الیاف سرطان زای آزبست هنوز در ریه ایرانیان
ماده خطرناک و سرطان زای آزبست همچنان در عمده صنایع ایران در تولید بسیاری از محصولات استفاده می شود این درحالی است که به دلیل اثبات خطرات این ماده به لحاظ علمی، ۴٠ کشور دنیا آن را به طور کامل از محصولات خود حذف کرده اند.
به گزارش بنانیوز ؛ مهندس مسعود زندی، معاون دفتر بررسی آلودگی هوای سازمان محیط زیست، ضمن اعلام این مطلب به خراسان می گوید: انتشار گزارش های علمی مستند در مورد عوارض جبران ناپذیر آزبست سبب تدوین مصوبه ای لازم الاجرا توسط شورای عالی محیط زیست در سال ١٣٧٩ به منظور حذف آزبست از ترکیبات و تولیدات صنعتی و ساختمانی و جایگزینی ترکیبات کم خطر به جای آزبست شد ولی متاسفانه پس از گذشت ٧ سال، عمده صنایع ایران همچنان از آزبست استفاده می کنند. دکتر سیداحمد حسینی مدیرگروه مهندسی شیمی دانشگاه آزاد قائم شهر و محقق آزبست نیز در این زمینه می گوید: آزبست هنوز هم در صنایع بسیاری برای استحکام بخشی و همچنین عایق حرارت و صدا کاربرد زیادی دارد و همین ویژگی ها سبب شده است که صاحبان صنایع با وجود سرطان زا بودن آزبست تمایلی بر جایگزینی آن با ترکیبات دیگر نداشته باشند. کارشناس یک کارخانه معروف نیز با اذعان بر کاربرد وسیع آزبست در لوله های آب آشامیدنی و ایرانیت ها می گوید: با توجه به این که واردات آزبست به صورت قانونی انجام می شود و مسئولان از کاربرد آن در محصولات اطلاع دارند، اگر واقعا مشکل ایجاد می کرد اجازه نمی دادند در لوله های آب آشامیدنی از آن استفاده شود!
هنوز عمده صنایع از آزبست استفاده می کنند
مهندس مسعود زندی، معاون دفتر آلودگی هوای سازمان محیط زیست، می گوید: سرطان زا بودن ترکیبات آزبست بر هیچ کس پوشیده نیست و تمام کشورهای دنیا اذعان دارند افرادی که به طور مداوم با آزبست و ترکیبات حاوی این کانی در تماس هستند، دچار عوارض و بیماری های لاعلاجی مانند سرطان می شوند. در حال حاضر آزبست در زمره مواد خطرناک رده بندی می شودو به همین دلیل حدود ۴٠ کشور در دنیا، آن را از چرخه صنایع و تولیدات خود حذف کرده اند ولی در ایران همچنان از این ماده خطرناک استفاده می شود. به گفته مهندس زندی، اثبات سرطان زا بودن آزبست با مشاهدات و گزارش های مستند علمی سبب شد، حدود ٧ سال پیش یعنی در سال ١٣٧٩ در شورای عالی محیط زیست، مصوبه ای لازم الاجرا مبنی بر لزوم حذف آزبست از ترکیبات و تولیدات صنعتی و ساختمانی و جایگزین کردن آن با موادی که آثار سوء ندارد به تصویب برسد که به کارخانه ها و صنایع ابلاغ شد؛ اما متاسفانه با گذشت ٧ سال از تصویب و ابلاغ این قانون، همچنان در عمده صنایع از آزبست استفاده می شود. به همین دلیل قرار است با استفاده از اهرم ها و برخوردهای قانونی، جلوی کاربرد آزبست در صنایع گرفته شود تا این ماده بسیار خطرناک ازچرخه واردات، تولید و مصرف حذف شود. همان طور که گفته شد متاسفانه صنایع اقدام جدی برای جایگزینی ترکیبات و مواد بی خطر به جای آزبست نکرده اند که این امر باعث ایجاد عوارض جبران ناپذیری برای مردم و شهروندان می شود. مهندس زندی تاکید می کند: میزان خطر آزبست با تغییر روش های کاربرد آن در تولیدات کاهش پیدا نمی کند بلکه تنها راه حل برای مقابله با آثار سوء آن، حذف کامل از کلیه صنایع است؛ همچنان که دیگر کشورها با جایگزینی مواد بی خطر به جای آزبست در راستای حفظ سلامت جامعه وارد عمل شده و در این زمینه موفق هم بوده اند. متاسفانه ما جزو معدود کشورهایی هستیم که هنوز از آزبست استفاده می کنیم که شاید علت اصلی آن نبود شناخت از خطرات گسترده این کانی باشد. معاون دفتر بررسی آلودگی هوای سازمان محیط زیست توضیح می دهد: آلودگی آزبستی با چشم دیده نمی شود ولی اندازه گیری ها و نمونه برداری ها نشان می دهد، میزان آزبست منتشر شده در محیط بسیار بالا و به عنوان مثال در تهران ۵/٢ برابر حد مجاز است که این مسئله نگران کننده می باشد. هماهنگی و همکاری بین وزارت خانه های مربوطه مانند صنایع و بهداشت با سازمان محیط زیست برای حذف آزبست و اعلام هشدارهای جدی به مردم بسیار ضعیف بوده است. در بحث آلودگی هوا به مواد سرطان زا نیز باید نهادهای مختلف برای برطرف کردن این معضل همکاری کنند اما متاسفانه این ارتباطات بسیار کم است و برنامه منسجمی هم در این زمینه وجود ندارد. دکتر سیداحمد حسینی مشاور مرکز تحقیقات سیمان دانشگاه علوم و صنعت و مدیر یک شرکت زیست محیطی که روی آزبست تحقیقاتی را انجام داده است، می گوید: آزبست دارای ویژگی های خوب بسیاری است. به عنوان ماده نسوز استحکام دهنده و عایق حرارتی، بسیار منحصر به فرد است و در واقع جایگزین های آن به طور کامل این ویژگی ها را ندارد؛ با این حال آزبست آثار سوء و هولناکی بر انسان دارد. به گفته دکتر حسینی، آزبست یک کانی غیرفلزی با بلورهای بسیار نازک سوزنی است که در صورت استشمام وارد شش ها و کیسه های هوایی می شود. کیسه های هوایی دارای مایعی برای تبادل اکسیژن و دی اکسیدکربن است و زمانی که آزبست وارد این کیسه ها می شود باعث سوراخ شدن کیسه ها و خروج مایع درون آن ها می شود. بنابراین به مرور زمان بافت نرم و ارتجاعی شش ها، سفت می شود و به تدریج حجم هوای تنفسی کاهش پیدا می کند؛ درنتیجه شخص دچار تنگی نفس شدید می شود
موارد استفاده آزبست در صنایع
مدیرگروه مهندسی شیمی دانشگاه آزاد قائم شهر می گوید: درحال حاضر پشم شیشه یا پشم سنگ جایگزینی برای آزبست محسوب می شود که تاثیراتی سوء مشابه آزبست ولی در سطح بسیار کمتر دارد. از جمله دلایل استقبال نکردن از جایگزین ها، این است که مواد جایگزین کمی گران تر و دارای ویژگی های کمتری نسبت به آزبست است. به عنوان مثال هنوز هم در لنت ترمزها از آزبست استفاده می شود آزبست در لنت باعث افزایش آثار اصطکاکی و جلوگیری از خوردگی سریع صفحه دیسک می شود و به عبارت دیگر استحکام لنت را بالا می برد. هنگام ترمزهای شدید که بوی لنت ترمز استشمام می شود، در واقع ذرات آزبست موجود در لنت در هوا پراکنده و با تنفس وارد ریه ها می شود. در صنایع عایق سازی، نسوزکاری و منسوجات آزبستی نیز از این کانی استفاده می شود. دکتر حسینی با اشاره به این موضوع ادامه می دهد: لباس هایی که در آهنگری ها و کوره های ذوب آهن استفاده می شود، دارای الیاف آزبستی است. همچنین برای استحکام لوله های سیمانی و بتونی به ویژه در چاه های فاضلاب ازاین کانی استفاده می شود. فرآیند استحکام بخشی به ایرانیت ها نیز از طریق آزبست انجام می شود تا به راحتی نشکند. به دلیل طیف وسیع خطرات ناشی از آزبست کارگرهایی که در چنین کارخانه هایی کار می کنند باید پس از ٨ سال بازنشسته شوند.به گفته استاد دانشگاه آزاد واحد قائم شهر، در این زمینه وزارت صنایع و بهداشت باید با حمایت از مراکز تحقیقاتی برای جایگزینی آزبست با ترکیبات بی خطر وارد میدان شوند و با برنامه ریزی و نظارت جدی مواد و ترکیبات جایگزینی را برای صنایع آماده کنند. چون بعضی صنایع ما آنقدر قدرت دارند که بعضی از مصوبات رابا بهانه جویی زیرپا بگذارند.
بیماری های خطرناک ناشی از تنفس آزبست
؛آزبست دارای الیاف کوتاه، بلند و متوسط است که ازالیاف کوتاه در انواع مواد پلاستیکی، رنگ ها، آسفالت، گریس و روکش الکترودهای جوشکاری استفاده می شود. از الیاف متوسط در انواع ورقه ها، لوله های آزبست سیمانی، لوله های فشارقوی (به همراه الیاف بلند)، کف پوش ها، کاغذها، لنت ترمز، روکش کلاج، عایق های حرارتی (در ترکیب با سیلیکات کلسیم و منیزیم) و عایق های آکوستیکی استفاده می شود.الیاف بلند نیز در تهیه تولیدات ضدآتش و محصولات مقاوم در برابر حرارت از قبیل پرده های تئاتر، لباس مأموران نجات و آتش نشانی، مأموران اطفای حریق چاه های نفت (در این مورد، لباس ها کاملا از آزبست تهیه می شود)، انواع پیش بند، دستکش، لباس های یکسره، کفش، مواد بسته بندی، واشر، درزگیر، عایق های حرارتی (مثل پوشش های دیگ بخار، لوله) عایق های الکتریکی، لنت ترمز (به صورت نوارهای آزبستی) و غشاء پیل های الکتریکی مورد استفاده قرار می گیرد.دکتر حسینی که تحقیقات جامعی درباره موارد استفاده و ضررهای آزبست انجام داده است، در ادامه تصریح می کند: در بعضی مراجع علمی، آزبست بعد از سرب و جیوه به عنوان خطرناک ترین ماده برای محیط زیست و سلامت انسان محسوب شده است.آزبستوس، سرطان ریه و مزوتلیوم از جمله بیماری های خطرناکی است که در نتیجه تأثیرات آزبست در انسان بروز می کند. آزبستوس نوعی بیماری ریوی است که در نتیجه تنفس الیاف بسیار نازک آزبستی به وجود می آید. الیاف آزبست بسیار پایدار است، بنابراین به آسانی حل نمی شود و تا سالیان متمادی در بافت ریه باقی می ماند و به مرور زمان منتهی به فیبروز ریه یعنی سفت شدن بافت ریه و تنگی نفس می شود. بیماری آزبستوس قابل علاج نیست ولی با جلوگیری ازتنفس بیشتر گرد و غبار آزبستی می توان سرعت پیشرفت این بیماری را تا حدودی کند کرد. غیر از آزبستوس و سرطان ریه یکی دیگر از بیماری هایی که به دلیل تنفس گردوغبار آزبست به وجود می آید، مزوتلیوم است.مزوتلیوم نوعی سرطان بدخیم است که فقط از طریق تماس و تنفس آزبست به وجود می آید. متأسفانه هنوز نحوه شکل گیری این بیماری مشخص نشده ولی واضح است که الیاف بسیار نازک آزبستی، به لایه نازک ریه می چسبد و سپس به مرور زمان در ریه پخش و به این طریق باعث ایجاد سرطان می شود.کارشناس بخش کنترل کیفیت یک کارخانه معروف صنعتی که در زمینه تولید ایرانیت، لوله آب آشامیدنی و لوله فاضلاب فعالیت می کند، با تایید کاربرد آزبست در این نوع کارخانه ها برای استحکام بخشی به محصولات می گوید: در ورق های تولید شده برای ساخت ایرانیت ۵/١١ درصد و در لوله های آب ۵/١٧ تا ١٩ درصد از آزبست استفاده می شود. این لوله ها برای انتقال آب آشامیدنی و فاضلاب مورد استفاده قرار می گیرد. وی می گوید: سقف ایستگاه های اتوبوس شرکت واحد نیز که از ورق های فشرده ساخته شده است و از آن با عنوان «آردوواز» نام می برند، حاصل ترکیب آزبست و سیمان است که بیشتر برای زیباسازی ساختمان از آن استفاده می شود.به عنوان مثال در مناطق شمال کشور سقف خانه های مسکونی از این محصول (آزبست و سیمان) ساخته می شود.به گفته این مقام که نمی خواست نامش فاش شود، آزبست به طور قانونی از خارج ایران مانند برزیل و روسیه وارد می شود ولی در ایران هم مناطقی مانند نهبندان دارای معدن آزبست است.وی می افزاید: تحقیقاتی برای جایگزینی آزبست در این کارخانه و همچنین در بعضی مراکز پژوهشی انجام شده ولی نتیجه ای دربرنداشته است.وی در ادامه ادعا می کند: آزبست یک ماده سرطان زاست ولی زمانی که استفاده از آن به طور خالص باشد. در واقع هنگامی که با موادی دیگر مانند سیمان ترکیب شد، ضرر زیادی ندارد!نایب رئیس کمیسیون صنایع مجلس در این زمینه می گوید: اگر چنانچه سازمان محیط زیست معتقد است آزبست به علت سرطان زا بودن، باید از ترکیبات تولید شده در صنایع حذف شود، باید موضوع را در شورای عالی استاندارد که ریاست آن با رئیس جمهور است و وزرای صنایع، بهداشت و رئیس سازمان محیط زیست و چند تن دیگر از اعضای آن هستند، مطرح کند تا موسسه استاندارد و تحقیقات صنعتی، صنایعی را که دارای این ترکیب است، فاقد استاندارد اعلام کند و به این ترتیب زمینه حذف آن فراهم شود.
نظرات