پس از آبدار شدن به سرنوشت زاینده‌رود دچار می‌شود؟
به همین اعتبار، این‌که شهر تبریز با این همه ظرفیت و پتانسیلی که از آن نام برده می‌شود، آیا استحقاق داشتن یک رودخانه پر آب داخل شهری را ندارد؟
بسیاری از سوالات دیگر و این‌که مسوولان و دست‌اندرکاران اجرای این طرح باید بیش از پیش تلاش کنند و گوش به زنگ باشند که از احداث، طرح احیاء و ساماندهی مهرانه‌رود در شهر اولین‌ها بیش از نیم قرن می‌گذرد و پس از گذشت بیش از دو یا سه دهه دیگر، این پروژه یک قرنه می‌شود.
نکته قابل تامل دیگر این‌که، دست‌اندرکاران، مسوولان و مدیران شهری باید با توجه به زیرساخت‌های رفاهی و گردشگری یک شهر و یا منطقه باید با مشارکت یکدیگر و همدلی به بهترین نحو از ظرفیت‌ها و پتانسیل‌های موجود استفاده کرده و آنها را به قابلیت‌های اجرایی برای رفاه، آرامش، امنیت، نشاط و شادابی مردم آن منطقه و شهر به‌کار بگیرند.
آبدار شدن مهرانه‌رود، در محاق فراموشی
در همین حال، «خلیل فرامرزی»، بازنشسته و ساکن چای کنار بلوار منجم در گفت‌وگو با خبرنگار خبرگزاری دانشجویان ایران(ایسنا) با تقدیر از عملکرد شهرداری در این ارتباط، با بیان این‌که پیش از این این رودخانه محلی برای انتشار آلودگی‌های زیست محیطی و تجمع حیوانات موذی ناقل بیماری‌های واگیر بود، می‌گوید: با ساماندهی و پاکسازی این تهدید، فرصتی برای توسعه‌ی زیرساخت‌های رفاهی، تفریحی و گردشگری شهر است.
«توحید کاظمی»، دانشجو و شهروند ساکن یکی دیگر از محلات چای کنار این رودخانه نیز با انتقاد از عملکرد برخی دستگاه‌ها و سازمان‌ها در این‌باره به خبرنگار ایسنا می‌گوید: هر از چند گاهی مسوولان خبر آبدار کردن مهرانه‌رود را از سوی رسانه‌ها منتشر می‌کنند، اما تا به امروز این طرح عملیاتی نشده و گویا مسوولان آن را فراموش کرده‌اند.
مهرانه‌رود، ماه عسل شهر اولین‌ها می‌شود
«موسی نظری»، شهروند دیگر تبریزی نیز معتقد است که شهرداری تبریز در سال‌های اخیر گام‌های موثری را برای پاکسازی و زیبایی شهر تبریز برداشته است که ساماندهی مهرانه‌رود یکی از همین طرح‌هاست که بستر لازم را برای ایجاد زیرساخت‌های رفاهی و گردشگری در این منطقه از شهر فراهم کرده است.
«فاطمه نظری»، شهروند تبریزی ساکن کوی میر داماد هم نصب تجهیزات و امکانات ورزش صبحگاهی، ایجاد باند ویژه‌ی دوچرخه‌سواری، اجرای طرح‌های فضای سبز، نورپردازی، ایجاد زیرساخت‌های رفاهی و تفریحی و اجرای طرح‌های مبلمان در حاشیه این رودخانه را از اقدامات خوب شهرداری در طرح ساماندهی مهرانه‌رود بیان می‌کند و بر این باور است که با همکاری دیگر دستگاه‌ها و سازمان‌های متولی و به ویژه خود شهروندان تبریزی بهتر از اینها می‌توان به زیباسازی این منطقه و به ویژه شهر تبریز کمک و این رودخانه را به ماه عسل شهر اولین‌ها تبدیل کرد.
حال و روز مهرانه‌رود خوش نیست
از سویی، شهروندان تبریزی از حال مهرانه‌رود گفتند که این روزها حال خوشی ندارد، نکته در خور تامل دیگر در این راستا این‌که، اظهار نظر و ارایه‌ی دیدگاه‌های برخی مدیران و مسوولان استانی و به‌ویژه دست‌اندرکاران اجرای این طرح است که همه متفق‌القول هستند که اجرای آن برای شهر اولین‌ها خوب و مثمرثمر است، اما چرا آبدار کردن این رودخانه محقق نشده است ﺑﻪ ﻛﻨﻜﺎش و ﺑﺮرﺳﻲ ﺑﻴﺸﺘﺮ ﻧﻴﺎز دارد.
بر همین اساس، «احمد علیرضا بیگی»، استاندار آذربایجان‌شرقی، اجرای طرح آبدار کردن مهرانه‌رود را سبب زیباتر شدن چهره شهر تبریز و تقویت روحیه‌ی نشاط و شادابی مردم بیان می‌کند و می‌گوید:«قطعاً با اجرای این طرح، بافت پیرامونی مهرانه‌رود نیز تحت تاثیر قرار گرفته و به سرمایه‌گذاری‌های مختلف از جمله در حوزه‌ی گردشگری منجر می‌شود.»
«محمدحسین فرهنگی»، نماینده‌ی مردم تبریز، اسکو و آذرشهر در مجلس شورای اسلامی هم با تأکید بر لزوم ساماندهی مهرانه‌رود از سوی مسوولان شهری و استانی گفته که «طرح آبدار کردن مهرانه‌رود باید با هماهنگی ارگان‌های ذی‌ربط به سرعت پیگیری شود، چون علاوه بر زیباسازی شهر و جذب گردشگر در زمینه‌ی تلطیف هوای تبریز نیز مؤثر است.این کار، موضوع مصوبه هیئت دولت در شهر تبریز نیز هست، اما به علت تعلل مسوولان سال‌ها به تأخیر افتاده است. البته باید از شهرداری تقدیر کرد که با توجه به منابع محدود خود، ساماندهی را به خوبی پیش برده است.»
«علیرضا منادی»، نماینده‌ی مردم تبریز، اسکو و آذرشهر در مجلس شورای اسلامی نیز «با قدردانی از تلاش‌های شهرداری تبریز در ساماندهی و اتمام طرح بهسازی بستر مهرانه‌رود این امر را زمینه‌ساز افزایش ضریب بهداشت و سلامت محیطی و زیباسازی شهر ارزیابی می‌کند.»
برخی مسوولان با مهرانه‌رود، نامهربان هستند
شهردار تبریز هم اجرای طرح ساماندهی مهرانه‌رود در سال ۸۵ و تبدیل مسیر ۱۸ کیلومتری این رودخانه درون‌شهری از یک تهدید زیست محیطی به فرصت گردشگری و رفاهی تفریحی را نمونه‌ی بارز اقدامات عملی مدیریت شهری در حوزه‌ی مسایل زیست محیطی بیان می‌کند و می‌گوید: «مدیریت شهری تبریز پس از گذشت ۷۲ سال از احداث مسیل مهرانه‌رود توسط حاج ارفع‌الملک جلیلی، شهردار وقت تبریز در سال ۱۳۱۳ در شرایطی تصمیم به ساماندهی و احیای آن گرفت که به علت وضعیت اسفبار داخل مهرانه‌رود و تبدیل آن به مأمنی برای حیوانات و جانوران موذی و فاضلاب‌های شهری و زباله‌دانی، این مسیر به یک تهدید زیست‌محیطی برای شهر تبریز و شهروندان آن تبدیل شده بود.»
به گفته‌ی «علیرضا نوین»، «شهرداری تبریز در سال ۸۵ با صرف اعتباری بالغ بر ۳۰۰ میلیارد ریال موفق به ساماندهی و احیای بستر این رودخانه و تبدیل آن به یکی از جاذبه‌های رفاهی، تفریحی و گردشگری شهری تبریز شد، با این حال و با وجود وعده دولتمردان مبنی بر تأمین اعتبارات مورد نیاز برای انتقال آب از سد شهید مدنی و آبدار کردن بستر این رودخانه، تاکنون این آرمان مردم شهر تبریز و البته وعده‌ی مسوولان دولتی جامه عمل نپوشیده و طرح آبدارکردن مهرانه‌رود در حد شعار باقی مانده است.»
«ارسلان هاشمی»، مدیرعامل آب منطقه‌ای آذربایجان‌شرقی نیز با بیان این‌که با انتقال آب از سد شهید مدنی، مهرانه‌رود آبدار می‌شود، گفته که «با آبدار شدن مهرانه‌رود علاوه بر زیبایی شهر، آب عبور داده شده از آن سبب لطافت هوای تبریز و ایجاد آرامش در منطقه می‌شود.»
«حبیب شیری‌آذر»، عضو شورای اسلامی شهر تبریز هم با بیان این‌که «طرح آماده‌سازی و آبدارکردن مورد توجه جدی اعضای شورای اسلامی شهر تبریز قرار دارد، گفته با عملی شدن این طرح، رودخانه‌ی قدیمی تبریز که از شرق به غرب شهر کشیده شده است، دوباره جان می‌گیرد و یکی از آرزوهای دیرینه مردم تبریز جامه عمل می‌پوشد.»
مهرانه‌رود، چشمان غرق به تماشا را قَُرق می‌کند
حال سووالی که پیش می‌آید این‌که، کی مهرانه‌رود به شهر اولین‌ها سلام می‌کند و چشمان غرق به تماشا را غرق می‌کند؟ از سوی دیگر، باید توجه داشته باشیم آب مایه‌ی حیات جنبندگان و نباتات همواره در شکل‌گیری تمدن‌ها نقش بسزایی داشته، تا بدانجا که کهن‌ترین تمدن‌های بشری در کنار رودخانه‌ها شکل گرفته‌اند.
بدینسان، کارشناسان شهری و حتی زیست محیطی تلاش برای حفاظت از محیط زیست و به ویژه آب و خاک را گامی موثر برای توسعه‌ی پایدار شهرها و کشورها بیان می‌کنند. با این وجود با بررسی آیات، روایات و سیره اهل بیت(ع) روشن می‌شود که هیچ مکتبی به اندازه‌ی دین مقدس اسلام به طبیعت و محیط زیست اهمیت نداده است. چون فلسفه‌ی اصلی جهان آفرینش بر پایه‌ی نظم و عدالت بوجود آمده که در این راستا در قرآن کریم در آیه‌ی ۳۰ سوره‌ی انبیاء بر اهمیت این امر تاکید شده است: " أَوَلَمْ یَرَ الَّذِینَ کَفَرُوا أَنَّ السَّمَاوَاتِ وَالْأَرْضَ کَانَتَا رَتْقًا فَفَتَقْنَاهُمَا وَجَعَلْنَا مِنَ الْمَاء کُلَّ شَیْءٍ حَیٍّ أَفَلَا یُؤْمِنُونَ. آیا کسانی که کفر ورزیدند ندانستند که آسمان‌ها و زمین هر دو به هم پیوسته بودند و ما آن دو را از هم جدا کردیم و هر چیز زندهای را از آب پدید آوردیم آیا باز هم ایمان نمیآورند.» هم‌چنین در خصوص اهمیت آب و حفظ این مایه‌ی حیات جنبندگان و نباتات از جمله در آیه ۷ سوره هود، آیه ۵ سوره حج، آیه ۲۴ سوره قصص، آیه ۴۸ سوره فرقان، آیه ۹ سوره ق، آیه ۴ سوره رعد و سوره نور آیه ۴۵ سفارش شده است.
باید چشم انتظار شب‌های روشن ماند تا این‌که ...
به هر حال آنچه در این راستا مهم به نظر می‌رسد، این‌که باید همگان برای به نتیجه رسیدن مهم‌ترین طرح زیربنایی شهر اولین‌ها به همدیگر کمک کنند، چون در صورت محقق شدن این طرح یعنی آبدار کردن مهرانه‌رود، بی‌تردید، این رودخانه به عنوان شاهرگ حیاتی و عامل اصلی طراوت، نشاط، عمران و آبادانی شهر تبریز است.
به‌طوری‌که حرف و حساب کارشناسان، مسوولان، مدیران و حتی شهروندان تبریزی، اجرای طرح ساماندهی مهرانه‌رود و به تبع آن آبدارکردن این رودخانه و در نهایت ایجاد جاذبه‌های تفریحی و گردشگری در طول مسیر مهرانه‌رود را از دستاوردهای مهم شهر اولین‌ها بیان می‌کنند که به نوع خود در سطح منطقه و جهان بی‌نظیر است، اما تاکنون چرا مسوولان ذی‌ربط تن به این کار نمی‌دهند و روز به روز بر مدت اجرای این طرح افزوده می‌شود، جای بسی تأسف است که بماند.
از سویی، اخیراً طی تحقیق و ارزیابی سازمان ملل متحد، شهر تبریز پیش از شهرهای تهران، اصفهان، شیراز، قم، ارومیه، مشهد و... به‌عنوان بهترین شهر برای زندگی در ایران شناخته شده و از دیرباز برای اهل سیاحت و تجارت در اقصی نقاط جهان این شهر نام آشنای است و به بیان دیگر شهر تبریز در گذشته و امروز در بسیاری از عرصه‌ها جزو شهر اولین‌های ایران بوده و هست، اما چرا در اجرای موفق برخی طرح‌های زیربنایی و راهبردی آن ناموفق عمل شده، باز هم جای بسی تأسف است که این هم پس بماند.
* گزارش- موسی کاظم‌زاده -
نظرات