آیا تهران شوره زار می شود؟
یکی از شعرهای سده های میانه ایران سروده است:'باران که در لطافت طبعش خلاف نیست/در باغ لاله روید و در شوره زار خس'. اما سال هاست گویی تهران در حبس صنایع،خودروها و گسترش ناهمگون جغرافیایی، به شورزه زاری تبدیل شده است که 'باران' هم در آن'خس' زاید و 'بس'.
این وضعیت را نه تنها در تهران که این روزها می توان در دیگر کلانشهرهای کشور نیز دید.
امروز ۲۹ دی ماه ۱۳۸۹ پانزدهمین سالی است که 'روز هوای پاک'نام دارد، روزی که بعد از نشانه های بحران آلودگی هوای تهران به ویژه در فصل سرما که در نیمه اول دهه هفتاد خود را به صورت کامل نشان داد برای ایجاد حساسیت در بین مردم از سال ۱۳۷۴ اعلام شد، اما پس از پانزده سال ، هوا نه تنها همچنان آلوده بلکه آلوده تر است.
نه، درست آن است که بگوییم هوای تهران دیگر رمقی برای تازه شدن ندارد. شهر به مانند همان شوره زاری شده که گناهی از سوی 'باران'ی که بر آن می بارد نیست که باید 'لاله' برویاند ، بلکه طبیعت ذاتی تهران در سایه دود این همه خودرو و کارخانه و ... چنان دگرگون شده که تنها 'خس' به بار می آورد.
چاره چیست؟ آیا یادآوری یک روز در سال برای تهران کافیست، آنهم شهر چند صد ساله ای که در سفرنامه ها به شهر چنارها و گنجشک ها شناخته شده بود ... و امروز حتی به سختی می توان صدای کلاغ را در آن شنید؟!
گویی ماندن در هوای آلوده برای مان طبیعی شده و تلاشی برای بازگرداندن شهرمان به همان طهرانی که می شناختیم ! همتی در ما نمی انگیزد.
بر اساس آمارهای رسمی، سال گذشته نزدیک به چهارهزار نفر از تهرانی ها بر اثر بیماری های ناشی از آلودگی هوا همچون بیماری‌های سیستم قلبی، عروقی و ریوی منتج از افزایش آلاینده‌های دی اکسید گوگرد، ذرات معلق و منواکسید کربن در هوا جان باختند. هم چنین بیماری 'آسم' امسال تقریبا همنشین بیشتر تهرانی ها شده است و می تواند در دراز مدت بخصوص برای کودکان خطرناک باشد.
ده سال پیش پژوهشی از سوی شهرداری تهران با همکاری آژانس ژاپنی جایکا انجام شد که نشان می دهد روزانه بالغ بر یک‌هزار و ۱۹۲ تن مواد آلاینده در هوای تهران منتشر می‌شود. بیشترین این آلاینده‌ها مربوط به اکسیدهای گوگرد با انتشار ۶۹۵ تن در هر روز است که بعد از آن به ترتیب اکسیدهای نیتروژن، منواکسید کربن و هیدروکربن‌های سوخته نشده، عمده آلاینده‌های هوای تهران محسوب می شوند. براین ارقام باید ۱۶ تن ذرات لاستیک و ۷ تن آزبست لنت ترمزها را در سال هم اضافه کرد.
همچنین معلوم شد که اگرچه بیش از ۸۰۰ هزار واحد صنعتی مستقر در تهران سهم بزرگی در آلودگی این شهر دارند،اما ۸۸ درصد آلودگی هوای تهران ناشی از آلایندگی وسایل نقلیه است، زیرا مصرف سوخت خودروهای فرسوده سه برابر خودروهای جدید و میزان آلایندگی‌شان چندین برابر آنها است .
تنها در سال گذشته و در ارتباط با تاکسی ها ، بیش از ۳۰ هزار تاکسی فرسوده شناسایی شد. همچنین آلایندگی موتورسیکلت‌ها با توجه به این نکته که موتورسیکلت‌ها چندین برابر خودروهای شخصی آلودگی تولید می‌کنند وضعیت را با گرایش بسیاری از مردم به سوی این وسیله نقلیه بحرانی‌تر می‌کند.
به رغم افزایش انبوه وسایل نقلیه عمومی - از مترو و سیستم های مختلف اتوبوس های درون شهری گرفته تا تاکسی های نو که به ازای تاکسی های فرسوده به خصوص در سال جاری به ناوگان حمل و نقل عمومی تهران افزوده شدند-، افزایش روزافزون گرایش تهرانی ها به داشتن خودروی شخصی برای هر فرد خانواده! وضع هوا را نه تنها بهبود نداده ، بلکه هر روز هوای تهران بی نفس تر و بی جان تر می شود!
امروز روزی است تا به یاد آوریم در چه هوایی زیست می کنیم و چگونه می توانیم با حفظ حقوق شهروندی و عمل به تکالیفی که به فراموشی سپرده ایم ، همدیگر را در فراهم آوردن شرایط زیست بهتر که یکی از شاخصه های آن هوای بهینه است، سهیم کنیم و این سهیم کردن نه به معنای بخشیدن چیزی به دیگران، بلکه به مفهوم 'دادن' 'حیات' به خود ، در ازای تحقق شعار 'همه برای هم' است.
برای تحقق این هدف، همه باید همت کنیم. تعداد خودروهای خانواده را کاهش دهیم، استفاده از خودروهای عمومی را در سطح شهر یک اولویت اساسی بدانیم، استفاده از وسایل دودزا و انرژی بر را کنترل کنیم، به جای ویرانی باغها و تبدیل آن به ساختمان، در اندیشه سرسبزی و درختکاری باشیم، به فضای سبز احترام بگذاریم و دولت را در تحقق برنامه هایش در زمینه هایی چون خروج شرکتها از تهران، انتقال داوطلبانه کارمندان به خارج از پایتخت و گرایش به دورکاری یاری نماییم.
دولت و شهرداری نیز هر یک در تحقق مسئولیتهایی که در زمینه هوای پاک بر عهده دارند، باید جدی تر و مردانه تر در عرصه نبرد با آلودگی هوا ظاهر شوند.
اما هنوز به این سوال پاسخ نداده ایم که چرا روز ۲۹ دی ماه سال ۱۳۷۴ آغازی برای یادآوری هوای پاک شد؟ در سال ۱۳۷۴ نزدیک به یکصد نفر از کارشناسان و مدرسان محیط زیست، جغرافیا و شهرسازی در پی نشستی در سالن اجتماعات پارک شهر تهران، متنی موسوم به بیانیه 'هوای تهران ۷۴' منتشر کردند که در آن برای نخستین بار از آلودگی هوای پایتخت به عنوان یک 'بحران' نامیده شد که برای مقابله با آن 'عزم همگانی' را طلب می کند.
تهران بزرگترین شهر ایران اسلامی، پایتخت دویست ساله کشور و کلان شهرهای دیگر کشور، امروز همگی به سختی نفس می کشند، همه روزها را باید در عینیت ذهنمان به ۲۹ دی تبدیل کنیم تا در عمل به عزم همگانی ملی و دولتی برای نجات تهران، اصفهان، اراک ، ... دست یابیم و باز 'لطافت باران' را ما و نسل های بعد ببینند.
حیف است تهران، سرسبزی آن و هوای پاکی داشت، این چنین در برابر چشمان ما بمیرد و کار به جایی برسد که دیگر حتی از صدای کلاغها هم در آن خبری نباشد. نفس ما و تهران به هم بند است. کاری باید کرد...
ایرنا
نظرات