عمارت «ارباب هرمز» جان می‌گیرد
عمارت «ارباب هرمز» در شرق تهران، پس از سال‌ها بی‌توجهی و داشتن کاربری‌های نامناسب، گویا قرار است سروسامان بگیرد.
به گزارش بنانیوز (BanaNews.ir) از اوایل پیروزی انقلاب اسلامی و بعد از مصادره‌ی تعدادی از خانه‌ها توسط دولت، عمارت «ارباب هرمز» در پارک پلیس تهران به شهرداری تهران سپرده شد تا از آن برای منافع عمومی استفاده شود؛ اما موقعیت قرار گرفتن این بنای قاجاری یکی از مهم‌ترین عوامل برای تعیین کاربری آن بعد از تملک بود که به‌عنوان انبار پارک، خوابگاه کارگران افغانی و حتا برای مدتی نیز مکانی برای قشر کم‌درآمد مورد استفاده قرار گرفت.
هرچند این عمارت پس از سال‌ها بی‌توجهی از سوی متولیان، سرانجام در سال ۱۳۸۴ توسط مسوولان سازمان میراث فرهنگی و گردشگری در فهرست آثار ملی به ثبت رسید، ولی هم‌چنان توجه چندانی از سوی شهرداری تهران که متولی این عمارت قاجاری است، به آن نمی‌شد، تا این‌که بعد از چهار سال، بخت با این بنای قاجاری یار شد و شهرداری منطقه رضایت داد تا با مرمت این عمارت و تغییر کاربری آن، قدری وضعیت بنا سروسامان یابد. حالا به‌نظر می‌رسد نرم نرمک دستی به سر و گوش این عمارت تاریخی کشیده می‌شود.
معاون فنی و طرح‌های شهری سازمان زیباسازی شهر تهران درباره‌ی اقدامات در دست انجام در این پروژه به خبرنگار ایسنا گفت: از سال ۱۳۸۸ تفاهم‌نامه‌ای بین شهرداری منطقه‌ی ۴ و سازمان زیباسازی تهران بسته شد تا عمارت ارباب هرمز در پارک پلیس مرمت شود؛ اما این ساختمان تا اواخر سال ۱۳۹۰ در دست شهرداری بود و از آن زمان برای مرمت به سازمان زیباسازی تهران تحویل داده شد.
شاپور دیوسالار ادامه داد: از بهار امسال مرمت این بنا با زه‌کشی، ایجاد کانال دفع رطوبت و تعمیر شیروانی آغاز شد. همچنین با توجه به نوع استفاده‌‌ای که قبلا از این بنا می‌شد، احتمال اضافه شدن بخش‌هایی جدید به بنا وجود داشت، به همین دلیل، به دیوارها مشکوک شدیم و در کنار مرمت‌های اولیه، کار گمانه‌زنی در این بخش از بنا نیز انجام شد. با این کار مسیر پله‌های اصلی و راه ورودی اولیه به ساختمان مشخص شد. همچنین تزیینات باقی‌مانده‌ی داخلی بنا مانند گچ‌بری و نقاشی‌های روی دیوار پیدا شدند. با توجه به نوع تزیینات بنا به‌نظر می‌رسد صاحب آن در زمان ساخت، از نظر اقتصادی کاملا تامین بوده که چنین بنایی را ساخته است.
او بیان کرد: عمارت تاریخی «ارباب هرمز» در طول سال‌های گذشته آسیب‌هایی دیده بود که آن‌ها را شناسایی کردیم. به‌نظر می‌رسید این بنا به استحکام‌بخشی نیاز دارد که اکنون با استفاده از سازه‌های نگه‌دارنده، آن را سرپا نگه داشته‌ایم. همچنین در هر نقطه‌ای از عمارت که ملات ساختمان کم باشد، آن بخش دوباره‌سازی می‌شود و در صورت پیدا شدن بخش‌های قدیمی، همه‌ی تلاش خود را برای حفاظت از آن‌ها به کار می‌بریم.
وی با بیان این‌که پس از مرمت کامل بنا، شناسنامه‌ی آن نصب و عمارت آماده‌ی بهره‌برداری می‌شود، گفت: کاربری این بنا باید به‌گونه‌ای باشد که رفت‌وآمد زیادی در ساختمان انجام نشود. براساس تصمیم‌گیری‌هایی که مسوولان شهرداری و سازمان زیباسازی درباره‌ی نوع کاربری این بنا بعد از پایان مرمت گرفته‌اند، در صورت امکان کاربری‌هایی مانند ایجاد مکانی برای برگزاری نشست‌های ادبی و مفاخر باید به این بنا داده شود. همچنین در این ساختمان، الحاقاتی مانند سرویس بهداشتی، آبدارخانه و آشپزخانه خارج از ظرفیت ساختمان در طول سال‌های گذشته ساخته شده است که باید حذف شوند.
دیوسالار با بیان این‌که عملیات مرمت این عمارت تا آذرماه امسال به‌طور کامل به پایان می‌رسد، اظهار کرد: در پارک پلیس که قبلا پارکی یکپارچه بود، سه مظهر قنات وجود داشت که اگر آن‌ها احیا شوند، این پارک موقعیت مناسب‌تری پیدا می‌کند. همچنین در صورتی که بودجه‌ی کامل پروژه تصویب شود، احتمال احیای قنات‌های پارک در کنار مرمت این عمارت وجود دارد.
معاون فنی و طرح‌های شهری سازمان زیباسازی شهر تهران ادامه داد: در بررسی‌های میدانی انجام‌شده و صحبت‌هایی که با اهالی منطقه انجام شد، متوجه شدیم این عمارت در ابتدا به سران ایل بختیاری متعلق بوده است که به تهران مهاجرت کردند و بنا نیز براساس طرح‌های معماری عشایر ساخته و سال‌ها بعد توسط ارباب هرمز خریده شد. در طبقه‌ی همکف این بنا مانند سیاه‌چادرهای عشایر یک ایوان و یک آب‌نمای سفالی قرار داشته است و آبی که به ساختمان وارد می‌شد، از آن عبور می‌کرد و به حوض جلوتری می‌ریخت و در طبقه‌ی دوم نیز چند اتاق و بخش پذیرایی از مهمانان ویژه قرار داشته است.
او اضافه کرد: ارباب هرمز یکی از مشاوران قدیم رژیم پهلوی و پسر ارباب جمشید بود. این بنا در اوایل انقلاب تملک شد و در اختیار شهرداری تهران قرار گرفت. معماری بنا درون‌گراست و بعد از انقلاب اسلامی دستخوش تغییراتی شد؛ تزیینات آن پوشانده و پله‌هایی جدید برای ورود و خروج به بنا تعبیه شد. در واقع از این بنای تاریخی در سال‌های گذشته به‌صورت مناسب استفاده نشده است.
۱۱ اردیبهشت‌ماه ۱۳۸۹ یک کارشناس میراث فرهنگی شرایط عمارت «ارباب هرمز» را مناسب ندانست و با اشاره به این‌که بنای تاریخی عمارت «ارباب هرمز» پس از انقلاب مصادره و با هدف استفاده برای خدمات عمومی شهرداری، در اختیار این نهاد گذاشته شد، گفت: این بنا سبب ایجاد یک ارزش‌گذاری فرهنگی در شرق تهران شده است و با توجه زیربنای ۸۰۰ متری آن، تاثیرگذاری زیادی می‌تواند داشته باشد.
مجدالدین رحیمی تبدیل کردن عمارت «ارباب هرمز» را به پژوهشکده‌ی جوانان، یک تغییر کاربری مناسب برای این بنا دانست و افزود: شهرداری باید هرچه زودتر برای اقدامات حفاظتی، همکاری لازم را با سازمان میراث فرهنگی داشته باشد تا این سازمان، نیروهای متخصص خود را در اختیار شهرداری قرار دهد و با طرح و برنامه‌ریزی، برای حفاظت و جلوگیری از تخریب بنا اقدامات لازم را انجام دهد.
نظرات