نابسامانی نامگذاری معابر و محلات زنجان
نامگذاری خیابان‌ها و محلات هر شهری، بیانگر بخشی از فرهنگ و تاریخ آن شهر است، به‌ویژه نام‌هایی که توسط مردم انتخاب شده و بر اساس واقعیت‌های اجتماعی و تاریخی شکل گرفته است، اما با تغییر نام‌ها و نسل‌ها، به تدریج این سنت‌ها و تاریخ نیز به فراموشی سپرده می‌شود.
به گزارش بنانیوز (BanaNews.ir) در گذر سنت به مدرنیته به گونه‌ای شتابان خیابان‌ها، بلوارها و کوچه‌های عریض، جای گذرهای باریک و معابر قدیمی را می‌گیرند و هر یک به اسمی نامیده می‌شوند. در دوره سنت که هنوز پول نفت جریان نیافته بود، نامگذاری محلات، کوچه‌ها و معابر ریشه در مسائل اجتماعی و محلی داشت. با شروع عصر مدرن در اوایل دهه ۱۳۰۰ هجری شمسی و پس از آن نامگذاری خیابان‌های جدید از ریشه‌های اجتماعی فاصله گرفت و جنبه‌ای دیگر یافت. نامگذاری معابر و خیابان‌های زنجان نیز از این قاعده مستثنی نیست. روزگاری که نام‌ها بر اساس معیارهای خاص انتخاب می‌شد و همین اصالت باعث پایداری نام‌ها به اکنون شده است، چرا که هنوز بسیاری از همان نام‌ها بر سر زبان مردم است، نه اسامی انتخابی امروزی!!
نام‌های فراموش شده!
باباجمال چوقوری، مقبره‌دالی، قویی‌باشی، حاجی وزیر دالان التی‌سی، قیرخ ایاق سویی، توپ آقاجی اوستی، سنبل بلاغی، قیزلار باغی، بوت گلاب و ده‌ها نام دیگر که در گذشته محلات زنجان با آن شناخته می‌شدند، حکایت از عامی بودن و همچنین کاربردی بودن این نام‌ها و اسامی است، اما آنچه که در این میان مطرح شده است بی‌توجهی به این اسامی و عدم توجه به این اصل مهم است که نام‌های انتخابی باید برای عوام نیز باورپذیر و قابل قبول باشد.
"عبالله طاهری"، کارشناس جامعه‌شناسی در خصوص اهمیت توجه به معیارهای مختلف برای انتخاب نام معابر و خیابان‌ها در گفت‌وگو با خبرنگار ایسنا، می‌گوید: در گذشته محلات از نام بانی مساجد و تکایا الهام گرفته می‌شد یا با انتساب به صنف خاصی نامگذاری می‌شدند.
وی تصریح می‌کند: محلات قدیمی دارای عناصر شهری منسجم‌تری بوده و به‌عنوان مراکز محله‌ای نقش اساسی را در زندگی عمومی ایفا می‌کردند. این محلات از نظر فیزیکی دارای الگوی خاصی بود، بدین ترتیب که به عناصری از قبیل مسجد، تکیه، حمام، مراکز خرید روزانه، مراکز خدماتی، آب انبار، فضای مشاعی جهت انجام مراسم مذهبی، سنتی و تجمع‌های عمومی و بالاخره محل بازی‌های کودکانه مجهز بودند و اسامی نیز که در این رابطه برای این مناطق انتخاب می‌شد با کارکرد و فرهنگ مردم منطقه همخوانی داشت، اما متاسفانه در چند سال قبل مشاهده می‌کنیم که در شهر زنجان به این موضوع بی‌توجهی می‌شود.
این کارشناس جامعه‌شناسی با بیان اینکه در حال حاضر بسیاری از مناطق شهر با نام‌های قدیمی خود شناخته شده و اسامی انتخابی جایگاه خاصی در بین شهروندان زنجانی ندارد، خاطرنشان می‌کند: جیغیر بیغیر چلار، حاج نوروز لار، گونیه، عباس‌قلی‌خان مسجدی، دودقلی، مسجد یری پایین، نصرالله خان، محله زینبیه و محله قهرمان از جمله مناطقی هستند که هنوز نام‌های قدیمی خود را حفظ کرده و با توجه به کارکرد و فرهنگ منطقه مردم این مناطق را با این اسامی می‌شناسند، در حالی که مشاهده می‌کنیم با توسعه شهرک‌های اقماری شهر نام‌هایی خارج از چارچوب زندگی مردم برگزیده شده و هیچ ذهنیتی نیز به افراد نمی‌دهد که این موضوع به مرور باعث بی‌هویتی مناطق زندگی مردم می‌شود، چرا که هیچ صبغه فرهنگی را در این مناطق مشاهده نمی‌کنیم.
معاون هماهنگی و امور اجرایی و عضو شورای نامگذاری شهرداری زنجان نیز در این رابطه می‌گوید: نامگذاری معابر و خیابان‌ها باید بر اساس فرهنگ و همچنین شرایط اجتماعی جامعه صورت گیرد و بی‌توجهی به آن تبعات فرهنگی و اجتماعی خاصی را در پی دارد.
سیداسماعیل موسوی، تصریح می‌کند: در گذشته‌هایی نه‌چندان دور اسامی برای محلات و خیابان‌ها انتخاب می‌شد که بیانگر کارکرد، فرهنگ و منزلت منطقه بود.
میهمانان ناخوانده
شاید بتوان گفت عدم شناخت مردم نسبت به بسیاری از اسامی جدید معابر، از بی‌تدبیری و بی‌توجهی به اهمیت موضوع است. این را به راحتی می‌توان از رانندگان تاکسی پرسید، چرا که مردم در انتخاب مسیر، نام‌های قدیمی را به کار می‌برند تا اسمی که بی‌توجه به سلیقه مردم یا فرهنگ منطقه انتخاب شده است.
صحبت‌های یکی از شهروندان زنجانی موید این امر است. هنوز نام‌های جدید معابر را به درستی نمی‌دانم. این جوابی است که یکی از شهروندان میانسال زنجانی در پاسخ به این سوال که تا چه حد نام‌های جدید معابر شهر را می‌شناسید، می‌گوید و ادامه می‌دهد: مشخص نیست اسامی جدید بر اساس چه معیار و منطقی از سوی شهرداری انتخاب می‌شود.
مجید اصلانی، تصریح می‌کند: نامی همچون لاله یا میلاد یا پونک برای هیچ کدام از هم‌سن و سالان من ملموس نیست، در حالی که در گذشته به خاطر اینکه نام مناطق بر اساس معیارهای خاصی انتخاب می‌شد، به همین دلیل به راحتی می‌توانستید اسامی را به خاطر بسپارید.
وی، با بیان اینکه باید از کارشناسان فرهنگی، اجتماعی و همچنین معتمدان شهر برای انتخاب نام مناسب محلات و معابر استفاده کرد، خاطرنشان می‌کند: متاسفانه نامگذاری معابر در حال حاضر به کاری کم اهمیت تبدیل شده است و همین موضوع قطعاً باعث نابسامانی امور شهری می‌شود.
این شهروند زنجانی با تاکید بر اینکه کسی مخالف اسامی جدید نیست، افزود: استفاده از اسامی مربوط به مذهب‌های دیگر در شرایطی که خودمان دارای فرهنگ غنی اسلامی و ایرانی هستیم، جای سوال دارد.
سرپرست معاونت فرهنگی شهرداری زنجان نیز در خصوص نحوه نامگذاری معابر در شورای نامگذاری، می‌گوید: مبنای نامگذاری معابر و خیابان‌ها به‌ویژه در شهرک‌های جدیدالاحداث تشابه اسمی فازهای مختلف است و در این رابطه سعی می‌شود نام‌هایی برگزیده شود که در شأن جامعه اسلامی باشد.
وی تصریح می‌کند: یکی دیگر از مبناهای نامگذاری معابر پیشنهاد بنیاد شهید و امور ایثارگران است، به‌طوری که بر اساس صلاحدید نام شهیدی برگزیده شده و با تایید شورا، نامگذاری صورت می‌گیرد.
این مقام مسئول با اشاره به اینکه کاربرد منطقه نیز یکی دیگر از مواردی است که در نامگذاری معابر به آن توجه می‌شود، اظهار می‌کند: در گذشته معیارهای خاصی در نامگذاری خیابان‌ها و کوچه‌ها وجود داشت، اما در حال حاضر با توجه به شرایط جامعه، ملاک‌ها تغییر یافته است.
مفاخری خلاصه شده بر روی تابلوها
در سال‌های گذشته البته مسئولان شهری اقدام به نامگذاری معابر و محلات به‌نام برخی شهداء و مفاخر کرده‌اند، اما سوال این است که این نام‌ها تا چه حد برای مردم آشناست؟
طاهری، کارشناس جامعه‌شناسی با بیان اینکه می‌توان در کنار نامگذاری معابر، شناسنامه‌ای نیز از این نام به شهروندان ارائه کرد، می‌گوید: وقتی نام شخصی برای یک منطقه انتخاب می‌شود، بسیاری از افراد اصلاً اطلاعی از ویژگی‌ها و افتخارآفرینی این فرد ندارند و این موضوع به مرور باعث روزمرگی افراد و کم اهمیت شدن این نام‌ها می‌شود.
وی، به نام‌های قدیمی برخی از محلات شهر اشاره کرده و یادآور می‌شود: محله‌ای به نام میربهاء یا حاج‌نوروزلر به نام افرادی است که اهالی شناخت کافی نسبت به این افراد داشتند و این اطلاعات نسل به نسل در بین اهالی منتقل شده است و این موضوع یعنی انتقال مفاهیم فرهنگی و جلوه دادن ویژگی‌های فردی که باعث ماندگار شدن افراد و نام‌ها شده است.
این کارشناس جامعه‌شناسی، ادامه می‌دهد: نامگذاری مناسب معابر یعنی ایجاد تاریخ مدون و پیشینه فرهنگی که متاسفانه در سال‌های گذشته به این موضوع اهمیت چندانی داده نمی‌شود.
هویتی که باید بازپس گرفت
کارشناسان معتقدند، پیشینه، فرهنگ، تاریخ و مذهب هر قوم و ملتی را می‌توان با قاطعیت از اسامی و فرهنگ نام‌ها و نام‌گذاری‌های آنها دریافت. نام‌ها نشانه فرهنگ، مذهب، نمادها و اسطوره‌های تاریخی یک ملت است و به همین خاطر از حساسیت ویژه‌ای برخوردار است، هرچند این روزها در شهر قدیمی زنجان که باید با نام‌ها هویت می‌یافت، به این موضوع توجه چندانی نمی‌شود و همه چیز در تقلید ناشیانه از هویت مناطق دیگر خلاصه شده است و زیباشهر و ائل‌داغی و شهرک غرب و اسامی از این قبیل، میهمانان ناخوانده‌ای در هویت خاص زنجان هستند.
نظرات