یزد تابلوی معماری منحصر به فرد ایران
استان یزد از استان‌های مرکزی کشور به شمار می‌رود و به دلیل موقعیت جغرافیایی خود از خلاقیت و نوآوری‌های بسیاری به ویژه در معماری برخوردار است، باغ دولت‌آباد یزد یکی از شاهکارهای معماری ایرانی است.
به گزارش بنانیوز (BanaNews.ir) یزد که تابلویی از معماری منحصر به فرد ایران است، هنر مردان خلاق و سخت‌کوش خود را در برخی آثار تاریخی به شکل باشکوهی به نمایش گذاشته است به نحوی که نظیر آن در هیچ کجای کشور یافت نمی‌شود.
یکی از این آثار تاریخی، باغ دولت‌آباد است که معماری آن به واقع منحصر به فرد و بی‌نظیر است.
اتاق‌ها و راهروهای تو در تو، هشتی‌ها با سقف‌های گچبری شده، بادگیر بلندی که بلندترین بادگیر دنیاست، پنجره‌های رنگی و ... همه و همه از جاذبه‌های معماری این باغ است.
این باغ که در زمان زندیه احداث شده است، مناظر زیبا و بدیعی دارد و هر سال به ویژه در ایام نوروز بسیاری از گردشگران نوروزی را به سوی خود فرا می‌خواند.
این باغ امسال در فهرست آثار جهانی نیز به ثبت رسیده و به طور قطع آوازه آن، گردشگران بیشتری را به سوی خود جلب خواهد کرد.
در این گزارش به معرفی اجمالی از باغ دولت‌آباد یزد پرداخته خواهد شد.
زمان احداث این باغ به دوران زندیه و به سال ۱۱۶۰ هجری قمری باز می‌گردد.
عمارت هشتی، عمارت کلاه‌فرهنگی و بادگیر مرتفع آن از مختصات منحصر به فرد این بنا به شمار می‌رود.
این باغ تاریخی در خیابان شهید رجایی واقع شده و به شماره ۷۷۴ در فهرست آثار ملی به ثبت رسیده است.
ساخت باغ در کشور ما سابقه‌ای طولانی داشته و در تمام دوران‌ها به ویژه دوره اسلامی مورد توجه بوده است.
به دلیل اختلاف آب و هوایی به ویژه در مناطق گرمسیری، باغ اهمیت ویژه‌ای نزد مردم داشت.
یکی از اصول معماری ایران درونگرایی است و باغ‌ها نیز از همین امر تبعیت کرده و معمولاً دور تا دور آن با دیوار محصور بوده است.
در باغ‌های ایرانی مانند آثار هنری دیگر، سعی شده است تا از بیهودگی پرهیز شود.
در باغ‌ها هم مانند ساختمان‌ها عنصر بیهوده‌ای در آن نمی‌ساختند، حتی بوته‌ای بی‌مورد پیدا نمی‌شد.
مهم‌ترین مسئله برای حیات بخشیدن به باغ، رساندن آب از راه‌های دوردست به آنجا بوده است که با انتقال‌‌آب از طریق قنات‌ها این مسأله را حل کردهاند.
مجموعه باغ دولت‌آباد که نمونه‌‌ای از معماری دوره زندیه است، توسط محمدتقی خان یزدی معاصر شاهرخ میرزای افشار و کریم خان زند در سال ۱۱۶۰ هجری قمری ساخته شده است.
محمدتقی خان مشهور به خان بزرگ، سرسلسله خاندان خوانین یزد و مرد مقتدر عهد خویش بوده است.
خان ابتدا قناتی به نام دولت‌آباد ایجاد کرد و از آب آن قنات، باغ دولت‌آباد را به وجود آورد و در آن چند دست عمارت و حوض‌ها و جدول‌های آب متعدد در فضای باغ ساخت.
باغ دولت‌آباد پس از محمدتقی‌خان رو به ویرانی رفت و اگر چه دوباره مورد مرمت قرار گرفت اما هیچ‌گاه به روزگاران آبادانی و دلگشایی عهد خان بزرگ بازنگشت.
این بنا شامل سه عمارت هشتی، سردر و تالار آئینه است.
عمارت هشتی شامل حوض‌خانه و بادگیر مرتفع می‌‌شود که این بادگیر بلندترین بادگیر جهان است.
این بادگیر قبلاً بلندتر از وضع کنونی بوده و سال‌ها قبل از ترس ریختن، قسمتی از آن را خراب کردهاند.
در میانه این عمارت بنای کلاه‌فرنگی است و حوضچه‌‌های سنگ مرمرین که به وسیله جوی‌های رابط، به یکدیگر راه می‌‌یابند و وارد حوضچه بزرگ زیر گنبد کلاه‌فرنگی می‌‌شوند.
سنگ‌های مرمر به کار گرفته شده را همگی از معادن مرمر مراغه و تبریز می‌‌آورده‌‌اند.
عمارت میانی که در ضلع شمال‌غربی واقع است و به نام بهشت‌آئین یا تالار آیینه خوانده می‌‌شود، دارای نقوش اسلیمی آئینه بوده است و در حال حاضر از آئینه‌‌های مسدس اسلیمی هیچ اثری نیست.
یک چهار طاقی با طاق‌نماهای داخلی که برای ورودی ضلع جنوبی ساخته‌‌اند و مورد استفاده است، اقتباس از چهره طاق‌های ساسانی است.
باغ دولت‌آباد که مدت‌ها محل اقامت کریم خان زند در یزد بوده است، از نظر طراحی باغ در شمار زیباترین باغ‌های دوره زندیه و قاجاریه محسوب می‌‌شود.
این باغ امسال نیز با برپایی بازارچه صنایع دستی، نمایشگاه کتاب و برگزاری جشنواره غذاهای محلی، میزبانی شایسته‌ای از مهمانان نوروزی خواهد داشت.
نظرات