زلزله در کمین خراسان شمالی/ واقعه ای که بعد از وقوع علاج نمی شود
خراسان شمالی از جمله استان‌های زلزله خیز کشور محسوب می‌شود و این خطه در طول سال های گذشته شاهد زمین لرزه های مخربی بوده اما برآوردها نشانگر این است که اقدامات مناسبی برای علاج این واقعه و به حداقل رساندن خسارات آن، در این استان انجام نشده است.
به گزارش بنانیوز (BanaNews.ir) نخستین زمین لرزه ای که در شمال خراسان به صورت رسمی ثبت شده مربوط به سال ۱۲۶۸ هجری شمسی یعنی حدود ۱۲۳ سال پیش است.
بندگان همایون امروز به دوشان تپه تشریف بردند، من باغچه رفته تمام روز را در آنجا بودم، شب شنبه حادثه عجیبی در خراسان روی داده است؛ زلزله سختی در بجنورد و مشهد آمده است.
در مشهد چندان خرابی نرسانده است، اما دو ثلث بجنورد خراب و متجاوز از ۱۵ هزار نفر تلف شده اند و بلافاصله برف شدیدی قریب نیم ذرع باریده است.
ازاین قبیل حوادث وقتی که در فرنگ روی می دهد از جانب دولت و سایر مردم از هر قبیل اعانت به سکنه بیچاره آن ناحیه که طرف صدمه شده است، می رسد.
فقط آن جا حکم شده که مویدالدوله سفری به قوچان بکند، حتی روس ها هم داوطلب شده بودند که از خودشان یک وجه اعانه به قوچان بفرستند؛ ظاهرا قبول نشده است. جمادی الاول سنه ۱۳۱۱ قمری (۱۲۶۸ ه ش ).
جملات بالا ۱۲۳ سال پیش توسط محمدحسن خان اعتمادالسلطنه؛ وزیر انطباعات اواخر دوره ناصری و در زمان وقوع زلزله ای که به گفته وی بر اثر آن ۱۵ هزار نفر در شمال خراسان کشته شده اند، نوشته شده است.
از آن زمان تاکنون زمین لرزه های فراوانی در خراسان شمالی به وقوع پیوسته که تعدادی از آنها به خاطر تلفات زیاد به عنوان خاطراتی ناخوش در یادها مانده اند.
زمین لرزه ای مانند زلزله سال ۷۵ با قدرت ۶٫۷ ریشتر که هنوز نیز یادآور روزهای ناله و شیون است و خانواده هایی که پس از آن زمین لرزه برای ساخت دوباره منازل خود اقدام به دریافت تسهیلات کردند؛ در حال حاضر با وجود گذشت بیش از ۱۵ سال، توانایی پرداخت اقساط تسهیلات بانکی مسکن خود را ندارند و ابوطالب شفقت؛ استاندار پیشین خراسان شمالی در آخرین روزهای حضور در این استان، از سازمان مدیریت بحران خواسته بود تا نسبت به تسویه بدهی آنها اقدام کند.
خراسان شمالی جزء سه استان زلزله خیز کشور است
پدر لرزه نگاری ایران در گفنگو با خبرنگار مهر، می گوید: تمامی روستاهای خراسان شمالی و شهرهای دارای بافت فرسوده این استان در صورت وقوع زلزله ای با قدرت بیش از پنج ریشتر، خسارات زیادی را متحمل خواهند شد.
بهرام عکاشه می افزاید: منطقه‌ای که امروز به نام خراسان شمالی مشهور است از میلیون‌ها سال پیش تاکنون شاهد زلزله‌های بزرگ و کوچک زیادی بوده و در حال حاضر نیز یکی از سه استان پرحادثه در زمینه زلزله در کشور محسوب می شود.
وی اظهار می کند: با این وجود در کشور ما ستادهای بحران کارآمدی برای مقابله با زمین لرزه در استان ها فعال نیست و برنامه ریزی اصولی نیز در این زمینه صورت نگرفته است.
مسئول شبکه لرزه نگاری قوچان وابسته به مرکز لرزه نگاری کشوری موسسه ژئوفیزیک دانشگاه تهران نیز در این زمینه می گوید: خراسان شمالی از جمله استان‌های زلزله خیز کشور به شمار می آید و متاسفانه سهم زیادی در مخاطرات زمین لرزه داشته و در طول سال های گذشته شاهد زمین لرزه های بزرگی بوده است.
علیرضا مهراب می افزاید: سوابق لرزه خیزی نشانگر این است که هر از چند گاهی در خراسان شمالی زمین لرزه ویرانگری روی داده و سبب ویرانی بسیاری از ساختمان‌ها و همچنین آسیب‌های اقتصادی زیادی شده است.
وی تصریح می کند: برای کاهش خسارات زمین لرزه در خراسان شمالی می بایست ساخت و ساز در شهرها و روستاها از استانداردهای لازم برخوردار شوند و معیار مهندسی در آنها رعایت شود تا ساختمان‌ها حداقل در برابر سطح معینی از انرژی زمین لرزه ها پایدار بمانند.
مهراب اضافه می کند: رعایت حداقل ضوابط در ساخت و ساز بنا در کاهش خسارت یا ریزش کلی بسیار موثر خواهد بود.
کنترل مضاعف مقاومت سازه ها
رئیس سازمان نظام مهندسی ساختمان خراسان شمالی نیز درباره زلزله خیزی خراسان شمالی و لزوم مقاوم سازی ساختمان ها می گوید: آیین نامه‌های متعددی درباره ساختمان سازی و اصول مهندسی مقابله با زلزله تدوین و عرضه شده و از حدود دو سال پیش نیز گروه کنترل مضاعف در قالب تیم کارشناسی در نظام مهندسی استان آغاز به کار کرده است.
علی اکبر رمضانی می‌افزاید: اعضای این گروه به کنترل آزمایش خاک و مصالح و بازدید از روند ساخت و ساز می‌پردازند و بر مقاوم سازی و رعایت اصول ایمنی در ساختمان ها نظارت می کنند.
۷۰ درصد منازل مسکونی خراسان شمالی در برابر زلزله مقاوم سازی نشده‌اند
مدیرکل دفتر مدیریت بحران استانداری خراسان شمالی نیز می گوید: تنها ۳۰ درصد منازل مسکونی در این استان در برابر زلزله مقاوم سازی شده‌اند.
سید علی میرکریمی در گفتگو با خبرنگار مهر می افزاید: به رغم آمارهای متفاوتی که از سوی دستگاه‌های مسئول خراسان شمالی در مورد میزان مقاوم سازی منازل مسکونی ارائه می‌شود، از نظر کارشناسان زمین لرزه، تنها حدود ۳۰ درصد منازل مسکونی استان در برابر زلزله طرح مقاوم هستند.
به گفته وی زلزله طرح، به زلزله‌ای گفته می‌شود که احتمال وقوع آن و یا زلزله‌های بزرگ‌تر از آن، در طول ۵۰ سال عمر مفید سازه کمتر از ۱۰ درصد باشد.
میرکریمی اظهار می کند: غالب آمارهای ارائه شده در مورد مقاوم سازی منازل مسکونی از تعداد وام‌های اعطا شده در زمینه مقاوم سازی احصا شده است که امکان انحراف، مقاوم سازی نامناسب و ... در این زمینه وجود دارد.
وی اضافه می کند: البته افزایش خسارات در زمین لرزه ها به عوامل متعددی چون عمق زلزله، نوع زلزله، بزرگی آن، فاصله از مراکز پرازدحام و ... بستگی دارد و بنا به موارد ذکر شده خسارات جانی و مالی متفاوتی خواهد داشت.
این مسئول تصریح می کند: در صورت وقوع زمین لرزهایی با شرایط آذربایجان شرقی در مرکز خراسان شمالی( زمین لرزه با قدرت ۶٫۳ ریشتری در اهر و ورزقان)، به دلیل اینکه بسیاری از ساختمان‌ها نوساز بوده و فاکتورهای مقاوم سازی نیز در آنها تا حدودی رعایت شده است، میزان خسارت جانی و مالی فاجعه آمیز نخواهد بود.
وی می افزاید: اگر همین زمین لرزه در مناطق روستایی و برخی نقاط شهری استان که کمتر توسعه یافته‌اند، روی دهد مطمئنا میزان خسارات و تلفات بسیار بیشتر خواهد شد.
میرکریمی در مورد ساختمان‌های دولتی خراسان شمالی نیز می گوید: ۹۰ درصد ساختمان‌های دولتی، یعنی آن دسته از اماکنی که از ابتدا به همین منظور احداث شده‌اند، در برابر زلزله طرح مقاوم سازی شده و نسبت به بقیه ساختمان‌های موجود امنیت بیشتری دارند.
مدیرکل دفتر مدیریت بحران استانداری خراسان شمالی اظهار می کند: در هر صورت مدیریت بحران استان در حد امکانات موجود، آمادگی کاملی برای مدیریت و ساماندهی شرایط پس از وقوع زمین لرزه احتمالی در این استان را دارد.
احداث مرکز لرزه‌نگاری در خراسان شمالی
مدیرکل دفتر مدیریت بحران خراسان شمالی همچنین از احداث نخستین مرکز لرزه‌نگاری در این استان خبر می دهد.
سیدعلی میرکریمی می افزاید: پیگیری‌های مناسبی در این زمینه از طرف دفتر مدیریت بحران خراسان شمالی انجام و موافقت‌های مربوط به ساخت مرکز لرزه‌نگاری در این استان نیز گرفته شده است.
میرکریمی با بیان اینکه احداث این مرکز در آینده نزدیک اجرایی خواهد شد، اظهار می کند: هم‌اکنون سنجش لرزه‌های روی داده در استان توسط مرکز لرزه‌نگاری قوچان انجام می‌شود.
وی تصریح می کند: بدون شک تکمیل و تجهیز شبکه‌های لرزه نگاری و ثبت مداوم و پردازش تمام داده‌های زمین لرزه و نیز ارایه الگوهای مناسب در قبل و بعد از زلزله، اعلام گزارش دقیق از وضعیت لرزهای و توجه به مقاوم سازی ابنیه می‌تواند از اثرات مخرب زلزله‌ها به میزان قابل توجهی بکاهد.
نظرات