به گزارش«پارما» از ايرنا، نماد حيات جانوري اصفهان قوچي است كه خاص ناحيه مركزي ايران و اصفهان است. پناهگاه حيات وحش و پارك ملي قميشلو، پناهگاه حيات وحش موته و كلاه قاضي از زيستگاه هاي شاخص اين گونه جانوري هستند. وضعيت جمعيتي اين گونه در كلاه قاضي نگران كننده است اما در قميشلو و موته شرايط بهتر است؛ گرچه در يك دهه گذشته جاده و توسعه صنايع اين نواحي را با تهديدهاي جدي روبه‌رو كرده است.
از قوچ اصفهان و كوشش‌هايي كه نشد
نماد جانوري مي‌تواند در توجه بيشتر و آگاهي بخشي عمومي نقش پررنگي داشته باشد. در بسياري از موارد نمادجانوري شهرها با همين انگيزه يعني حفاظت هرچه بيشتر گونه‌هاي در معرض خطر انتخاب شده‌اند. قوچ و ميشي كه مشهور به نام اصفهان است در فهرست گونه‌هاي آسيب پذير بوده و سازمان حفاظت محيط زيست آن را نماد حيات جانوري اين استان اعلام كرده است.
اما آن طور كه كنشگران محيط زيست و حتي مسئولان سازمان محيط زيست مي‌گويند جديت و كوشش شايسته‌اي براي معرفي اين نماد جانوري استان اصفهان نبوده؛ امري كه مي‌تواند به آگاهي‌بخشي و حفاظت قوچ اصفهان كمك بزرگي باشد.
اين در حالي است كه توسعه صنايع، جاده‌ها و عبور كابلهاي فشار قوي برق در كنار خشكسالي، تهديدهاي جدي براي زيستگاه هاي جانوري و خصوصا قوچ اصفهان بوده و استفاده از نماد جانوري اصفهان در رويدادهاي ورزشي و فرهنگي دست‌كم مي‌توانست تلنگري باشد به سازمان‌ها و نهادهايي كه در عمل توان و قدرت‌شان بر محيط زيست مي‌چربد و در بيشتر موارد آن را قرباني منافع و مقاصدي مي‌كنند كه بعضا حتي در پوشش منافع ملي به تخريب و تهديد زيست بوم‌هاي اين سرزمين مي‌انجامد.
مناطق صنعتي، هر روز در حال نزديك شدن به پارك ملي قميشلو
مرتضي جوهري، رييس اداره پارك ملي و پناهگاه حيات وحش قميشلو در گفت و گو با ايرنا از پيشروي جاده‌ها و مناطق صنعتي گفت كه هر روز در حال نزديك شدن به قميشلو هستند؛ خطري كه با محاصره اين منطقه و ادامه روند خشكسالي ها مي‌تواند در آينده تير خلاصي باشد بر پيكر يكي از زيستگاه‌هاي مهم حيات جانوري اصفهان.
قوچ و ميش اصفهان در تپه ماهورها و دامنه كوه‌ها بيشتر ديده مي‌شوند؛ جايي كه در محاصره مناطق صنعتي و معادن مي‌تواند آسيب‌هاي بزرگي براي جمعيت اين گونه جانوري را در پي داشته باشد. جوهري درباره اين تهديدها به ايرنا گفت: در 10 سال گذشته شهرك صنعتي بزرگ اصفهان در نزديك پناهگاه حيات وحش قميشلو شروع به كار و پيشروي كرده كه وسعت خيلي زيادي دارد و قسمتي از اين منطقه را گرفته است.
وي در ادامه افزود: جاده شهيد كاظمي كه از پليس‌راه مورچه خورت به نجف‌آباد كشيده شده، به طور تقريبي بخش‌هايي از قميشلو را به 2 قسمت تقسيم كرده، گرچه ما 2 طرف را حفاظت مي‌كنيم اما اين جاده به طور قطع خطرات جدي براي حيات وحش داشته است. زماني كه ماشين‌هاي عبوري مي‌گذرند، حيات وحش منطقه را با خطر شكار و از همه مهم‌تر برخورد و تلفات روبه‌رو مي‌كند.
جوهري همچنين اشاره كرد به دكل‌هاي فشار قوي اداره برق كه هميشه با نام طرح‌هاي ملي از منطقه قميشلو عبور داده شده‌اند و زندگي و جمعيت حيات وحش اين پناهگاه را تحت تاثير قرار داده است.
تاواني كه محيط زيست براي منافع ملي مي‌دهد
رييس اداره پارك ملي قميشلو در پاسخ به اين سوال كه چرا سازمان حفاظت محيط زيست در اين سال‌ها در مقابل دست اندازي‌ها كوتاه آمده گفت: يكسري از طرح‌ها ملي هستند و ما آنقدرها نمي‌توانيم مانع‌شان باشيم. اگر بخواهيم جلوي عبور كابل فشار قوي كه يك شهرستان را برق‌رساني مي‌كند را بگيريم، هزينه‌هاي ملي بالاتر مي‌رود.
وي اما بر اين باور است كه در سالهاي اخير شرايط به نسبت بهتر شده و نهادها بيشتر از پيش به محيط زيست احترام مي‌گذارند. جوهري در ادامه گفت: تلاش مي‌كنيم اين مشكلات حل شود و حداقل اين وسعتي را كه از قميشلو داريم از دست ندهيم و روز به روز كوچك‌تر نشود.
جوهري با اشاره به بارندگي‌هاي اخير به ايرنا گفت: در چند سال اخير به خاطر حفاظت خوبي كه انجام شد و به دليل بارندگي‌هايي كه داشتيم از لحاظ گونه قوچ و ميش، منطقه قميشلو وضعيت خوبي دارد؛ اما بزرگترين خطري كه مي‌تواند كل حيات وحش را تهديد كند خشكسالي و پيشروي مناطق صنعتي است كه اين مشكلات را در چند سال اخير داشته‌ايم.
نمادجانوري اصفهان از حرف تا عمل
حسين اكبري معاون نظارت و پايش اداره‌كل حفاظت محيط زيست استان اصفهان معتقد است حفاظت و پراكنش زيرگونه قوچ اصفهان در زيستگاه‌هاي اين استان وضعيت خوبي دارد، نژاد خالص و اصيل قوچ و ميش اصفهان به صورت تيپيك در منطقه قميشلو و موته ديده مي‌شود و همين قوچ و ميش اصفهان با توجه به گستردگي استان مي‌تواند با قوچ و ميش استان‌هاي هم‌جوار دچار هيبريد شود و نژادهاي مختلفي از قوچ را در استان داشته باشيم.
اشاره معاونت نظارت و پايش به تشكيل هيبريدها در محيط طبيعي است كه مي‌تواند به تنوع ژنتيكي كمك كند نه در محيط‌هاي بسته كه مي‌تواند آسيبي براي قوچ و ميش اصفهان محسوب شود.
قوش و ميش ارمني در شمال شرقي، قوش و ميش اوريال در شمال‌غربي ، قوچ اصفهان در مركز و قوچ لارستان در جنوب ايران چهار زيرگونه اصلي قوچ هاي ايران هستند. اصفهان قوچ شاخص خود را دارد، قوچي كه شاخ‌هاي برگشته و يك نشان زيني شكل و سفيد رنگ دارد و حالا چند سالي ست كه به پيشنهاد دوستداران محيط زيست از سوي سازمان حفاظت محيط زيست به عنوان نماد حيات جانوري استان اصفهان برگزيده شده است.
اكبري در اين باره به ايرنا گفت: از نماد جانوري اصفهان مي‌توان در رويدادهاي گردشگري، ورزشي و فرهنگي استفاده و توجه بيشتري كرد؛ همكاري‌هايي هم در اين زمينه بوده اما آن طور كه شايسته نماد حيات وحش اصفهان بايد باشد نبوده است.
تهيه سرديس قوچ اصفهان براي اهدا به برگزيدگان رويدادهاي محيط زيستي، صنايع سبز و فعالان محيط زيست، استفاده از طرح قوچ اصفهان براي درج در لباس تيم‌هاي فوتبال نوجوانان از اقداماتي بوده كه براي معرفي نماد حيات جانوري اصفهان انجام شده است.
اكبري يادآور شد: معرفي حيات وحش جانوري اصفهان نياز به تلاش‌هاي بيشتري دارد و مي‌كوشيم با جلسات و مراوداتي كه با سازمان‌ها داريم اين نماد را در رويدادهاي ورزشي و فرهنگي بيشتر معرفي كنيم تا بتوانيم مشاركت عمومي را در حفظ تنوع زيستي ارزشمند اصفهان جلب كنيم.
سازمان حفاظت محيط زيست آستين‌ها را بالا بزند
آن طور كه هم فعالان محيط زيست و حتي معاون نظارت و پايش اداره كل حفاظت محيط زيست اصفهان به ايرنا گفته اند تا كنون لوگويي ثابت،شناخته شده و فراگير براي نماد جانوري اصفهان طراي نشده است، لوگويي كه به گفته حشمت الله انتخابي كنشگر محيط زيست اصفهان مي‌تواند از سوي سازمان حفاظت محيط زيست در ميان گرافيست‌ها به مسابقه گذاشته شود واين نماد گرافيكي به برندي ثابت و شناخته شده اي براي حيات جانوري اصفهان تبديل شود.
انتخابي در گفت و گو با خبرنگار ايرنا افزود: قوچ اصفهان، پيش از آنكه به عنوان نماد جانوري اصفهان معرفي شود، با پسوند نام اصفهان شناخته شده بود.وقتي اين گونه به عنوان نماد جانوري اصفهان پيشنهاد شد، سازمان حفاظت محيط زيست براي خيلي از استان‌ها نماد جانوري مشحص كرد اما در واقع براي هيچ كدام از نمادهاي جانوري استان‌ها بيشتر از اين كار نشد.
عضو انجمن دوستداران اصفهان با تاكيد بر اينكه بايد از قوچ اصفهان نماد گرافيكي ثابتي تهيه شود افزود: تهيه اين نماد گرافيكي و نام‌نوشت ثابت وظيفه سازمان محيط زيست است كه بايد براي تمام استان‌ها و با مسابقه بين گرافيست‌ها معرفي شوند.
به گفته انتخابي نام‌نوشت و طرح گرافيكي بايد شكل واحد و يكساني داشته باشد تا بتواند به برند ثابتي براي حيات وحش اصفهان و معرفي آن تبديل شود.
پيشتر اتحاديه بين‌المللي حفاظت از محيط زيست (IUCN) زيرگونه قوچ اصفهان را در فهرست گونه‌هاي آسيب‌پذيرقرار داده بود. انتخابي با اشاره به بالا رفتن آسب پذيري پستانداران، گونه هاي جانوري و حتي گوشت خواران در 50 سال اخير ايران ، به نسبت شرايط حفاظت قوچ و ميش اصفهان را وضعيت قابل قبولي دانست اما اين نكته را هم اضافه كرد كه وقتي مي‌گويند گونه‌اي هنوز آسيب‌پذير است يعني اينكه اگر روند كاهش جمعيت آن ادامه پيدا كند، امكان زاد و ولد سالم از بين مي‌رود و به طور طبيعي در فهرست گونه‌هاي در معرض خطر انقراض قرار مي‌گيرند.
وي معتقد است هيبريدهايي كه از قوچ اصفهان با قوچ ارمني و قوچ اوريال و قوچ لارستان تشكيل مي‌شود ممكن است آسيبي براي حفظ اصالت قوچ اصفهان ايجاد كند؛ آسيبي كه اگر در محيط بسته و اسارت شكل بگيرد مي‌تواند خطري براي حفظ زيرگونه قوچ اصفهان به شمار آيد.
منطقه حفاظت شده به محدوده‌اي از منابع طبيعي كشور اعم از جنگل، مرتع، دشت، محيط‌هاي آبي و كوهستان اطلاق مي‌شود كه از لحاظ ضرورت حفظ و تكثير نسل جانوران وحشي و يا حفظ و احياي رستني‌ها و وضع طبيعي آن داراي اهميت خاصي بوده و تحت حفاظت قرار مي‌گيرد.
سازمان حفاظت محيط زيست طبق تعاريف و معيارهاي جهاني، ايران را به چهار طبقه شامل پارك هاي ملي، آثار طبيعي ملي، منطقه حفاظت شده و پناهگاه حيات وحش تقسيم كرد كه در مجموع 93 منطقه حفاظت شده در كشور وجود دارد.
به نوعي 10.5 درصـد مسـاحت كشور بـه مناطـق حفاظت شـده اختصـاص دارد تـا در ايـن مناطـق زيسـتگاه هاي گياهي و جانوري كشـور حفظ و حراسـت شـوند و كاركـرد آنهـا در اصـل حفاظـت از گيـاه، جانور و اكوسيسـتم بوده اسـت.
استان اصفهان داراي يك اثر طبيعي ملي، 2 پارك ملي، پنج پناهگاه حيات وحش، چهار منطقه حفاظت شده، 11 منطقه شكار ممنوع و يك تالاب بين‌المللي است.
تاكنون در اين استان بيش از 2 هزار گونه گياهي مربوط به حدود 700 جنس و در قالب 130 خانواده شناسايي شد و از اين تعداد 350 گونه دارويي، 45 گونه انحصاري، 54 گونه آسيب پذير، 16 گونه نادر و 19 گونه در خطر انقراض محسوب مي‌شوند.
همچنين تاكنون 484 گونه مهره‌دار شامل 62 گونه پستاندار، 296 گونه پرنده، 40 گونه خزنده، هشت‌گونه دوزيست، 41 گونه ماهي در استان اصفهان شناسايي شد كه كل و بز وحشي، قوچ و ميش اصفهان، آهوي ايراني يوزپلنگ ايراني، دوپاي ايراني، گربه شني، هوبره و زاغ بور از گونه‌هاي شاخص و خاص استان اصفهان محسوب مي‌شوند.
نظرات