گردشگری مذهبی در همدان؛ فرصتی که دیده نمی شود
استان همدان با دارا بودن بیش از ۷۰۰ موقوفه و ۳۳ هزار رقبه و حدود ۳۰ مکان زیارتی هنوز در گردشگری مذهبی به جایگاه واقعی خود دست نیافته است.
به گزارش بنانیوز (BanaNews.ir) به نقل از مهر ، گردشگری زیارتی در استان همدان آنچنان که باید تقویت نشده است و سهم آن در جذب گردشگر بسیار اندک است.
به گفته کارشناسان و صاحب نظران صنعت گردشگری، همدان از نظر موقعیت فرهنگی و مذهبی در میان سایر استانهای کشور به لحاظ جذب توریسم مذهبی جای رشد و توسعه دارد، چراکه تنوع مراکز، آثار و ابنیه تاریخی و عبادتگاه های ادیان مختلف در این منطقه کم نظیر است.
آنچه مسلم است اینکه فضای خاص فرهنگی موجود در هر منطقه، توسعه توریسم مذهبی - فرهنگی را در آن امکان پذیر می کند و در این زمینه همدان توانایی جذب توریسم را دارد.
نگاهی به آثار و ابنیه تاریخی، زیارتگاه ها و مساجد قدیمی در استان همدان نشان دهنده آن است که این استان از ظرفیت‌های بسیاری در حوزه گردشگری مذهبی برخوردار است و برنامه‌ریزی مناسب می‌تواند زمینه‌ساز رونق گردشگری مذهبی در این استان باشد.
گردشگران مذهبی فرصت مغتنمی برای معرفی همدان
از آنجایی که جاذبه‌های گردشگری با مذهب شیعه گره خورده و جلوه‌های بی‌نظیری از اندیشه، هنر و زندگی ایرانی را به نمایش می‌گذارد، این موضوع به طور طبیعی می‌تواند پتانسیلی برای صنعت گردشگری به حساب آید به نحوی که استان همدان با داشتن جاذبه‌های فراوان می‌تواند منبع درآمد خوبی از این حوزه گردشگری داشته باشد.
بررسی آثار و جاذبه‌های مذهبی و فرهنگی در استان همدان نشان می‌دهد که می‌توان منابع سرشاری از این بابت عاید استان کرد اما آنچه مورد تاکید است اینکه متاسفانه تاکنون توجه جدی به این موضوع نشده است.
استان همدان علاوه بر داشتن مکان های مذهبی، به لحاظ تاریخی نیز در کشور مطرح است و در حوزه گردشگری تاریخی و مذهبی حرف‌های زیادی برای گفتن دارد.
گردشگری مذهبی در همدان جدی گرفته نشده است
به عقیده کارشناسان این بخش، تا کنون نگاه جامعی در موضوع گردشگری مذهبی در استان همدان انجام نشده و این موضوع باعث از دست رفتن فرصت‌ها شده است.
محسن طاهری از کارشناسان این حوزه با بیان اینکه همدان می‌تواند پذیرای گردشگران علاقمند به تاریخ، فرهنگ، طبیعت، ورزش باشد، گفت: در این زمینه توریسم مذهبی از جایگاه والایی برخوردار است.
طاهری با بیان اینکه تبلیغات، سهم مؤثری در توسعه صنعت گردشگری مذهبی دارد، تأکید کرد: امروزه نقش تبلیغات در فرآیند توسعه هر فعالیتی بر همه واضح است و اگر صنعت گردشگری مذهبی در محیط مناسبی تبلیغ شود، بطور قطع شرایط توسعه آن فراهم می‌شود.
ظرفیت رسانه ها در رونق گردشگری مذهبی به کار گرفته شود
وی با اشاره به نقش رسانه‌ها در توسعه گردشگری مذهبی یادآور شد: به‌طور حتم استفاده از رسانه‌ها می‌تواند در ایجاد فضای مناسب جهت توسعه صنعت گردشگری مذهبی مؤثر باشد.
طاهری با اشاره به اینکه رسانه‌ها می‌توانند درباره شیوه برقراری ارتباط صحیح با توریست مذهبی، ارائه اطلاعات کافی به آنان، معرفی فضا و اماکن مذهبی و تاریخی کمک مؤثری به میزبانان کنند، افزود: اماکن مذهبی ظرفیت مناسبی را در جذب توریست دارند.
وی گفت: با توجه به اینکه فطرت انسان خداجوست، مسائل و اعتقادات دینی بویژه وجود اماکن و ابنیه‌های مذهبی، عامل مهمی در جذب گردشگران داخلی و خارجی است.
وی ابراز امیدواری کرد مسئولان با نگاهی به جاذبه‌های تاریخی و مذهبی عزمشان را برای توسعه و گسترش این شاخه از گردشگری جزم کنند.
گردشگری مذهبی، فاصله طولانی تا نقطه مطلوب
یکی دیگر از کارشناسان گردشگری استان همدان با بیان اینکه سرمایه عظیم گردشگری مذهبی همدان با وجود توان بالقوه، همچنان در وضعیت نامطلوبی به سر می‌برد، گفت: استان همدان از لحاظ اماکن مذهبی مانند سایر جاذبه‌های گردشگری بسیار غنی است اما متأسفانه در این زمینه از نظر تبلیغاتی کار زیادی صورت نگرفته است.
مریم یاوری کیا با بیان اینکه باید برای ایجاد زیرساخت‌های زیارتی در استان همدان تلاش بیشتری صورت گیرد، گفت: گردشگری مذهبی به‌عنوان یکی از شاخه‌های صنعت گردشگری از جمله بخش‌های پردرآمد این صنعت است به‌گونه ای که بسیاری از کشورها برای توسعه این شاخه از صنعت گردشگری در کشورهایشان تلاش می‌کنند.
یاوری کیا با تاکید بر اینکه در صنعت گردشگری، توریسم مذهبی یکی از ابعاد این صنعت است و باید مورد توجه قرار گیرد، افزود: با توجه به اینکه کشور ایران و بویژه استان همدان دارای بافت بومی و مذهبی است ضرورت توجه به گردشگری مذهبی در این منطقه احساس می شود.
وی اظهار داشت: بافت مذهبی، اعتقادات و دینی و وجود اماکن مذهبی در همدان شرایط مناسبی را برای توجه به گردشگری مذهبی فراهم کرده است.
حال با این اوصاف نگاهی به ویژگی های استان همدان نشان دهنده آن است که این استان دارای قابلیت های زیادی در این خصوص است و در صورت توجه به آن می تواند دررونق گردشگری نقش مهمی را ایفا کند.
امامزادگان همدان برای گردشگران ناشناخته اند
در استان همدان بیش از ۷۰۰ بقعه ۳۳ هزار رقبه و حدود ۳۰ مکان زیارتی با شهرت محلی یا منطقه ای وجود دارد که مقبره امام زاده خضر(ع)، امامزاده عبدالله(ع)، امامزاده یحیی(ع)، امامزاده محسن(ع)، امامزاده حسین(ع)، امامزاده اهل بن علی(ع)، امامزاده هود(ع)، مقبره حیقوق نبی(ع)، مقبره استر ومردخای، کلیسای کاتولیک حضرت رفائیل، مسجد تاریخی جامع، مسجد میرزاتقی و.. از جمله مکان های قابل توجه در گردشگری مذهبی هستند.
امامزاده خضر(ع)
این بنا در روستای خضر در شمال خاوری همدان بر فراز تپه ای واقع شده و نام تپه و روستا از نام امامزاده مدفون در بنا گرفته شده است.
بنا از طرحی مربع شکل به ابعاد ۴۵۰ سانتی متر در هر ضلع و یک سقف گنبدی بر بالای آن تشکیل شده است آنچه بیش از همه در این بنا به چشم می خورد؛ تزیینات خطی زیبا و نفیسی است که بر حاشیه چهار طرف جبهه داخلی آن اضافه شده است.
کتیبه ها به خطوط کوفی و ثلث نوشته شده اند و محراب بنا نیز دارای کتیبه ای است که به خط ثلث است و در جبهه خارجی بنا آثاری از کتیبه ای به خط ثلث گچ‌بری شده دیده می شود.
امامزاده هود رزن
این امامزاده در روستای ینگی قلعه بخش رزن از توابع شهرستان همدان قرار دارد و از بناهای دوران مغول و قرن هشتم به شمار می آید.
پلان نما دوازده ضلعی و از آجر ساخته شده است و اندازه خارجی هر ضلع از وسط جرز تا جرز دیگر ۲۳۶ متر و دهانه طاق نماهای وسط هر ترک ۱۶۰ سانتی متر است.
ابعاد هر ضلع از یک نبش تا نبش دیگر ۱۶۸ سانتی متر و ابعاد داخلی آن بیش از ۸۶ سانتی متر است.
ظاهر بنا، گنبدی مخروطی شکل داشته که تخریب شده و اینک سقف ضربی آن باقی مانده است. کف برج که سرداب در آن قرار دارد، با تیرهای چوبی پوشیده شده است.
امامزاده یحیی(ع)
مقبره امام زاده یحیی (ع) در محله ای به همین نام در اواسط چهارباغ آیت الله مدنی همدان قراردارد.
براساس سنگ عقیق مرمرینی که چند سال پیش از زیر خاک بیرون آورده شد و اینک بر روی دیوار بقعه نصب شده است، صاحب قبر یحیی نام دارد .
به استناد کتاب "سر الانساب" شجره نامه این امامزاده با هشت واسطه، به امام حسن مجتبی (ع) می رسد.
یحیی بن علی بن حسین بن هارون القطع بن حسین بن محمد بن هارون بن محمد بن قاسم بن حسن بن زید بن حسن مجتبی (ع) و در نیمه دوم قرن هشتم هجری در همدان می زیسته است. بر اساس شناسنامه فنی، بنا به دوره ایلخانیان یا تیموریان تعلق دارد و به شماره ۱۲۸۶/۱۳۵۴ در فهرست آثار تاریخی ایران به ثبت رسیده است.
امامزاده محسن (ع)
بقعه امامزاده محسن، بر فراز تپه ای در دامنه شمالی کوهستان الوند و در انتهای دره سرسبز و مصفای برفین ( وفرجین) قرار گرفته و به همین دلیل به امامزاده کوه نیز شهرت یافته است.
این دره به علت امتداد شرقی به غربی، در تمام ساعات روز، از تابش نور خورشید بهره می گیرد. فاصله امامزاده کوه تا شهر همدان، حدود ۱۵ کیلومتر است، که مسیر ان از شهر مریانج و روستای سولان، توئین، موئین وفرجین می گذرد.
در روی مقبره امامزاده محسن، اثری از سنگ قبر مشاهده نمی شود، اما در حاشیه صندوقی چوبی،هویت امامزاده به نام: محسن بن علی النقی بن الحسین بن زید بن الحسن المجتبی (ع) و تاریخ ساخت صندوق به سال ۹۳۵ هجری نوشته شده و با تکرار صلوات تزئین شده است.
این بقعه، مدفن یکی از اصحاب حضرت علی (ع) به نام ابودجانه انصاری نیز هست.
امامزاده اهل بن علی(ع)
این امامزاده در دامنه شمال باختری تپه مصلی همدان واقع شده و بنای ان در دوره شاه طهماسب اول صفوی (۹۳۰ – ۹۸۴ هجری قمری) ساخته شده است.
بقعه آن کم ارتفاع و کوچک و چهار طاقی است و مدخل ورودی اش راهرویی کوچک است که در دو سوی آن دو اتاقک کوچک هشتی مانند ساخته شده که محل خادم و کفش‌دار مقبره است.
طرف راست داخل حرم، هشت ضلعی است که طول قسمت وسط آن هشت متر است و به همین اندازه نیز عرض دارد. در میان هشت ضلعی، طاق نماهای جناغی معمولی ساخته شده اند.
امامزاده عبدالله همدان(ع)
این بنا در شهر همدان و در محله و میدانی به همین نام قرار دارد و در سال‌های اخیر، تغییر و تحولات بسیار در بنا صورت گرفته است و بنای کنونی به جای بنای قدیمی که طاق سنگی چهار ضلعی با گنبدی از شیروانی بود، ساخته شده است.
این بنا دارای طرح ۲۴ ضلعی دایره مانندی است که دورنمای بیرونی آن ۱۲ طاق نما و ۱۲ جرز دارد.
ساختمان بقعه روی سکوی سیمانی ۳۵ سانتی‌متری ساخته شده و مصالح بخش زیرین آن تا ارتفاع ۹۰ سانتی‌متر از سنگ خارا و از این قسمت به بالا آجری است.
داخل طاق نماها را با اسپرهای کم عمق قوس‌دار به دو بخش تقسیم کرده‌اند. بر ورودی همه طاق نماها با ترکیب آجر و کاشی‌های سبز رنگ کلمات الله ، محمد و علی نوشته شده است . جرزها نیز از آجر ساده ساخته شده و سقف بنا گنبدی است که نوشت‌های طاق نما در قسمت ابتدایی دور آن تکرار شده‌اند.
داخل گبند، همانند قسمت بیرونی است. با این تفاوت که به جای سنگ خارا، با اندود گچ رنگ آمیزی شده و بالای این قسمت تا زیر ساقه گنبد آینه کاری است در قسمت بالای آینه کاری کتیبه‌ای به خط ثلث روی کاشی لاجوردی وجود دارد. شبستان بقعه بسیار کوچک و به ابعاد ۴ * ۴ متر است.
امامزاده حسین(ع)
این مقبره به فاصله‌ای اندک از میدان امام در خیابان شهدای‌همدان قرار دارد.
با توجه به متن شجره‌نامه، این محل مدفن امامزاده حسین – یکی از نوادگان امام حسن مجتبی ـ یا پسر امام عسگری است. در این مقبره ، یکی از احفاد خواجه نصیرالدین طوسی و فرزند هلاکوخان مغول نیز مدفون است. علاوه بر این‌ها شعاری از رجال علم و ادب و نیز سر شاه سلطان حسین صفوی (۱۱۴۰ هجری) نیز در ایوان جنوبی آن دفن شده است .
مسجد میرزا تقی
این مسجد در خیابان تختی و به نام بانی آن نام‌گذاری شده و از آثار دوره قاجار است ولی محراب سنگی موجود در آن شباهت زیادی به آثار قرون شش و هفت هـ.ق دارد.
این مسجد با مساحت حدود ۵۱۰ متر دارای یک شبستان چهار ستون و یک محراب سنگی است که اطراف آن با کتیبه ای به خط کوفی از آیات قرآن تزیین شده است و در قسمت سقف رسمی بندی‌هایی جهت تزیین ایجاد شده است.
این محراب احتمالاً به دوران ایلخانی تعلق دارد و به شماره ۱۸۶۵ مورخ ۲۱/۲/۷۶ به ثبت آثار تاریخی رسیده است.
مسجد جامع همدان
مسجد جامع از قدیمی ترین ومعتبرترین مساجد همدان است که با توجه به مشخصات، معماری و کتیبه های موجود متعلق به سال ۱۲۵۳ هجری قمری و بعد از آن است. هر چند که با مطالعه متون تاریخی بنای اولیه معبد به قرون اولیه اسلام برمی گردد. مقدسی مورخ قرن چهارم هجری دراین باره می نویسد ، «آن شهر (همدان) سه ردیف بازار داشت که مسجد جامع در یکی از آنها بود و ساختمانی کهن داشت.»این مسجد که از جمله شاهکارهای هنر دوران قاجار است دارای صحنی مستطیل شکل درمیان سه ایوان در جهت های جنوبی، شرقی و شمالی ، چندین شبستان، گنبد، گنبدخانه و شش مناره و چند حجره است. شبستانی که سمت غرب گنبدخانه واقع شده دارای ۳۲ ستون (چهار ردیف هشت تایی) سنگ و ستونهای آجری دیگری است که تناسب و هماهنگی میان ستونهای سنگ و طاق درخور توجه است.
اخیرا در حیاط مسجد جامع در عمق حدود سه متری کانالهای آبرسانی که متعلق به زمانهای دور است کشف شده است.
آرامگاه حیقوق نبی(ع)
حیقوق نبی از پیامبران بنی اسراییل است که حدود ۲۶۰۰ سال پیش می زیسته و نگهبان معبد بزرگ یهودیان در اورشلیم بوده است.
در کتاب قابوس الاعلام ترکی آمده است که: حیقوق نبی از انبیا دوازده گانه بنی اسرائیل و از نسل حضرت موسی (ع) است. وی نامش در کتاب تورات عهد عتیق ذکر شده و دارای شان و مقام مذهبی خاص نزد پیروان دین یهود است و برای مسلمانان نیز بسیار قابل احترام است.
حیقوق در حدود ۶۵۰ الی ۷۰۰ سال قبل از میلاد مسیح (ع) در اواخر سلطنت یوشیاهو و در عصر دانیال نبی (ع) و الیاس نبی (ع) می زیسته و دانیال نبی را ملاقات نموده است.
آرامگاه حیقوق نبی در تویسرکان طی قرون متمادی چندین بار بازسازی شده است. این آرامگاه یکی از قدیمی ترین آثار تاریخی ایران محسوب می شود
کلیسای کاتولیک حضرت رفائیل
اقلیت آشوری و ارمنی همدان، دارای دو کلیسا هستند که یکی از آنها، به نام "کلیسای کاتولیک حضرت رفائیل" ، از سال ۱۹۵۶ میلادی تاسیس شده و فعال است.
این کلیسا در میدان آرامگاه بوعلی واقع است ومسیحیان همدان، مراسم مذهبی خود را روزهای یکشنبه هر هفته برگزار می کنند.
این مکان ها تنها بخش کوچکی از ظرفیت های استان همدان در توسعه گردشگری مذهبی است و در جای جای استان اماکن متبرکه ای با بودن آب و هوای مناسب و چشم اندازهای طبیعی وجود دارد که در حال حاضر پذیرای مسافران و زائران در طول ایام مختلف سال است.
پرواضح است که اگر با همکاری سازمان میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری و اداره کل اوقاف و امور خیریه، اقدامات موثری برای فراهم کردن امکانات زیارتی و تفریحی در استان همدان صورت گیرد، برای رونق بخشی به گردشگری مذهبی می توان با توجه به وجود جاذبه های موجود در این اماکن از آن ها بهره گرفت و شاهد افزایش مسافران و زائران از این طریق در مناطق مختلف استان همدان بود.
نظرات