داشتن گزارش ارزیابی زیست‌محیطی برای اجرای پروژه‌ها الزامی است تا کمترین آسیب به محیط‌زیست وارد شود، برای نخستین بار در سال 1376 برای هفت پروژه گزارش ارزیابی اخذ شد که با توجه به اهمیت موضوع اکنون به 54 مورد رسیده است.

به گزارش«پارما» از ایرنا، گسترش صنایع و رشد صعودی بخش های مختلف اقتصادی در کشورهای پیشرفته بدون توجه به ملاحظات زیست محیطی موجب تخریب اکوسیستم های طبیعی شده که این روند به مرور مشکلات زیادی را از جمله بروز انواع بیماری ها، آسیب به لایه ازن به عنوان سپر حفاظتی زمین، گرمایش جهانی و بروز خشکسالی به وجود آورده است؛ همه این عوامل موجب شد تا متخصصان و مسئولان، مفاهیم جدیدی را برای جلوگیری از تخریب محیط زیست تعریف کنند که نتیجه آن تهیه گزارش های ارزیابی زیست محیطی برای پروژه ها است تا بعد از اجرا کمترین آسیب را به محیط زیست وارد کنند.

بر این اساس برای اولین بار فرآیند تهیه گزارش ارزیابی اثرات زیست محیطی در سال 1969 با وضع قانون سیاست زیست محیطی ملی در آمریکا جنبه رسمی به خود گرفت، بعد از کنفرانس استکهلم در سـال 1972 میلادی بسیاری از کشورها خود را موظف به انجام این مطالعات قبل از اجرای طرح ها کردند، در ایران اما به رغم اینکه اصل پنجاهم قانون اساسی حفاظت از محیط زیست را وظیفه همگانی می داند؛ با این حال انجام این مطالعات در کشور با وقفه ای چند ساله و پس از صورت جلسه فروردین 1373 شورای عالی حفاظـت محیط زیست کشور الزامی شد که بر این اساس مجریان پروژه های بزرگ ملزم شدند به همراه گزارش های امکان سنجی و مکان یابی نسبت به تهیه گزارش جامع ارزیابی اثرات زیست محیطی پروژه ها اقدام کنند.

حمید جلالوندی مدیرکل دفتر ارزیابی زیست‌محیطی سازمان حفاظت محیط‌زیست روز چهارشنبه در این باره به خبرنگار محیط زیست ایرنا گفت: با توجه به اهمیت موضوع، برای اولین بار در سال 1376 برای هفت پروژه از جمله آب، پتروشیمی و سدها ارزیابی زیست محیطی اخذ شد و اکنون به 54 مورد رسیده است.

وی افزود: پروژه هایی مانند آزاد راه، بزرگراه، راه آهن، سد سازی ها، پالایشگاه، نیروگاه، پتروشیمی، اسکله، بنادر، خطوط انتقال نفت، خطوط گاز، میادین نفتی، مجتمع های گردشگری، پرورش آبزیان، صنایع مس، فولاد، استخراج معادن، مناطق اقتصادی و مناطق آزاد برخی از این موارد هستند که مشمول ارزیابی زیست محیطی می شوند که با توجه به اهمیت موضوع از سال 1381 کمیته ارزیابی تشکیل شد که پروژه ها را به طور مرتب رصد می کند.

مدیرکل دفتر ارزیابی زیست‌محیطی سازمان حفاظت محیط‌زیست ادامه داد: سال گذشته 77 پروژه گزارش ارزیابی زیست محیطی به سازمان محیط زیست رسید تا آنها را بررسی کنیم، این بررسی ها فقط شامل پروژه های امسال نمی شود بلکه پروژه هایی از سال های قبل نیز باقیمانده است، ارزیابی می شوند چون برخی پروژه ها به علت پیچیدگی که دارند زمان بر می شوند.

جلالوندی با بیان اینکه از ابتدای امسال تاکنون 16 پروژه ارزیابی زیست محیطی به سازمان محیط زیست رسیده تا بررسی کنیم، گفت: سال 1398 حدود 77 پروژه دریافت کردیم اما 115 پروژه را بررسی کردیم یعنی آنهایی که از سنوات قبل مانده بودند، از این تعداد با 101 پروژه موافقت مشروط شد که بعد از رفع ایرادات برای 53 پروژه مجوز صادر شد و اگر بقیه پروژه ها نیز ایرادات را برطرف کند برای آنها نیز مجوز صادر خواهد شد، اما از این تعداد با 16 پروژه مخالفت کردیم.

وی با بیان اینکه این تعداد پروژه ها ملی هستند، افزود: در مجموع 54 عنوان پروژه مشمول ارزیابی زیست محیطی می شود که از این تعداد 20 عنوان را به استان ها تفویض اختیار کردیم که بر این اساس ادارات کل استان ها برای آنها تصمیم گیری می کنند بنابراین در سال 1398 حدود 206 پروژه در 31 استان کشور مورد ارزیابی قرار گرفت.

مدیرکل دفتر ارزیابی زیست‌محیطی سازمان حفاظت محیط‌زیست اظهار داشت: مشخصات همه گزارش های ارزیابی که برای آنها مجوز صادر می شود در پورتال سازمان منتشر می شود و قابل دسترسی است.

وی گفت: البته پروژه هایی نیز داریم که از سال های قبل شروع شده اند و تا حدی هم پیش رفته اند اما گزارش ارزیابی زیست محیطی ندارند، از نظر قانونی تا برنامه پنجم حق نداشتیم این پروژه ها را بررسی کنیم چون باید بر اساس گزارش ارزیابی قبل از اجرا و در مرحله امکان سنجی مجوز می گرفتند مثلا برای سدی که ساخته شد دیگر صدور مجوز ماهیتی ندارد که اگر بررسی می کردیم در واقع مرتکب تخلف اداری می شدیم.

جلالوندی افزود: در برنامه ششم دیگر آن قیدی که در برنامه پنجم بود یعنی اینکه پروژه باید قبل از اجرا مجوز داشته باشد برداشته شد در نهایت در دولت تصمیم گرفته شد که سازمان محیط زیست در یک کمیته سه نفره متشکل از رییس سازمان برنامه بودجه، سازمان محیط زیست و معاونت اجرایی رییس جمهوری این پروژه ها را یک بار بررسی کند و آنهایی که پیشرفت فیزیکی دارند را مشخص و نظر خود را در خصوص اجرا یا عدم اجرای پروژه با الزمات، شرایط و ادله به دولت اعلام کند که بر این اساس دولت بر روی 38 مورد اعلام نظر کرد و ادله کمیته سه نفره نیز شرط اجرای پروژه ها شد، در واقع این 38 مورد در کمیته سه نفره بررسی مقدماتی شد بعد به هیات دولت ارسال کردیم در این شرایط دیگر مجوز محیط زیست به آنها داده نمی شود بلکه از طرف دولت مجوز دریافت می کنند.

وی تاکید کرد: در واقع بر اساس قانون برنامه ششم توسعه کمیته سه نفره این پروژه ها را بررسی می کند اگر اجرای آنها مغایرت ضابطه ای و مقرراتی نداشته باشد بر اساس تمهیداتی تصمیم گیری می شود اما اگر اجرا کرده باشد و نقض قانون اتفاق افتاده آنرا به هیات دولت ارسال می کنیم تا تصمیم گیری کنند.

مدیرکل دفتر ارزیابی زیست ‌محیطی سازمان حفاظت محیط‌زیست گفت: بر اساس قانون برنامه ششم درباره مدت زمان بررسی گزارش های ارزیابی زیست محیطی، به سازمان محیط زیست دو ماه فرصت داده تا گزارش ها را بررسی کند یعنی بازه زمانی قانونی ما دو ماه است در این مدت پروژه ها را ارزیابی می کنیم اما به آن معنی نیست که حتما باید موافقت یا مخالفت خود را نسبت به اجرا یا عدم اجرای آن پروژه اعلام کنیم بلکه اگر نواقصی داشته باشند نسبت به رفع آنها اطلاع رسانی می کنیم.

وی درباره ضرورت داشتن گزارش ارزیابی زیست محیطی برای پروژه ها تاکید کرد: ارزیابی زیست محیطی در واقع یک هماهنگی و ضرورت است برای اجرای برنامه های توسعه ای که همراه با ملاحظات زیست محیطی باشند تا کمترین آسیب را به محیط زیست وارد کنند.