حق فراموش شده توان‌خواهان بر شهر
معلولیت، نقص جسمی-حرکتی، توان‌خواهی و یا هر چه که اسمش را بگذاریم؛ درصدی از افراد همۀ جوامع در قالب این تعاریف می‌گنجند. اغلب ما همیشه فکر می‌کنیم مرگ برای همسایه است؛ بیماری، معلولیت و ازکارافتادگی هم همین‌طور. اما آیا تا به حال به این فکر کرده‌ایم که چند درصد افراد با معلولیت به دنیا می‌آیند؟ یا چند درصد افراد در اثر تصادف، بیماری و یا کهولت سن، هر ساله، به تعداد معلولان اضافه می‌شوند؟ آیا می‌دانیم فاصله بین سلامتی و معلولیت به تار مویی بند است و هر کدام از ما ممکن است روزی معلول یا توان‌خواه نام بگیریم؟ به شرایط زندگی آنان و امکاناتی که در جامعه و فضاهای شهری برایشان فراهم است (و یا فراهم نشده)، دقت کرده‌ایم؟ در مورد نقش مدیریت شهری، ارگان‌های خدماتی و حمایتی و حتی نقش خودمان در حمایت از توان‌خواهان می‌دانیم؟
معلولان کجا هستند؟
بهزیستی مازندران از وجود 58 هزار و 810 معلول در این استان خبر می‌دهد که شماری از این معلولان در شهر ساری زندگی می‌کنند. روزانه چند نفر از این معلولان را در خیابان‌های این شهر می‌بینیم؟ به طور حتم، کم دیده شدن و یا گم شدن آن‌ها در ازدحام ما آدم‌های غیر معلول (!) مربوط به کم بودن تعدادشان نیست. به راستی، معلولان کجا هستند؟ چرا آن‌ها را در خیابان‌های شهرمان نمی‌بینیم؟
طبق ماده دو قانون جامع حمایت از حقوق معلولان، کلیه سازمان‌های دولتی و عمومی موظفند در طراحی و احداث ساختمان‌ها، اماکن عمومی، معابر و وسایل خدماتی به نحوی عمل نمایند که امکان دسترسی و بهره‌مندی از خدمات آن‌ها برای معلولان همچون افراد عادی فراهم گردد. حق دسترسی و فراهم کردن امکانات لازم برای تحقق این امر بسیار مهم است. همه معلولان و یا همه افراد با نیازهای ویژه برای حضور راحت و امن در جامعه به فضای عبور و مرور مناسب نیازمندند. مناسب‌سازی معابر و مسیرها، ساختمان‌ها و ادارات، مراکز تفریحی و درمانی و ... به همه افراد امکان دسترسی برابر به این اماکن و بهره‌مندی از امکانات آن را می‌دهد.
تلاش مدیریت شهری ساری برای مناسب‌سازی فضاهای عمومی
از سال 1386 که وزارت مسکن و شهرسازی بحث مناسب‌سازی فضاهای عمومی، محیط‌های شهری و معابر را، در قالب قانون جامع حمایت از معلولان، مطرح کرد، همه ارگان‌ها و نهادها موظف شدند ادارات و سازمان‌های تحت پوشش خود را برای دسترسی توان‌خواهان بازسازی کنند. شهرداری‌های کل کشور نیز موظف شدند معابر عمومی را برای عبور و مرور آسان افرادِ با نیازهای ویژه اصلاح و بازسازی کنند و در اجرا و ساخت معابر جدید نیز نیاز این افراد را مورد توجه قرار دهند.
شهرداری ساری نیز، به حد توان خود، به مناسب‌سازی معابر توجه می‌کند و اگر نگوییم یکی از مهم‌ترین دغدغه‌های مدیریت شهری حضور فعالِ توان‌خواهان در جامعه است، می‌توانیم ادعا کنیم این مسئله همواره مورد توجه این مجموعه قرار دارد. در معاونت فنی و عمرانی شهرداری ساری تیمی با هدف مناسب‌سازی، به‌سازی و اصلاح ساختار معابر فعالیت می‌کند. وظیفه این تیم، رصد اماکن و معابر شهری، گزارش مشکلات توان‌خواهان برای استفاده از این معابر و تلاش برای اصلاح ساختار و رفع این مشکلات است. شهرداری ساری تاکنون اقدامات خوبی را در راستای مناسب‌سازی معابر عمومی و فراهم کردن زمینه حضور آسان توان‌خواهان در شهر انجام داده است. تعبیه خطوط موزاییک ریلی و دکمه‌ای در پیاده‌روها برای نابینایان و کم‌بینایان، نصب رمپ در نقاط مختلف شهر برای تردد آسان ویلچرسواران و مناسب‌سازی کوچه و خیابان محل زندگی توان‌خواهانی که توسط بهزیستی نامشان اعلام می‌شود، نمونه‌هایی از این اقدامات است؛ هر چند که این اقدامات کافی نیستند. متاسفانه تیم مناسب‌سازی معابر شهری برای انجام مطلوب وظایف خود با موانع و مشکلاتی روبه‌رو است. مثلاً به علت بافت قدیمیِ بسیاری از معابر اصلی شهر و نبود فضای کافی، شهرداری ساری تاکنون موفق نشده ایستگاه‌های مخصوص معلولان برای استفاده از وسایل نقلیه عمومی را در سطح شهر بسازد و یا تعدادی از وسایل نقلیه عمومی را برای استفاده آسان آنان تجهیز کند.
علاوه بر بحث مناسب‌سازی فضاهای شهری و اصلاح زیرساخت‌ها، شهرداری ساری از سال‌های گذشته در یکی از خانه‌های شهروندی به توان‌خواهان خدمات تخصصی ارائه کرده است. این خدمات نقش مهمی در تقویت اعتماد به نفس این افراد و حمایت روحی از خانواده‌هایشان دارد. این خدمات همچنان در این خانه شهروندی ارائه می‌شود.
حتماً شما هم رمپ‌های زنجیر شده را دیده‌اید
کارشناس مناسب‌سازی معابر شهرداری ساری در پاسخ به این پرسش که «چرا رمپ‌ها و یا بریدگی‌هایی که برای عبور و مرور آسان توان‌خواهان تعبیه شده با زنجیر مسدود شده‌اند؟» می‌گوید: «علت این کار عبور موتورسیکلت‌ها از این رمپ‌ها و بریدگی‌ها و وقوع چندین و چند تصادف و صدمه به عابرین است. همین تصادف‌ها و شکایت‌های مردمیِ ناشی از آن باعث شده به ناچار این محل‌ها مسدود شوند.» او این نمونه را تنها مشتی از خروار می‌داند؛ خروارهای بی‌توجهی و مصادره ناآگاهانه اندک امکانات تعبیه شده برای توان‌خواهان در فضاهای شهری.
متاسفانه کمبود آگاهی‌های عمومی نسبت به موضوع توان‌خواهی یکی از مهم‌ترین معضلات و مشکلات این قشر در دستیابی به حقوق انسانیشان است. تحقیر، ترحم و نگاه منفی به توان‌خواهی در کنار عدم آگاهی از مشکلات و شرایط زندگی آنان تیغ زهرآگینی است که لبه تیز آن جامعه توان‌خواهان را هدف قرار می‌دهد. اگر دولت موظف به فراهم ساختن زیر ساخت‌ها و شهرداری‌ها موظف به مناسب‌سازی معابر و مسیرهای دسترسی برای توان‌خواهان هستند؛ ما شهروندان هم موظف به افزایش آگاهی، اهمیت به حقوق توان‌خواهان و حفظ کرامت انسانی آن‌ها هستیم. ما یک جامعه داریم که متعلق به تک تک اعضای آن است؛ با هر شرایط و ویژگی که داشته باشند.
توان‌خواهان تنها در نوع حرکت، نوع دیدن و شنیدن، و یا نوع اندیشیدن با سایر افراد تفاوت‌هایی دارند نه در حق بر شهر و دستیابی به حقوق شهروندی. همه ما، با هر نقش و فعالیتی که در جامعه داریم، موظفیم این حق را به رسمیت بشناسیم و برای حضور فعال و موثر توان‌خواهان در جامعه تلاش کنیم. یادمان باشد کیفیت یک جامعه به چگونگی رفتار آن با آسیب‌پذیرترین افراد آن جامعه مرتبط است.
لینک اصل خبر در سایت شهرداری ساری
نظرات