معماری و شهرسازی ایران به روایت شاهنامۀ فردوسی

معماری و شهرسازی ایران به روایت شاهنامۀ فردوسی

معماری، هنر و فن خلق فضا برای انجام فعالیت­های انسانی است و شکل­ گیری هر فضایی در معماری از عوامل گوناگون و متعددی تأثیر ­پذیرفته است. آنچه با عنوان فرهنگ معماری نامیده می­شود، پدیده و خصوصیتی است که ضمن آن­که به شکلی مستقل به لحاظ فنی قابل طرح، مطالعه و معرفی است، اما وجود آن از عوامل متعدد شکل­ دهنده به فضای معماری ناشی شده و به همین سبب ریشه در تاریخ یک سرزمین دارد و کمابیش در طی تاریخ معماری آن سرزمین به گونه ­ای خاص تجلی یافته است. به گزارش بنانیوز(BanaNews.ir)؛ بررسی خصوصیات معماری پیش از اسلام، افزون بر آن­که برای شناخت فرهنگ و هنر آن دوران ضروری است، برای آگاهی دقیق­تر و بهتر از معماری ایران در دوران اسلامی نیز لازم و ضروری است، زیرا بدون آگاهی از آن دوره نمی­توان روند شکل­ گیری عناصر و پدیده ­های معماری ایرانی را به درستی مورد بررسی قرار داد. در طبقه بندی کلی، منابع معماری ایرانی را می­توان به دو گروه تقسیم کرد: نخست، بناها و آثار برجای مانده، دوم متون ادبی، تاریخی و سفرنامه­ ها. متن­های باقی­مانده از دوران پیش از اسلام شامل برخی کتاب­های مذهبی و تاریخی و نیز کتیبه­ هایی می­شود که برروی بعضی از آثار برجای مانده است. شاهنامه فردوسی یکی از آثار ادبی گران­بهایی است که بر اساس کتاب­ها و متن­های موجود در قرن چهارم هجری دربارۀ تاریخ و فرهنگ دوران پیش از اسلام ، استوار شده است. شاید بتوان این اثر ادبی و هنری را به لحاظ سادگی و گویایی متن آن و هم­چنین از این جنبه که تقریباً طی دوره­ای هزار ساله بسیاری از مردم سرزمین ما کمابیش با آن آشنایی دارند، اثری خاص، و گنجینه و شاهکاری ملی به ­شمار آورد که اطلاعات بسیار ارزشمند و سودمندی دربارۀ تاریخ و فرهنگ ایران پیش از اسلام در آن نهفته است. اطلاعات موجود در شاهنامه فردوسی دربارۀ معماری و شهرسازی دوران پیش از اسلام شامل: واژه های معماری و شهرسازی و تعریف آنها، برخی خصوصیات معماری ایران، فضاهای معماری و شهری و نحوۀ استفاده از برخی فضاها، نحوۀ شکل­ گیری شهرها و برخی از انواع بخش­ها، عرصه­ ها و فضاهای شهری می­شود. در این اثر ادبی ارزشمند، اطلاعات بسیار جالب توجه و ارزشمندی ارائه شده است که بسیاری از این اطلاعات را نمی­توان با بررسی بناها و آثار برجای مانده به ­دست آورد و این­گونه منابع از این جنبه نیز اهمیت دارند. کتاب معماری و شهرسازی ایران به روایت شاهنامۀ فردوسی از مجموعه "فرهنگ و معماری" دفتر پژوهش های فرهنگی، در ۴ فصل و ۵ پیوست به شرح زیر گردآوری شده است: فصل ۱٫ برخی از ویژگی­های معماری و شهرسازی در شاهنامه فصل ۲٫ گروه­های اجتماعی، دژها، شهرها و ایوان مداین در شاهنامه ۱٫۲٫ گروه­های اجتماعی ۲٫۲٫ دژ آلانان ۳٫۲٫ گنگ دژ ۴٫۲٫ دژ بهمن ۵٫۲٫ روئین دژ ۶٫۲٫ سیاوش­گِرد ۷٫۲٫ داراب­گِرد ۸٫۲٫ خُرّۀ اردشیر ۹٫۲٫ زیب خسرو ۱۰٫۲٫ شارسان سورسان ۱۱٫۲٫ ایوان مداین فصل ۳٫ برخی از خصوصیات طراحی معماری ۱٫۳٫ ایوان و ترکیب­های آن ۲٫۳٫ گنبد و ترکیب­های آن ۳٫۳٫ شبستان و ترکیب­های آن فصل ۴٫ برخی از خصوصیات طراحی شهری ۱٫۴٫ بخش­های اصلی شهر و الگوهای استقرار آن­ها ۲٫۴٫ نحوۀ تقسیم ­بندی فضاهای شارستان و تأمین تأسیسات ۳٫۴٫ میدان، انواع و موقعیت آن ۴٫۴٫ برخی از خصوصیات دژها پیوست ۱٫ الگوی سکونتگاه تاریخی- اسطوره ­ای در ایران باستان پیوست ۲٫ سلسله ­مراتب دینی- اجتماعی انواع فضاها در ایران باستان پیوست ۳٫ گور و آرامگاه در شاهنامه پیوست ۴٫ شهر زنان در شاهنامه پیوست ۵٫ فارسنامۀ ابن بلخی و شاهنامۀ فردوسی کتاب همچنین شامل فهرست­های تصاویر، اصطلاحات، نام مکان­ها، و نام اشخاص و نیز فهرست منابع است.

***

نام کتاب: معماری و شهرسازی ایران به روایت شاهنامۀ فردوسی نویسنده: دکتر حسین سلطان­زاده ناشر: دفتر پژوهشهای فرهنگی تعداد صفحه: ۱۸۸ صفحه تاریخ چاپ: چاپ دوم ۱۳۹۶ تیراژ: ۱۰۰۰ نسخه قیمت: ۲۱۰۰۰ تومان

نظرات