در حاشیه کارگاه معماری بوشهر/ فرهنگی که زیر آب رفت
معماری هنری است که در کنار ساخت بناهای مختلف که سازه های اصلی تمدنند فرهنگ و تاریخ یک منطقه را نیز ثبت می کند و با از بین رفتن بنا آنها نیز نابود می شوند.
به گزارش بنانیوز (BanaNews.ir) معماری از هنرهایی است که هنرمندان کشورمان همیشه در آن خوش درخشیده اند. از آن جا که فرهنگ های بومی هر منطقه، موقعیت جغرافیایی، شرایط تاریخی، نیازهای منطبق بر موقعیت های خاص و رویدادهای طبیعی و غیر طبیعی نظیر سیل و زلزله و جنگ از معماری متفاوتی برخوردارند تنوع این هنر فراملیتی در کشورمان درصد بالایی دارد.
کارگاه فهم معماری ایران از پنجره بوشهر که در حال حاضر در این استان در حال برگزاری است جدا از بحث های تخصصی معماری که برای صاحب نظران و دانشجویان این رشته جالب و قابل استفاده است به بازدیدکنندگان این آثار قدمتی دیرین و هنری خاسته از ذوق معماران این دیار را نشان می دهد. علاوه بر این که به برهه ای از تاریخ این مرز و بوم هویت می بخشد و شاهدی بر ظهور و سقوط آنهاست.
وایت هاوس در سیراف، خانه رییس علی در دلوار، تاسیسات آب شیرین در بندر، تجارتخانه ایرانی، بیمارستان انگلیسی ها و بسیاری دیگر از عمارت های شهر ما را به دورترهای این مرز و بوم می برند و در پس زمینه های ذهن جاری در تاریخ تصور شده مان خاطره ای خیالی را تشکیل می دهند. محلات شبندی، بهبهانی ها، اعراب و ... گر چه ساختمانی مشابه دارند اما در جزییاتی ظریف تفاوت هایی جزیی در معماری دارند که برخاسته از معماران مهاجر یا صاحبان خانه هایی بوده که حس نوستالژیک خود را نیز با خود آورده بودند و در نماهای خانه های خود آنها را ثبت عینی کرده اند.
در این میان بناهایی از بین رفته یا در حال ویرانی مشاهده می شود که دلیل بازسازی نشدن آن مشخص نیست و هیچکس پاسخ روشنی برای ان ندارد. نمونه آن مدرسه ای است که مرحوم منوچهر آتشی در آن تدریس می کرده و پیش از آن هم اداره پست بوده است و قدمتی نزدیک به یک قرن دارد. این مدرسه که در اختیار میراث فرهنگی است به شدت تخریب شده و اگر به آن رسیدگی نشود متاسفانه به زودی از بین خواهد رفت. در بزرگ این مدرسه که نزدیک به چهار متر طول دارد خود یکی از آثار بزرگ فرهنگی ایران است.
نکته دردآور دیگری که از آن اطلاع پیدا کردیم این بود که مسجدی بسیار قدیمی که مبدا زائران خانه خدا از ایران بوده و دیوار نوشته هایی تاریخی را که هر یک سندی تاریخی و مهمتر از آن فرهنگی در زمینه سفر زیارتی و زائران کعبه بوده اند، به دلیل طرح وسعت بخشی بندر زیر آب رفته و نابود شده است! از این مسجد در حال حاضر فقط چند فریم نگاتیو دوربین از استاد ایرانی؛ شاعر و فرهنگ پژوه بوشهری به جا مانده که دیدن آنها تاثرات این واقعه را چند برابر می کند.
این واقعه تلخ نشان می دهد که به برخی بناهای تاریخی فقط به صورت خشت و چوب نگاه می شود و پیشینه فرهنگی آن در نظر گرفته نمی شود. تلخ تر از آن این است که اهمیت این بناها بارها از سوی اهالی فرهنگ بوشهر به مسئولان تذکر داده شده و ترتیب اثری مشاهده نشده است.
برگزاری کارگاه فهم معماری ایران از پنجره بوشهر فرصت مغتنمی است تا کارشناسان و دانشجویان معماری که از نزدیک شاهد این مشکلات هستند در یک همدلی دسته جمعی ضمن آسیب شناسی این موضوع راهکارهای درستی که ضمانت اجرایی داشته باشند ارائه کنند تا دیگر شاهد مرگ بنایی که فرهنگی اسلامی ایرانی را در دل خود جای داده است نباشیم.
عباس کریمی
نظرات