میراث سینمایی ایران در زباله دانی
شهرک سینمایی غزالی در وسعتی ۱۹ هکتاری در گوشه‌ای از غرب تهران در حالی ارزش و هویت تاریخی خود را از دست می دهد که تصویر انبوه دیوارهای تخریب شده و زباله‌های دفع نشده جایگزین کوچه‌های قدیمی و خاطره‌های هزاردستان حاتمی شده و روزبه‌روز به دلیل بی‌اعتنایی متولیان هویت آن به زباله‌دانی حافظه سینمای ایران سپرده می‌شود.
تجمع زباله در شهرک سینمایی
اکران فیلم "دختر لر" در سینما تابان و ازدحام جمعیت جلوی گیشه، خیابان لاله زار را شلوغ تر از همیشه کرده است،کمی آن طرف تر بساط قهوه‌خانه مثل همیشه به راه است و شاگرد قهوه چی با مهارت خاص خودش،با ۶ استکان در هر دست، مشتریان را راه می اندازد،مش اکبر هم گاری دستی پر از لبوی خود را نزدیک سینما مستقر کرده و مدام لبوی داغ خود را تبلیغ می کند.تا می آیی چشم از جمعیت برداری صدای همهمه‌ای توجه تو را به ایوان گراند هتل می کشاند؛ پیشکار خان والا در مقابل چشمان آقا سیدابراهیم و سیدمرتضی، رضا خوشنویس را که قصد داشت تا آخرین ماموریت ناتمام کمیته مجازات را در کهن سالگی‌اش به اتمام برساند از بالای ایوان به پایین پرت می کند و به این ترتیب فیلم هزار دستان با مرگ قهرمان اصلی داستان به اتمام می رسد....
وقتی از جاده آسفالت شده به اول خیابان سنگ فرش می‌رسی تصاویر تمام صحنه‌های فیلم هزار دستان، مادر، کفش‌های میرزا نوروز و ... جلوی چشمت رژه می روند. کمی جلوتر نه خبری از ازدحام جمعیت جلوی گیشه است و نه صدای لبو فروش پیر شنیده می‌شود، اما در عوض نماها و ماکت‌های بی جان اما ایستاده با عزت که یادگارتوانایی بنیانگذار سخت کوش آن را به نمایش گذاشته است تو را با خود به سفر زمان می برد، زمانی در دوره جنگ جهانی اول و حکومت پهلوی و بخشی از تهران قدیم با مغازه ها و عمارت هایی برگرفته از معماری ایرانی.
علی حاتمی، کارگردان شهیر ایران در سال ۵۸ برای ساخت فیلم تاریخی معروف خود "هزار دستان"بنیان ساخت اولین شهرک سینمایی تاریخ ایران را در غرب تهران پایه گذاری کرد. این شهرک در مساحتی به وسعت ۱۰هکتار برای ساخت و بازسازی تهران قدیم در نظر گرفته شد. حاتمی در آن زمان برای ساخت این شهرک، عکس‌هایی از عمارت ها و محله های تهران قدیم جمع آوری کرده و با سفر به ایتالیا، با کمک یک نقاش و طراح ایتالیای طرح و نقشه ساخت آن را تهیه کرده و برای ساخت لوکیشن فیلمش در قالب یک شهرک سینمایی، به ایران بازگشت. به گفته حاتمی، ۸۰ تا ۹۰ درصد وسایل صحنه از کوچک ترین قطعه تا بزرگ ترین آن، با هزینه شخصی وی خریداری شده وحتی برخی از آنها به لحاظ قدمت، دارای ارزش های تاریخی است.
به جز لوکیشن خیابان لاله زار، میدان توپ خانه، ساختمان شهرداری، جواهر فروشی قازاریان و کوچه‌های قدیمی تهران، نماهایی از شهر کوفه برای ساخت سریال امام علی و سرزمین باستانی اورشلیم برای ساخت سریال مریم مقدس ساخته شده و برای بازدید عموم در دسترس همگان قرار دارد. اما آنچه که در حال حاضر از نماهای تاریخی و قدیمی در قالب شهرک به عنوان میراث سینمایی به جا مانده، ماکت‌های تخریب شده و دیوارهای خط خطی از یادگاری‌نویسی تماشگران هویت تاریخی ایران است.از آن مهمتر تجمع انبوه زباله و نخاله‌های ناشی از ساخت و ساز ماکت‌های جدید و حضور گردشگران در گوشه و کنار شهرک سینمایی غزالی است که صحنه ناخوشایند و نا هماهنگی را در میان فضای تاریخی آنجا ایجاد کرده است.
قابلیت فراموش شده در هالیوود ایران
شهرک سینمایی هالیوود در آمریکا یا لوکیشن سریال پرطرفدار "یانگوم" در کره هر ساله مقصد گردشگران زیادی از سراسر جهان برای بازدید از هویت سینمایی آن کشور را تشکیل می دهد.این در حالی است که هالیوود ایران یا همان شهرک سینمایی غزالی با وجود ارزش تاریخی و میراثی آن در خلق آثار فاخر سینمای ایران و نمونه گرد آوری شده از بنا های قدیمی تهران، هنوز مورد توجه متولیان امر گردشگری کشور قرار نگرفته و از قابلیت آن برای جلب گردشگر چشم پوشی شده است.به طوریکه به گفته مدیر این شهرک، سازمان میراث فرهنگی و گردشگری تا کنون هیچ درخواستی مبنی بر ایجاد زیر ساخت های گردشگری در این شهرک نداده و نسبت به مرمت آن نیز به عنوان بخشی از میراث فرهنگی و سینمایی بی توجهی می کند.
بهمن مقدسی،مدیر شهرک سینمایی غزالی در این‌باره به CHN گفت: «ما در طول سال، ۵۰ هزار بازدید کننده داریم که معمولا شامل گروه های دانش آموزی است اما از میان گردشگران خارجی به جز تعداد انگشت شمار که هنگام حضور در جشنواره شبکه جهانی جام جم در ایران برای بازدید به این شهرک می آیند،گردشگر دیگری نداریم.»
وی با اشاره به اینکه فضا ها و نماهای ساخته شده در شهرک سینمایی از نظر معماری، هویت فرهنگی و شهری ارزشمند بوده و جذابیت زیادی حتی برای افراد خارج از کشور دارد خاطر نشان کرد:«هرچند لوکیشن های شهرک سینمایی برای استفاده در برنامه های سینمایی و تلوزیونی طراحی و ساخته می شوند اما قابلیت جذب گردشگری داشته و در صورت سرمایه گذاری، برگشت سود و سرمایه را برای صاحبان خود به همراه خواهد داشت.»
مدیر شهرک سینمای ادامه داد:«در حال حاضر شهرک سینمایی غزالی با وجود داشتن هویت میراثی و علاقه مردم به آن به ویژه به خاطر یادآوری فیلم های ارزشمندی مانند هزار دستان اهمیت گردشگری زیادی دارد ولی متا سفانه تا کنون اقدامی از طرف سازمان میراث فرهنگی و گردشگری به عنوان متولی اصلی در این امر، برای ایجاد زیر ساخت های گردشگری در آن انجام نشده و حتی گاز کشی در آن به تازگی صورت گرفته است!»
مقدسی با بیان اینکه شهرک سینمایی دارای هویت فرهنگی و تاریخی در سینمای ایران محسوب شده و با ید مورد توجه مسئولان قرار بگیرد تصریح کرد:« شهرک سینمایی غزالی بخشی از واقعیت است و نمایشگاه نیست.از این رو می تواند در کنار کاربرد آن برای تولید فیلم در صورتی که تداخل و مزاحمتی برای ساخت آن ایجاد نکند،به عنوان نماد بخشی از زندگی ایرانی برای بازدید گردشگران آماده سازی شود.»
وی بیشترین عامل تهدید کننده شهرک سینمایی را تخریب نما ها دانسته و می گوید:«مرمت در شهرک سینمایی اهمیت زیادی دارد ولی متاسفانه این موضوع یکی از معضلات ما در اینجا است.وقتی لوکیشنی برای سینما یا تلوزیون ساخته می شود پس از اتمام، آن فضا به حال خود رها شده و مورد بی توجهی تولید کنندگان آن قرار می گیرد.»
زباله دانی یا شهرک سینمایی؟!
در داخل شهرک سینمایی هالیوود امریکا، افراد بازدید کننده حق قدم زدن نداشته و سوار بر یک اتوبوس به گشت زنی در داخل شهرک می پردازند و راهنما هم توضیحات لازم را در هر منطقه می دهد. اما این موضوع نه تنها در شهرک غزالی رعایت نشده بلکه ساخت و ساز های آن امکان ورود آسان وسیله نقلیه را امکان پذیر نساخته و این موضوع علاوه بر فرسایش و تخریب نما به واسطه حضور مستقیم گردشگر در کنار سازه ها ، باعث پراکنده شدن زباله در گوشه و کنار شهرک توسط بازدید کنندگان شده و بعضا به دلیل فواصل زمانی گاه طولانی برای استفاده مجدد از لوکیشن مذبور برای فیلم ها یا سریال های بعدی، نخاله های ایجاد شده از ماکت ها به حال خود رها شده اند.
مقدسی با اظهار گلایه از عدم همکاری شهرداری، درباره زباله های پراکنده شده در گوشه و کنار نماها می افزاید:«یکی از محدودیت های شهرک غزالی محدودیت حرکت ماشین در داخل لوکیشن ها است از این رو زباله های تولید شده توسط گردشگران یا عوامل فیلم، توسط کارگران به وسیله فرغون و یا به صورت دستی به بیرون از محوطه شهرک برده می شود و این مسئله در کنار عدم همکاری شهرداری در این رابطه و با توجه به وسعت شهرک، بسیار سخت و هزینه پرشده است.»
انفعال نیروی انتظامی؛بی اعتنایی سایپا
بی اعتنایی سایپا به حریم ورودی شهرک سینمایی و بی توجهی نیروی انتظامی باعث شده تا خیابانی طویل با عرض ۳۵ متر، به نام خیابان پنجا ه و پنج به پارکینگ اختصاصی این شرکت تبدیل شده و عبور و مرور گردشگران و کارکنان با مشکل مواجه شود.
مقدسی با بیان این مطلب گفت:«شهرک دارای دو درب ورودی است که یک بخش آن به سمت یک خیابان منتهی به منازل مسکونی است و قسمت دیگر آن که عریض بوده و به نام خیابان ۵۵ خوانده می شود، توسط ماشین های شرکت سایپا مسدود شده و امکان عبور و مرور وسایل نقلیه برای گردشگران و عوامل سازنده لوکیشن ها را با مشکل مواجه کرده است.»
وی افزود: «با وجود پیگیری های این واحد تا کنون هیچ نهاد مسئولی نسبت به این مسئله واکنش نشان نداده و نیروی انتظامی نیز به طور قاطع با آنها برخورد نمی کند در حالی که طبق قانون پارک دو طرفه در یک خیابان ممنوع است.اما شرکت سایپا بدون توجه به قانون و بی اعتنا به حریم شهرک سینمایی، باعث مسدود شدن مسیر حرکت خودرو های دیگر شده است.»
بی اعتنایی شرکت سایپا به حریم شهرک سینمای در حالی مطرح می شود که این شرکت از سال های گذشته قصد خرید شهرک سینمایی را داشته و هر بار سازمان صدا و سیما برای حفظ میراث سینمای ایران در برابر این درخواست و فرصت طلبی اقتصادی ، مقاومت کرده است!
جذاب ترین لوکیشن با بیشترین ماندگاری
با وجود مشکلات و نقاط ضعف فراوان در وضعیت فعلی شهرک سینمایی، لوکیشن میدان بهارستان که با مختصات فعلی این میدان و به تازگی برای تهیه سریال "سرزمین کهن" ساخته شده و در حال حاضر پذیرای گروه فیلم برداری است، نقطه قوت و امیدواری دوستداران هویت و فرهنگ سینمای ایران بوده و شبهات و شایعات موجود درباره تخریب هالیوود ایران و واگذاری آن به سود جویان را منتفی کرده است.چراکه به گفته مدیر این شهرک، لوکیشن بهارستان با رعایت اصول مهندسی و با مصالح ماندگار ساخته شده و شاید جذاب ترین لوکیشن در شرایط فعلی است که می توان تا ۳۰ سال آینده به استحکام آن امیدوار بود..
منبع:خبرگزاری میراث فرهنگی ـ گردشگری
نظرات