مزه کارون بعد ازآبگیری سد «گتوند»
قریب به دو سال بود که خبر وجود گنبد نمکی با صدها میلیون تن ذخیره در فاصله ۵ کیلو متری محل احداث سد گتوند علیا- بزرگ‌ترین پروژه عمرانی کشور - را با چالش‌هایی روبه‌رو کرد.
به گزارش بنانیوز (BanaNews.ir) گنبدی که گفته می‌شد با آبگیری سد موجبات شوری رود خانه کارون و عملا از بین رفتن هکتار‌ها اراضی کشاورزی منطقه را سبب می‌شود. هر چند انتشار این خبر در ابتدای امر با واکنش تند مسوولان اجرایی پروژه سد و نیروگاه گتوند علیا مواجه شد و آنها بر این باور بودند که وجود این گنبد چیزی جز رگه‌های نمکی نیست و صراحتا این اطمینان را می‌دادند که با آبگیری دریاچه پشت سد وانحلال این رگه – گنبد حتی در کوتاه مدت نیز تاثیری بر آب کارون نخواهد داشت.
اما به اعتقاد بسیاری از کارشناسان امر آنچه که در گزارش‌ها اعلام می‌شود چیزی فراتر از رگه‌های ناچیزی از نمک است.
از طرفی در گزارش‌های آب نیرو اعلام شد: توده‌ها و معادن نمک چون در بسیاری از نقاط زمین وجود دارند طبیعتا در بسیاری از دریاچه‌های سدهای ایران و جهان نیز به چشم می‌خورند و از این رو وجود چنین توده‌هایی ذاتا نمی‌تواند مانع سدسازی شود. ضمن اینکه در دریاچه سد گتوند توده نمکی وجود ندارد، بلکه رگه‌هایی از نمک در بخش انحلالی سازند گچساران دیده می‌شود.
در ادامه این گزارش آمده است: بهرغم اینکه میزان نمک نگران کننده نیست و نمی‌تواند باعث تغییر کیفیت آب دریاچه بزرگ سد گتوند علیا شود، اما به جهت اطمینان خاطر با یک شرکت دانمارکی قراردادی بسته شد تا ضمن بررسی دقیق‌تر، شیوه‌هایی جهت کنترل همین میزان اندک، اتخاذ و پیشنهاد کند که به زودی این راهکارها در اختیار وزارت نیرو قرار خواهد گرفت. همچنین با توجه به اینکه دریاچه سد گتوند علیا با حجمی حدود ۵/۴ میلیارد متر مکعب آب، دریاچه بزرگی محسوب شده و دومین دریاچه بزرگ سدها پس از کرخه است، عملا وجود ۱۰ میلیون متر مکعب نمک نمی‌تواند تهدیدی برای این حجم عظیم آب باشد.
بهرغم اینکه هنوز مشخص نبود که آبگیری دریاچه این سد – که مقرر شده بود در شهریور ۸۹انجام شود – چه تاثیری بر کیفیت آب رودخانه کارون خواهد گذاشت، پروژه به کار خود ادامه داد ودر این میان مسوولان سد نیز پاسخ قانع کننده‌ای به ابهامات موجود نمی‌دادند و مدعی بودند که طراحان سد از سال‌ها پیش از وجود چنین رگه‌های نمکی اطلاع داشته و در طراحی‌های خود نیز آن را پیش‌بینی کرده بودند. اما این تنها یک روی سکه بودو روی دیگر آن است که بسیاری از کارشناسان به گزارش‌های آب و نیرو چندان
اعتقاد نداشتند
دکتر محمدجواد عبداللهی، عضو هیات مدیره سازمان نظام مهندسی استان خوزستان و نیز عضو پیشین هیات علمی دانشگاه شهید چمران اهواز، که مطالعات زیادی در منطقه لالی و گتوند و نیز محدوده سد گتوند علیا انجام داده، معتقد است نزدیکی معدن نمک به محل سد گتوند علیا، در پروژه مطالعاتی این سد در نظر گرفته نشده است.
وی گفت: وجود این معدن که در فاصله ۵ کیلومتری سد واقع شده باعث می‌شود که به هنگام آبگیری و تشکیل دریاچه پشت سد، این معدن عظیم نمک که ذخیره نمک آن صدها میلیون تن برآورد شده است به کلی به زیر آب دریاچه فرو رفته و این امر شوری آب رودخانه کارون را به بالاترین حد ممکن می‌رساند.
دکتر عبداللهی در توضیح بیشتر در این ارتباط می‌گوید: این معدن در واقع یک گنبد نمکی است که بر روی تپه‌ای در نزدیکی سد فوران می‌کند و از قسمت غربی رودخانه کارون تا نزدیکی منطقه سردشت دزفول وسعت دارد. عبور رودخانه کارون از وسط معدن، آن را به دو قسمت شرقی و غربی تقسیم کرده؛ به طوری که بخش زیادی از شوری آب رودخانه کارون هم مربوط به این قسمت است.
به طوری که با ساخت سد گتوند علیا نه تنها کل این معدن به زیر آب می‌رود بلکه بسیاری از زمین‌های کشاورزی پایین دست سد نیز دچار خسارت می‌شوند.
ماه‌ها سپری شد وعلاوه بر بحث وجود گنبد نمکی در نزدیکی محل احداث سد بحث جابه‌جایی ساکنین ۲۸ روستای شهر ستان‌های لالی، اندیکا ومسجد سلیمان نیز که با آبگیری سد مستغرق می‌شدند وعدم تمایل روستاییان برای جابه‌جایی نیز چالش دیگری برای مجریان سد قلمداد می‌شد. با این وجود آبگیری سدیک هزار و۷۰۰ میلیارد تومانی که هر روز تاخیر در بهره برداری آن میلیارد‌ها تومان خسارت به کشور وارد می‌کرد در شهریور ماه شاید به دلایلی از این دست یا کمبود اعتبارات به تاخیر افتاد تا اینکه به ناگاه مسوولان سد از موضع خود مبنی بر عدم وجود گنبد نمکی وتاثیر آن بر کیفیت آب رودخانه کارون کناره گرفته ومجری سد اعلام کرد که وجود این قله‌های نمکی
(که قبلا گفته می‌شد رگه‌های نمک هستند)تاثیر بسیاری بر کیفیت آب رودخانه کارون بر جای خواهد گذاشت.
هر چند پس از آن نیز مجری طرح سد اعلام کرد که هیچ‌گونه تاخیر و خللی در اجرای سد به وجود نخواهد آمد، اما به ناگاه استاندار خوزستان موضع‌گیری جدی از خود نشان داد و با صراحت اعلام کرد که تا رفع کامل نگرانی‌ها و حصول نتیجه دقیق از تاثیر آبگیری سد بر شوری و کیفیت آب رودخانه کارون به هیچ وجه اجازه آبگیری به مسوولان سد داده نمی‌شود.
به گفته حجازی بهرغم اینکه مجریان سد به منظور عدم تماس آب با توده‌های نمکی در حال ساخت پوشش‌های بتنی هستند تا از تاثیر توده‌های نمکی وانحلال آنها در آب دریاچه جلوگیری شود، اما تا زمانی که از بی‌اثر بودن توده‌های نمکی بر کیفیت آب رودخانه وحجم ذخایر این گنبد اطمینان حاصل نکنیم به سد اجازه آبگیری داده نمی‌شود.
از طرفی گزارش‌ها حاکی از آن بود که نماینده مردم شوشتر و گتوند در مجلس شورای اسلامی نیز که احداث این سد در حوزه انتخابی وی اجرا می‌شود باتذکر شفاهی به وزیر نیرو این موضوع را متذکر شده و خواستار پیگیری جدی در این زمینه شد.
سادات ابراهیمی با بیان اینکه در صورت شور شدن آب رودخانه کارون سلامت مردم شهرهای شوشتر، آبادان، اهواز، مسجد سلیمان، گتوند و بسیاری دیگر از شهرهای خوزستان که آب شرب آنها از رودخانه کارون تامین می‌شود به خطر می‌افتد. خواستار اعزام هیاتی برای بررسی شوری آب کارون و تاثیر آن بر سلامت مردم خوزستان شده است.
با تمام این احوالات در نهایت این پروژه در حالی که هنوز نگرانی‌های افکار عمومی در خصوص آن پا بر جا بود با حضور رییس جمهور به بهره برداری رسید و وزیر نیرو از آن به عنوان آرزویی یاد کرد که به لطف خداوند محقق شد وهدیه‌ای که از سوی دولت به مردم خوزستان ارزانی شد.
نظرات