جهش قیمت مسکن منتفی است؛ انتقاد از حضور پیمانکاران خارجی در پروژهها
نایب رئیس کانون سراسری انبوهسازان با انتقاد از حضور پیمانکاران خارجی در پروژههای مسکن مهر، هرگونه جهش قیمت را در سال آینده رد میکند و میگوید: انبوهسازان خالصانه به احمدینژاد نامه نوشتند که حاضرند با همان قیمتهای قبل از هدفمندی هم کار کنند، قیمتی که در حد صفر برایشان سود دارد.
به گزارش بنانیوز (BanaNews.ir)، دلایل کاهش صدور خدمات فنی - مهندسی، چالش بخش مسکن، عدم استقبال از انبوهسازان در دوره وزیر سابق مسکن، وضعیت بازار مسکن در سال آینده و موفقیت نظام مهندسی از جمله موضوعاتی بود که در خصوص آن با نایبرئیس کانون سراسری انبوهسازان و رئیس کمیسیون صدور خدمات فنی و مهندسی ایران صحبت شده است.
بیگدلی با انتقاد از توجه به کارآفرینان ارزش صادرات خدمات فنی مهندسی، دنیا را دارای یک بازار با پتانسیل۴۰۰ میلیارد دلار تشریح میکند که سهم ایران در آن کمتر از یک درصد است، در حالیکه در ایران پتانسیلی که وجود دارد چیزی در حدود ۵۰۰ هزار کارآفرین، ۱۰۰ هزار مهندس و ۴۰۰ هزار تکنسین است.
وی می گوید: در پیشنهادی که به رئیس مجلس شورای اسلامی داده معتقد است باید سازمان نظام مدیریت تولید ساختمان جایگزین نظام مهندسی شود.
او همچنین خبر میدهد، بیمه ساختمان ۴۰ برابر افزایش داشته است و با توجه به اینکه هدفمندی یارانه ها آغاز و هزینه های حمل و نقل و سایر نهاده های ساختمان افزایش یافته دولت باید توجه ویژه ای به انبوه سازان داشته باشد تا قیمت مسکن بالا نرود.وی همچنین با حضور ترکها برای صرفا پیمانکاری مخالف است و می گوید انبوه سازان ایرانی پتانسیل ساخت ۵ میلیون واحد مسکونی در سال را دارند.
مجتبی بیگدلی که خود در حوزه تحصیل کرده و پدرش نیز روحانی و فعال در حوزه ساخت و ساز بوده ۲۰ سال است که در این عرصه فعالیت می کند، او میگوید به خاطر عشق به ساخت و ساز وارد این عرصه شده است.
مشروح گفت و گوی خبرنگار اقتصادی خبرگزاری فارس با مجتبی بیگدلی نایب رئیس کانون سراسری انبوهسازان را می خوانیم:
*سهم ایران در صدور خدمات فنی مهندسی کمتر از یک درصد
- صحبت های انبوه سازان در دیدار با رئیس مجلس به کجا رسید
بیگدلی: ۲۰ نفر از انبوهسازان دیداری با لاریجانی رئیس مجلس داشتند و در این جلسه اعلام کردیم که ارزش صادرات خدمات فنی مهندسی در دنیا یک بازار ۴۰۰ میلیارد دلاری است و ایران نیز از این بازار تنها کمتر از یک درصد سهم را به خود اختصاص داده است. این واقعاً رقم بسیار ناچیزی است،صدور خدمات فنی و مهندسی از سال ۱۳۷۳ با ۷۵ میلیون دلار شروع شد و در سال ۸۴ این رقم به حدود ۱٫۵ میلیارد دلار رسید که یک جهش ۲۰ برابری را تا سال ۸۴ داشتیم اما از سال ۸۴ تاکنون این رقم به ۲ میلیارد دلار رسید و این در حالی است که صادرات خدمات فنی و مهندسی ۱۰۰ درصد ارزش افزوده دارد. چرا که این صادرات یعنی صدور فکر و نرمافزار مدیریتی با کمترین هزینه انجام میشود، پس می بینید که صدور نرمافزار مدیریتی برای کشور ارزآفرینی میکند. این صادرات ۱۰۰ درصد برای کشور سودآوری دارد و صادرات خدمات فنی و مهندسی یکی از ارزآورترین بخشهای خدماتی کشور است.
پتانسیلی که ما در کشور داریم چیزی در حدود ۵۰۰ هزار کارآفرین، ۱۰۰ هزار مهندس و ۴۰۰ هزار تکنسین است، پس این آمار نشان میدهد یک پتانسیل مطلوبی وجود دارد .در حال حاضر انبوهسازان هر سال به اندازه کشور کویت و امارات در قالب مسکن مهر و خصوصی مسکن احداث میکنند. حتماً باید از این پتانسیل برای ارزآوری استفاده کنیم. در ۸ سال گذشته کنسرسیوم انبوهسازان در ونزوئلا تشکیل شد و در شهرهای کاریگدا، مارتورین و کاراکاس مسئولیت پیمانکاری یا پتانسیل اجرای نزدیک به ۲۰ هزار واحد مسکونی را انبوهسازان ایرانی تقبل کردند که احداث کنند.
در اروپا نیز کنسرسیوم ایرانی اروپایی و در آسیای میانه در کشور ارمنستان این کنسرسیوم کلید زده شد و اخیراً هم همکاران ما در استان قم مسئولیت احداث و سرمایهگذاری ۱۰ هزار واحد مسکونی را در استانهای العماره، کربلا و بغداد عراق برعهده گرفتهاند این یک اجمالی از فعالیتهای همکاران ما بوده که به اطلاع رئیس مجلس رساندیم.
*نیازی به پتانسیل صرفاً پیمانکاری خارجی ها نداریم
-شما مخالف حضور خارجی ها برای ساخت و ساز در ایران هستید؟
بیگدلی:نماینده "طیب اردوغان " با ما دیداری داشتند و ما به آنها گفتیم ما نیازی به پتانسیل صرفاً پیمانکاری آنها نداریم اگر ترکیه ایها تمایل دارند که مثل انبوهسازان ما توأماً سرمایهگذاری و پیمانکاری کنند ما به آنها خوشآمد میگوییم وگرنه غیر از این فکر نمیکنم شرکتهای ترکیهای حضورشان در ایران جایگاه و یا توجیهی داشته باشد.
انبوهسازان ایران در پروژه مسکن مهر تا مرحله فونداسیون و سقف میسازند و سرمایهگذاری میکنند که این خود ۴۰ درصد کل اسکلت پروژه است و بعد از این که ۴۰ درصد پیشرفت فیزیکی صورت گرفت و مجوزهای آب و برق و پروانه را اخذ کردند سپس پول دریافت میکنند، اگر سرمایهگذاران ترکیهای توأماً میتوانند پیمانکار و سرمایهگذار باشند حضور آنها در ایران محلی از اعراب دارد وگرنه در ایران بهترین انبوهسازان دنیا را داریم که این مسائل را در دیدار با لاریجانی رئیس مجلس شورای اسلامی مطرح کردیم.
*با حضور ترکها برای صرف پیمانکاری مخالفیم
- پس شما با حضور کشورهای خارجی به خصوص ترکیهایها در ایران تنها برای پیمانکاری صرف در مسکن مهر مخالف هستید.
بیگدلی: ما به رئیس مجلس گفتیم که ترکیهایها به ایران بیایند اما نه اینکه صرفاً پیمانکاری کنند. در ایران بهترین پیمانکاران دنیا را داریم. همکاران ایرانی و مهندسان ایرانی در خارج از کشور در حال کار و ساخت مسکن هستند در سفر رئیس جمهوری ونزوئلا به ایران به وزیر مسکن ایران گفت که هرچه سریعتر انبوهسازان ایرانی به ونزوئلا آمده و مسئولیت احداث ۱۵۰ تا ۲۰۰ هزار واحد مسکونی را تا قبل از انتخابات ریاست جمهوری ونزوئلا به عهده بگیرند. چرا که در آن کشور رقیبانی از کشورهای مثل چین، مکزیک، اسپانیا، آلمان و ایتالیا داشتیم که با توجه به این رقبا رئیس جمهوری ونزوئلا به ما رانتی نداده است بلکه دیدند انبوهسازان ایرانی با کارآیی بالا، سرعت و با قیمت پایینتر کار را انجام میدهند و برای آنها با صرفه است.
* احداث سالانه ۵ میلیون مسکن توسط انبوه سازان
-حتما توانایی انبوه سازان ایرانی پایین است که خارجی ها به ایران می آیند؟
بیگدلی:این استراتژی غلطی است که برخیها به دنبال آن هستند که شرکت هایی از ترکیه وارد ایران شوند و صرفاً اقدام به پیمانکاری کنند، چرا که انبوهسازان و پیمانکاران ایرانی پتانسیل احداث سالانه ۵ میلیون واحد مسکونی دارند.
- پس اگر پتانسیل انبوهسازان تا این حد بالا است چرا کشور همچنان از عرضه پایین مسکن و ناتوانی در پاسخگویی به تقاضای مسکن عاجز است.
بیگدلی: به دلیل اینکه پیش از این برای گرفتن یک وام ۵ میلیون تومانی برای ساخت مسکن مشکل داشتیم، اما رئیس جمهور نهضت مسکنسازی را کلید زد و وام مسکن از ۱۰ میلیون تومان به ۲۵ میلیون تومان افزایش یافت و این وام به سرعت در اختیار پروژههای انبوهسازی قرار گرفت، در حضور رئیس مجلس از این نهضت مسکنسازی که آقای احمدینژاد کلید زده است ، تقدیر کردیم و از اقدام انقلابی رئیس جمهور و دولت دهم در تشکیل نهضت مسکنسازی و افزایش اعتبار و وام از ۷ الی ۱۰ میلیون تومان به ۲۵ میلیون تومان تقدیر و تشکر میکنیم. کشور در حال حاضر به یک کارگاه عمرانی تبدیل شده است و بزرگترین پروژه مسکنسازی تاریخ کشور که همانا مسکن مهر است کلید خورده است و در حدود یک میلیون واحد مسکونی در اختیار پروژه مسکن مهر است.
*اخذ پروانه در ایران یک سال؛در دنیا ۲۰ روز
- اینکه میگویید انبوهسازان پتانسیل ساخت ۵ میلیون واحد مسکونی را در سال دارند فکر میکنید، دولت چه کاری باید انجام دهد و چه حمایتهایی از انبوهسازان باید داشته باشد.
بیگدلی: دولت همین استراتژی خود را به پیش ببرد و کاغذبازیهای اداری و سیاستهای انقباضی سازمانی که بر سر راه انبوهسازان وجود دارد را حل کند، چرا که اخذ یک پروانه ساختمانی در کشور حدود یک سال یا یک سال و نیم به طول میانجامد در حالیکه میانگین اخذ پروانههای ساختمانی در تمام کشورهای دنیا حدود ۱۵ روز است، پس چه دلیلی دارد که یک سال این موضوع زمان ببرد. متأسفانه وزارت کشور برای این موضوع یک ظرف زمان تعیین نکرده است که شهرداریها مکلف شوند ۱۵ روزه یا ۲۰ روزه پروانه ساختمانی را صادر کنند. این مسئله را نیز به اطلاع رئیس مجلس شورای اسلامی رساندیم. صدور پروانه یعنی صدور موافقت اصولی و صدور موافقت اصولی یعنی اولین مجوز سرمایهگذاری است. انبوهسازی نیز یعنی خوارک کارآفرینی به ۱۲۰۰ گروه شغلی است. سالی یک میلیون و ۵۰۰ هزار واحد مسکونی یعنی حدود ۵۰ میلیارد دلار تسهیلات بانکی و سرمایهگذاری نیاز است این ۵۰ میلیارد دلار این را میطلبد که وزارت مسکن این وضعیت نظام مهندسی را ارتقاء دهد.
*شایسته سالاری در سازمان نظام مهندسی گم شده است
-آیا سازمان نظام مهندسی همپا با انبوه سازان رشد می کند و آیا رسالت خود را به خوبی انجام می دهد؟
بیگدلی: سازمان نظام مهندسی به انجمن صنفی دفاع از حقوق مهندسان تبدیل شده است، این پاسخگوی عمران و آبادانی نیست و پاسخگوی شایسته سالاری در نظام مهندسی نیست. در جلسه ای که با رئیس مجلس داشتیم برای تشکیل یک سازمان جامع تر و ارتقاء وضعیت نظام مهندسی پیشنهاد کردیم. رئیس سازمان نظام مهندسی در روز معارفه خود گفت نباید وضعیت سازمان نظام مهندسی به گونه ای باشد که بود و نبود آن برای سازندگان و مردم تفاوتی نداشته باشد این خیلی سخن عمیقی است، چرا باید یک سازمان با یک عظمت بود و نبودش برای کسی تفاوتی نداشته باشد. شایستهسالاری در این سازمان در حالت فعلی گم شده است و مهندسان خدمتگزار در این سازمان در حال خدمت هستند و مهندسی که کار میکند و مهندسی که کار نمیکند به یک چشم به او نگاه میکنند.
وضعیت این سازمان باید ارتقاء پیدا کند. ما نیز به رئیس مجلس پیشنهاد دادیم که از این مساله حمایت کنند، سازمان نظام مدیریت تولید ساختمان جایگزین سازمان نظام مهندسی شود و نهادهای آکادمیک، کارآفرینان و انبوهسازان و نهادهای فکری در مدیریت این سازمان مشارکت و نماینده داشته باشند.
*ساختمانهای ما دقیقا کپیبرداری از کشورهای غربی است
- سازمان پیشنهادی شما چه کاری می خواهد انجام دهد؟
بیگدلی:این سازمان به صورت جامعتر مسئولیت نظام کارآفرینی مسکن و ساختمان را برعهده بگیرد. یکی از مطالبات بعدی مردم و دولت را پاسخ دهد. یکی از توصیههای جدی مقام معظم رهبری معماری ایرانی - اسلامی است و کشوری که پیشرفتهترین تکنولوژیهای دنیا را داشته و اولین تمدن را در دنیا که تمدن بینالنهرین داشته متعلق به ایران است اما چرا باید ساختمانهای ما دقیقا کپیبرداری از کشورهای غربی باشد. این برای مهندس کشور ننگ است که متاسفانه هیچ نهادی هم نیامده این مشکلات را حل کند.
در حال حاضر یکی از مطالبات جدی رهبر معظم انقلاب معماری ایرانی اسلامی است، اما هیچ گونه اقدامی برای این موضوع نشده و همه موارد مغفول مانده است. همه بخشها در شکلگیری معماری ایران اسلامی مغفول مانده است و هیچ برنامه تدوین شدهای هم نداریم. این موضوع را نیز در دیدار با لاریجانی از برخی دانشگاهها گلایه کردم چرا که باید اینها خوراک فکری برای معماری ایران اسلامی بدهند، اما اقدام به برگزاری همایشهای بیتاثیر میکنند برای اینکه برای مجموعه خود سودآوری داشته باشند و این زنگ خطر است. امید است با تشکیل سازمان نظام مدیریت تولید ساختمان بحث مطالبه معماری ایرانی اسلامی عملیاتی شود.
* شهرسازی مغفول و انبوه سازان جایگاه قانونی ندارند
- آیا رئیس مجلس مطالبات انبوهسازان را مبنی بر تشکیل سازمان نظام مدیریت تولید ساخمان را پذیرفتند؟
بیگدلی: مطالبات ما را آقای لاریجانی تایید کردند، اما باید اذعان کنم که انبوهسازان و شهرسازی مغفول ماندهاند. انبوهسازان مسکن هیچ جایگاه قانونی و حقوقی ندارند. در زمان وزیر سابق مسکن بیش از ۶ هزار واحد مسکونی از طرح مهر ساخته نشده بود ، یک میلیون و ۳۰۰ هزار زمین برای تولید انبوه مسکن ایجاد شده بود اما در کل از مسکن مهر ۶ هزار واحد هم ساخته نشده بود. انبوهسازان در سال گذشته با تدبیر نیکزاد وزیر مسکن و شهرسازی و پیشنهادات ما تفاهمنامه سه جانبهای با انبوهسازان امضاء کردند و در حال حاضر هم انبوهسازان در تولید یک میلیون واحد مسکونی نقش موثری دارند.
*مسکن مهر ۳ سال درجا زد
- چرا وزیر سابق مسکن با انبوهسازان میانه خوبی نداشت؟
بیگدلی: سلایق ایشان نادرست بود. سه سال مسکن مهر در کشور درجا زد. این کم کاری وزیر سابق مسکن و همکاران ایشان را میرساند، در دوره قبل بیش از بیش از شش هزار واحد مسکونی ساخته نشده بود در حال حاضر یک میلیون واحد مسکونی در حال ساخت و تکمیل است نتیجه میگیریم که آن سیاستها غلط و اشتباه بود.
- اینکه مسوولان ذیربط مدام میگویند قیمت مسکن افزایش نخواهد یافت. چه تاثیری بر انبوهسازان میگذرد؟
بیگدلی: انبوهساز محکوم به تولید است و باید ابزار تولید مسکن برای انبوهساز فراهم شود تا در کنار افزایش قدرت خرید مردم، صاحب خانه شدن متقاضیان مسکن آسان شود. انبوهساز به دنبال این است که عرضه افزایش یابد و قیمت متعادل شود، اما اینکه دائم بازار جو روانی ایجاد شود که قیمت مسکن کاهش خواهد یافت انبوهسازان و سرمایهگذاران سرمایه خود را وارد بخش مسکن نخواهند کرد.
- در زمان وزیر سابق مسکن انتشار اخبار کاهش قیمت مسکن بسیار زیاد بود این شما را تحت فشار میگذاشت؟
بیگدلی: در زمان وزیر سابق مسکن به همراه مشاوران املاک هر روز یک مصاحبه انجام میشد که قیمت مسکن پایین خواهد آمد اما رویهای که وزیر کنونی مسکن در حمایت از مسکن مهر انجام میدهد به انبوهسازان کمک میکند که تولید مسکن افزایش یابد. این صحبتها باعث چالش در بخش مسکن میشود.
*جهش قیمت به ضرر انبوهسازان هم هست
- از سال ۸۶ تاکنون ثبات قیمتی خوبی در بازار مسکن داریم، آیا فکر نمیکنید طولانی شدن این رکود به ضرر بخش مسکن باشد و قیمتها در سال آینده همانند سال ۸۵ که به یکباره جهش پیدا کرده شاهد یک افزایش قیمتی بالایی باشیم، آیا این طولانی شدن رکود زنگ خطر محسوب نمیشود؟
بیگدلی: این اتفاق بارها افتاده و واقعیت است که همواره در بخش مسکن بعد از یک دوره رکود جهش قیمتی بالایی داشتیم امیدواریم که جهش قیمت اتفاق نیفتد، چرا که به ضرر انبوهسازان هم هست. تمام تلاش انبوهسازان این است که قیمتها بالا نرود. در دوره وزیر سابق مسکن برای مسکن مهر مناقصه میگذاشتند و هر متر مربعی میگفتند که ۶۰۰ هزار تومان اما در حال حاضر همان مسکن مهر با متری ۳۰۰ هزار تومان احداث میشود.
باید جایگاه قانونی برای انبوهساز تعریف شود، چرا که این انبوهسازان با جان و دل کار میکنند، بنابراین باید جایگاه این قشر ارتقاء پیدا کند. یکی از مطالبات ما نیز همین ارتقاء جایگاه انبوهسازان مسکن در قانون است.اگر این سازمان جدید شکل بگیرد تمام این موارد مرتفع خواهد شد.
*ایرانیها کانال سوئز را حفر کردهاند
- چرا باید جایگاه ایران در صادرات خدمات فنی مهندسی تا این حد که میگویند کمتر از یک درصد است باشد مشکل کجاست؟
بیگدلی: انتقادی که داریم این است که نمایندگیهای سفارتخانهها با کارآفرینان و افرادی که پیگیر صدور خدمات فنی و مهندسی هستند آن همکاری جدی را نداشتند. امید است با آمدن وزیر امور خارجه جدید که خود در امور مهندسی صاحب نظر هستند این نگرش وزارت خارجه و نمایندگیهای ایران نسبت به کارآفرینان تغییر کند، در تمام دنیا کل هزینههای بازاریابی، مسافرت و رفت و آمد برای اخذ قرارداد و صدور خدمات فنی مهندسی را دولتها پرداخت میکنند اما حال که کارآفرینان از دولت این هزینهها را مطالبه نمیکنند حداقل با انبوهسازان و کارآفرینان و صادر کنندگان خدمات فنی و مهندسی گام به گام به پیش بروند،در کنار کارآفرینان باشند و پیگیر مشکلات آنان باشند. خوشبختانه آقای لاریجانی قول مساعد دادند تا با وزیر امور خارجه و وزیر بازرگانی در این خصوص صحبت کند تا مشکلات صادر کنندگان خدمات فنی و مهندسی کاهش پیدا کند. حال که دولت به شکل جدی بحث مسکن و نهضت مسکنسازی را کلید زده است اگر دست به دست هم بدهیم، مطمئنا دیگر هیچ جوانی با سراب خانهدار شدن مواجه نخواهد بود.
جالب است در پایان یک موضوعی را عنوان کنم که در ۵۱۷ سال قبل از میلاد مسیح کانال سوئز را ایرانیها حفر کردهاند و یکی از سرداران ایرانی بر روی سنگ نوشتهای که در موزه "لوور " پاریس موجود است این را نوشته است. "من پارسی هستم از پارس، مصر را گشودم من فرمان کندن این آبراه را دادم از رودی به نام نیل که از مصر جاریست تا به دریایی که از پارس آید. پس این آبراه کنده شد چنان که من فرمان دادهام و ناپا از مصر از این آبراه به پارس آیند چنان که خواست خدا بود. "
*۴۰ برابری بیمه ای که هیچ خدماتی به انبوه سازان نمیدهد
- شما چالش اصلی بخش مسکن را در حال حاضر در چه میبینید؟
بیگدلی: تعریف نشدن جایگاه صنعت ساختمان یکی از چالشهای اصلی بخش مسکن است و تصمیمسازیهایی صورت میگیرد که به جای اینکه کارآفرینان را جذب و تشویق کند آنها را دفع کند. به عنوان مثال بحث بیمه ساختمان که سازمان تامین اجتماعی هیچ خدماتی را به انبوهسازان نمی دهد و متاسفانه وجهی که برای بیمه دریافت میکند ۴۰ برابر افزایش پیدا کرده است.حتی بالاتر از آن رقم پروانه ساختمان است، این موضوع انگیزه را از انبوهساز سلب میکند و در حال حاضر در مسکن مهر هر متر مربعی ۱۰ هزار تومان میگیرد این رقم بالایی است. حتی اجازه نمیدهند برای انبوهساز لیست بیمه صادر شود. سوال ما این است که مگر انبوهساز بر سر ساختمان کار نمیکند و این هزینه بالا را دریافت میکنند و هیچ خدماتی هم به انبوهسازان نمیدهد. برخی از این مصوبات مجلس کارآفرینها را دفع میکند.این انبوهسازان هستند که دارند بافتهای فرسوده را آباد میکنند اما به جای اینکه اینها تشویق شوند در حال تنبیه کردن آنها هستیم. دلیل آن هم این است که مسوولان ذیربط پشت درهای بسته بدون مشورت با کارآفرینان تصمیماتی گرفته میشود که این تصمیمات تنها به تخریب منجر میشود. ۲۰ سال است که سازمان نظام مهندسی تشکیل شده است به جای اینکه در این سازمان تحقیق و تدبیر و پژوهشی ببینیم نتیجهای ندیدهایم حتی خودشان هم همدیگر را قبول ندارند. وزیر مسکن هم در مراسم معارفه رئیس سازمان میگوید: بود و نبود این سازمان فرقی برای مردم نمیکند. پس باید این سازمان متحول شود و سازمانی جامعه به نام سازمان نظام مدیریت تولید ساختمان تشکیل شود.
- وضعیت بازار مسکن در سال آینده چگونه خواهد بود.
بیگدلی: با توجه به سرمایهگذاری خوبی که دولت در مسکن مهر انجام داده است و نهضتی که از سخن بیرون آمد و به عمل تبدیل شد من در بازار مسکن سال آینده چالشی که باعث جهش قیمت مسکن شود نمیبینم.
- با توجه به اجرای هدفمندی یارانهها آیا قیمت تمام شده مسکن افزایش نخواهد یافت .
بیگدلی: هزینه حمل و نقل، گچ و آجر برای انبوهسازان دو برابر شده است. انبوهسازان خالصانه به احمدینژاد نامه نوشتند که حاضر هستند با همان قیمتهای قبل از هدفمندی هم کار کنند و قیمتی که در حد صفر برای انبوهسازان سود دارد.
- پس باید این رشد هزینهها تاثیر مستقیمی بر رشد قیمت مسکن داشته باشد.
بیگدلی: اگر دولت به انبوهسازان کمک کند که این ضرر و زیان که از هدفمند کردن یارانهها برای آنها ایجاد شده است به نوعی تسکین و درمان شود رشد قیمت مسکن آنچنانی را متصور نیستم.
نظرات