سردر تاریخی «خیمه‌گاه» در اصفهان تهدید می‌شود
بخش‌های باقی‌مانده‌ی از سردر باغ خیمه‌گاه به حال خود رها شده و در حال تخریب است.
به گزارش بنانیوز (BanaNews.ir)به نقل از ایسنا، این مطلب بخشی از گزارشی است که به قلم شاهین سپنتا در پایگاه اینترنتی ایران‌نامه منتشر شده و در آن آمده است: «چند سال پیش، سردر کاخ تاریخی هشت بهشت تخریب شد تا امروز جای آن را بنایی بی‌هویت و نامربوط با محور تاریخی چهارباغ بگیرد و چشم‌انداز کاخ هشت بهشت را از درون خیابان چهارباغ کور کند. امروز این نگرانی وجود دارد که در صورت بی‌توجهی دوستداران اصفهان، فردا یکی دیگر از اثرات مخرب طرح احیای بدنه‌ی چهارباغ به‌صورت تخریب بقایای سردر تاریخی باغ خیمه‌گاه خودنمایی کند. طرحی که با عنوان «احیای بدنه‌ی چهارباغ» با مساحتی بیش از ١١هزار مترمربع با عرض ٢١ متر و ۶۵ سانتی‌متر و طول ۵٣٠ متر در سه طبقه اجرا می‌شود، تا کنون نقشی به‌جز تخریب هویت تاریخی چهارباغ نداشته است. این موضوع را نه‌تنها دوستداران اصفهان می‌گویند، بلکه بالاترین مقام اجرایی استان اصفهان نیز به آن معترف است.
علیرضا ذاکر اصفهانی ـ استاندار اصفهان ـ چندی پیش در سخنانی با اشاره به منافع پشت پرده‌ی برخی افراد در این پروژه تأکید کرد: «احداث یک ردیف از مغازه‌های جدید در چهارباغ با عنوان احیای بدنه‌ی چهارباغ عباسی چیزی به‌جز مقاصد منفعت‌طلبانه برای کسب پول و درآمد نیست. دیواری که اخیرا در خیابان چهارباغ عباسی کشیده شده و میان خیابان و پارک فاصله ایجاد کرده، مورد اعتراض همه‌ی شهروندان است و در واقع در این عرصه شهرداری بدسلیقگی کرده است.»
البته روند تخریب باغ‌ها، آب‌نماها، آب‌روها، کوشک‌ها و سردرهای تاریخی خیابان چهارباغ سال‌هاست که ادامه دارد، چنان‌که روزگاری در این خیابان ٣٣ سردر و ٣٣ کوشک و هفت حوض وجود داشت، ولی اکنون به‌جز بخش‌هایی از سردر خیمه‌گاه که در نزدیکی دروازه دولت باقی مانده است، حریم چهارباغ مشخص نیست و از آن حوض‌های هفت‌گانه، آبشارها، آب‌روها و کوشک‌ها اثری درمیان نیست.
باغ خیمه‌گاه یا خرگاه روبه‌روی حوض دوم خیابان چهارباغ و در مقابل باغ بادامستان و پشت کاخ چهل‌ستون واقع بوده که با نارنجستان‌اش مساحتی حدود ٣۴هزار ذرع (برابر ٣۴ جریب و هر جریب معادل ١٠هزار مترمربع) داشته است. این باغ را از آن جهت خیمه‌گاه می‌نامیدند که محل خیمه‌گاه شاهی بوده و میدانی نیز برای برپایی مسابقات داشته است. البته باغ خیمه‌گاه به باغ خرگاه نیز مشهور بوده است، چون در زبان فارسی، خرگاه یا خرگه به معنی خیمه بزرگ، سراپرده یا چادر بزرگ است و برابر با واژه خیمه‌گاه به معنای جایی است که در آن یک یا چند خیمه برپا کرده باشند.
ژان شاردن (John Chardin) بازرگان و گردشگر فرانسوی که در دوران شاه‌عباس دوم و شاه‌سلیمان صفوی مدتی در اصفهان به سر برده است، در توصیف خیابان چهارباغ می‌نویسد: «... این خیابان زیباترین معبری است که من تا کنون دیده‌ام ...». او سپس به توصیف حوض‌های هفت‌گانه‌ی این خیابان می‌پردازد و باغ خیمه‌گاه یا خرگاه را ناشیانه به‌صورت «باغ الاغ» ترجمه کرده (این اشتباه در ترجمه شاردن باعث می‌شود که «دونالد ویلبر» نیز در «باغ‌ها و کوشک‌های ایرانی» این باغ را باغ خر بنامد) و می‌نویسد: «... عده حوض‌هایی که باعث شکوه و زیبایی این خیابان در قسمت بین رودخانه و شهر است هفت‌تاست که چهارتای آن‌ها بزرگ و سه‌تای دیگر کوچک‌تر است. اولی مربع و سطح آن پانزده پا [هر پا برابر با ٣٠/۴٨ سانتی‌متر] و دومی نیز مربع و محیط آن یک صد و بیست پاست که در وسط آن تخت مثمنی است که یک پا از سطح آب بلندتر و نرده زیبایی گرد خود دارد که ده نفر به‌راحتی می‌توانند برای خنک شدن روی آن بنشینند. باغ‌های اطراف این حوض، باغ هشت گوشه [باغ مثمن] و باغ الاغ [باغ خرگاه / خیمه‌گاه] است که در این آخری میدان وسیعی برای مسابقه می باشد...».
انگلبرت کمپفر (Engelbert Kaempfer) هم که به‌عنوان پزشک و منشی همراه با سفیر «کارل یازدهم» پادشاه سوئد، در سال ١۶٨۴ میلادی به دربار شاه سلیمان صفوی در اصفهان آمد و ٢٠ ماه در اصفهان به سر برد، نقشه‌ها و طرح‌هایی از باغ‌های اصفهان را تهیه کرده و در سفرنامه‌اش به شرح جزییات آن‌ها پرداخته است.
وی آنجا که به توصیف کاخ‌ها و باغ‌های اصفهان می‌پردازد، پس از وصف باغ گلستان، به دو باغ بلبل و خرگاه در ابتدای خیابان چهارباغ از سمت دروازه دولت، اشاره می‌کند و می‌نویسد که این دو باغ در نزدیکی همدیگر قرار دارند و پیوندی ناگسستنی بین آن‌ها وجود دارد: «در طرف مغرب متصل به باغ گلستان، باغ بلبل و باغ خرگاه قرار دارد که من مجملا به توصیف آن‌ها خواهم پرداخت، زیرا هرگاه بخواهم تمام شکوه و جلال و تأسیسات، بناهای موجود، فواره‌ها، حوض‌ها، خیابان‌ها، باغچه‌ها، ردیف‌های چنار و غیره آن را برشمارم، خود فصل مستقلی در این کتاب باید تحریر کنم. این هر دو باغ در ابتدای خیابان مجلل چهارباغ که من در فصل قبل به آن پرداختم قرار دارد و در حدود بیش از ششصد قدم از طول آن را اشغال کرده است. هرگاه شاه رغبت سواری کند از دروازه باغ خرگاه که اسمش حاکی از وضع آن است خارج می‌شود. در آنجا لشکریان و ملازمان در انتظار او هستند ... این هر دو باغ به نظر می‌رسد که جزو لایتجزای یکدیگر باشند، ردیف درختان، خیابان‌ها، آب‌روها، و سواره‌روها در هر دو مشترک است...».
براساس این گزارش، اکنون بخش‌های باقی‌مانده‌ی سردر باغ خیمه‌گاه در گوشه‌ای از باغ خیمه‌گاه که به باغ بلبل پیوسته است و «پارک شهید رجایی» نامیده می‌شود، به حال خود رها شده و در حال تخریب است و بخش‌هایی از آن هم دیوار فروشگاه‌های اطراف را تشکیل می‌دهد و این نگرانی وجود دارد که با توسعه‌ی طرح «احیای بدنه‌ی چهارباغ» و تملک و تخریب مغازه‌های قدیمی نه‌تنها سردر خیمه‌گاه به‌عنوان آخرین بازمانده‌ی سردر باغ‌های تاریخی چهارباغ، مرمت و حفظ نشود، بلکه بخش‌های باقی‌مانده آن هم قربانی مقاصد منفعت‌طلبانه شود و جای آن را یک ردیف مغازه‌های جدید بگیرد.»
نظرات