بنای تاریخی با تخریب هم از فهرست آثار ملی خارج نمی‌شود
یک کارشناس حوزه‌ی میراث فرهنگی درباره‌ی خبری که چندی پیش به نقل از معاون حفظ، احیا و ثبت آثار تاریخی سازمان میراث فرهنگی منتشر شد مبنی بر این‌که ۳۵ اثر از فهرست آثار ملی خارج شده‌اند، پرسید: چرا در طول سال‌های گذشته چنین اتفاقی نیفتاده است و اکنون این مسائل به‌وجود می‌آیند؟!
محسن منصوری‌فرد در گفت‌وگو با خبرنگار بخش میراث فرهنگی خبرگزاری دانشجویان ایران (ایسنا)، بیان کرد: موضوع بناهای تاریخی ثبت‌شده در فهرست آثار ملی و خواسته‌های مالکان خصوصی برخی از آن‌ها، در سال‌های گذشته نیز مطرح بوده، ولی در هر حال، قانونی نیز برای این موضوع وجود داشته است.
او با انتقاد از حکم دیوان عدالت اداری درباره‌ی خارج کردن برخی آثار از فهرست آثار ملی، تأکید کرد: این اقدام خلاف قانون است، زیرا ثبت ملی برای حمایت از آثار تاریخی است. هم‌چنین این درست نیست که فردی بچه‌ای داشته باشد و بگوید به‌دلیل این‌که اختیار آن را دارم، می‌خواهم سرش را ببرم.
وی یاد‌آوری کرد: در حوزه‌ی میراث فرهنگی این مسأله وجود دارد که حتا اگر یک بنای تاریخی تخریب شود، آن را به‌طور کامل نمی‌توان تخریب کرد و باید حفظ شود و از فهرست آثار ملی نیز خارج نمی‌شود.
منصوری‌فرد با اشاره به موضوع تخریب مدرسه‌ی «گلشن» در نیشابور و عملکرد سازمان میراث فرهنگی در آن جریان، گفت: با آنچه درباره‌ی خروج ۳۵ اثر از فهرست آثار ملی براساس حکم دیوان عدالت اداری مطرح شده، در واقع خود مسؤولان سازمان میراث فرهنگی این زمزمه را ایجاد می‌کنند که چنین کاری را می‌توان انجام داد. درحالی‌که در طول سال‌های گذشته، این اتفاق (خروج آثار از فهرست) با این روند پیش نیامده بود.
در این‌باره، یک حقوقدان نیز با تأکید کرد بر این‌که در مواردی که درخواستی برای خروج اثر از فهرست آثار ملی ارائه می‌شود، دولت (سازمان میراث فرهنگی) باید مدارکی را ارائه کند تا دیوان عدالت اداری قانع و از خروج اثر از فهرست آثار ملی جلوگیری شود، در پاسخ به این پرسش که چگونه دیوان عدالت اداری می‌تواند تشخیص دهد که یک اثر در فهرست آثار ملی بماند یا نه و اگر مانعی وجود نداشته باشد، هر مالک خصوصی می‌تواند برای خارج کردن اثر تاریخی از فهرست آثار اقدام کند، گفت: این موضوع به این بستگی دارد که دولت چقدر بتواند از حقوق خود دفاع کند. در واقع، در مواردی که رخ داده، دولت نتوانسته است مدارک یا دلایلی را ارائه کند تا دیوان عدالت نسبت به خارج نکردن اثر از فهرست آثار ملی کشور قانع شود.
در همین زمینه، مدیرکل حقوقی سازمان میراث فرهنگی و گردشگری ادامه‌ی روند صدور برخی احکام توسط دیوان عدالت اداری برای خروج آثار از فهرست آثار ملی را عاملی دانست که فلسفه‌ی وجودی سازمان میراث فرهنگی را از بین می‌برد.
البته درباره‌ی این‌که برخی مالکان بناهای تاریخی برای خروج اثر از فهرست آثار ملی به دیوان عدالت اداری شکایت و چنین پرونده‌هایی را پی‌گیری می‌کنند، انتقادهایی نیز به سازمان میراث فرهنگی وارد بوده است، از جمله درباره‌ی خانه‌ی قاجاری دکتر وحید در شهرستان رامهرمز که سال پیش با شکایت مالک که به‌دلیل مرمت نشدن از شرایط بنا ناراضی بود، از فهرست آثار ملی خارج شد. این اثر سال ۱۳۸۱ در فهرست آثار ملی ثبت شده بود، ولی به گفته‌ی دوست‌داران میراث فرهنگی شهرستان رامهرمز، سازمان میراث فرهنگی پس از ثبت بنا، برای مرمت و حفاظت از این اثر اقدامی انجام نداد.
سرای قاجاری دلگشا در بازار تهران نیز یکی از مواردی است که به‌تازگی به‌شکل کامل تخریب شد. براساس آنچه اعلام شده است، مالک این سرای قاجاری پس از مخالفت سازمان میراث فرهنگی و شهرداری منطقه‌ی ۱۲ تهران با تخریب این مجموعه، به دیوان عدالت اداری شکایت کرد و دیوان نیز به خروج اثر از فهرست آثار ملی رأی داد.
پیش از این نیز برخی کارشناسان و مسؤولان تأکید کرده بودند که تا وقتی سازمان میراث فرهنگی دستور خارج شدن یک اثر را از فهرست آثار ملی ندهد، نمی‌توان این کار را انجام داد. این کار جزو وظایف ذاتی سازمان میراث فرهنگی است و این مجموعه ملزم است، درباره‌ی یک اثر که با ارزش‌های فرهنگی ـ تاریخی در فهرست آثار ملی به ثبت رسیده است و می‌خواهد از ثبت خارج شود، تصمیم‌گیری کند و در مجموع، آثار تاریخی را به‌سادگی و فقط براساس خواست مالکان نمی‌توان از فهرست آثار ملی خارج کرد.
نظرات