«در یادبود معمار آرامگاه فردوسی و مسجد لرزاده»

سال از درگذشت حسین لرزاده گذشت، معمار و هنرمند ایرانی، همچنین طراح و سازنده آرامگاه فردوسی و مسجد لرزاده که همواره می‌گفت: «هنر معماری، هنر تزئینات است»

به گزارش بنانیوز (BanaNews.ir) ،لرزاده در طول عمر هنری خود، مساجد متعددی را طراحی و اجرا کرد که مسجد اعظم قم به دعوت مستقیم آیت‌الله بروجردی نیز از آن دسته است. همچنین بنابر مأموریتی که آیت‌الله بروجردی به وی محول کرد، مأمور تعمیر و پاره‌ای تغییرات در حرم حسین بن علی (ع) در کربلا نیز شد که طی حکمی از طرف آیت‌الله شهرستانی متولی وقت آن حرم مطهر در عراق به عنوان افتخارآمیز «معمار آستانه مقدسه حضرت اباعبدالله الحسین(ع)» نایل شد.

بنابراین گزارش، حسین لرزاده سال ۱۲۸۵ در تهران، کوچه قلمستان نزدیک باغ و حمام حاج عبدالصمد چشم به جهان گشود. پدر وی استاد محمد لرزاده از معماران نامی دوره‌ اتابک و همکار حاج حسن صنیع الدیوان، معمار اتابکی بود.

حسین لرزاده در سن هفت سالگی به مکتب‌خانه «میرزا حسن» در نزدیکی چهارراه حاج رضا خیابان بلورسازی رفت. سپس پدرش وی را به مدرسه‌ مقابل منزل محتشم‌السلطنه فرستاد و استعدادهای هنری ایشان از همان زمان نمایان شد. در محضر درس پدر نیز از بهترین‌ها بود. در حالی که دیگر هنرآموزان از سختی کار در رنج بودند او با وجود سن کم، چند زمینه‌ گره را در کلاس طراحی می‌کرد آن‌چنان که همگان را به حیرت می‌انداخت.

پس از دوران ابتدایی، چند سالی به دبیرستان سلطانی واقع در پل امیربهادر فرستاده شد. چون این مدرسه، رشته فنی مورد علاقه‌اش را نداشت، او مدرسه را ترک و به شعبه مجسمه‌سازی مدرسه «کمال الملک» رفت. پس از یک سال و نیم که قالب‌گیری و قالب‌سازی آموخت، به دلیل شبهه حرمت این شغل، او را نزد مرحوم «سیدمحمد تقی نقاش باشی» که کار تابلوسازی می‌کرد، فرستادند.

از طرف دیگر، پدرش او را به کارهای فنی و رشته‌های معماری نیز وامی‌داشت و در جلسه‌های شبانه که معماران برای آموختن رموز معماری در خانه ایشان جمع بودند، او را نیز در کارها شرکت می‌داد.

استاد جوان نیز با استعداد و قریحه خود، نمونه‌ها را با گچ و مقوا اسکلت می‌کرد و به طور عملی معماری را فرا می‌گرفت. پس از مرگ پدرش در سال ۱۳۰۵، به دعوت استاد «جعفرخان کاشانی» که مشغول ساختن عمارت سنگی تپه علیخان در سعدآباد بود به آن‌جا رفت و مشغول کار نقاشی در یکی از اتاق‌های این عمارت شد.

نخستین کار مستقل حسین لرزاده را می‌توان سر در بانک شاهی (بانک تجارت فعلی) واقع در میدان توپخانه تهران دانست. این کار به درخواست "کهل"، مسئول انگلیسی بانک جهت طراحی سردری ایرانی برای این بانک صورت گرفت.

سپس لرزاده در سال ۱۳۱۱ برای ساختن آرامگاه فردوسی به توس سفر می‌کند و مدتی با مرحوم عمادالکتاب که در آن هنگام ایام کهولت را می‌گذراند و برای خطاطی اشعار و نوشته‌های مقبره‌ حکیم فردوسی به آن‌جا رفته بود، همدم و محشور شد و شب‌ها در نزد او مشق خط می‌کرد.

 

نخستین طرح مقبره فردوسی آن زمان توسط آندره گدار پایه ریزی شده بود و تا پله دوم نیز اجرا شد. ولی چون طرحی که وی در نظر گرفته بود همچون اهرام مصر هرمی بود، این طرح مورد قبول ذکاءالملک فروغی رئیس انجمن آثار ملی وقت قرار نگرفت و قرار شد که معماری ایرانی با طرحی ملی آن را تکمیل کند که حسین لرزاده مأمور طراحی و ساخت مقبره حکیم فردوسی می‌شود.

وی طی گذشت ۱۸ ماه طرح را اجرا کرد و کار را تا جشن هزاره فردوسی به اتمام رساند. تاریخ پایان آرامگاه فردوسی مصادف با ۳۰ سالگی لرزاده نیز بود.

او پس از تکمیل مقبره فردوسی، ابیاتی را نیز ذکر کرد:‌

«به شمسی شد اتمام آرامگه

هزار و سه صد از پی‌اش، سیزده»

پس از اتمام کار آرامگاه فردوسی،‌ استاد به تهران بازگشت و مشغول به کار روی "کاخ مرمر" شد که گنبد این کاخ نیز از آثار ایشان است.

استاد لرزاده کار بر روی ۸۴۲ مسجد را در افتخارات خود دارد که از آن جمله می‌توان به مساجد زیر اشاره کرد:

"مسجد لرزاده" در ‌خیابان لرزاده خیابان خراسان، "مسجد سلمان" واقع در خیابان شهباز خیابان غیاثی، "مسجد سجاد" در ‌خیابان جمهوری، "مسجد اعظم قم" ، "مسجد امام حسین(ع)" در ‌خیابان امام حسین(ع)، "مسجد فخریه" در خیابان امیریه، "مسجد زعیم" در ‌خیابان منیریه، "مسجد فرازنده" در خیابان شوش، "مسجد سپهسالار" واقع در ‌خیابان بهارستان و چندین و چند مسجد دیگر.

از جوایزی که در اختیار وی قرار گرفت می‌توان از مدال فردوسی در سال ۱۳۱۳ به مناسبت هزاره‌ حکیم فردوسی برای طراحی و ساخت ساختمان مقبره حکیم توس، مدال و نشان لیاقت علمی از نوع درجه‌ سوم برای لیاقت استاد در معماری، مدال درجه‌ اول همایون در سال ۱۳۲۹، مدال درجه پنجم همایون برای معماری کاخ‌ها، نشان درجه‌ چهارم همایون به خاطرکارشناسی و تصدی ساختمان های کاخ ها، نشان درجه‌ پنجم تاج برای معماری کاخ‌ها، دریافت درجه‌ کارشناس آستانه‌ مقدسه‌ حسینی در کربلا به دلیل تعمیرات آستانه‌ مقدس به ویژه جدیت در تجدید بنای ایوان بزرگ، مدال یادبود به خاطر مشاوره‌ عالی ساختمانی در سازمان کل فنی و خدمات اجتماعی، عنوان‌دار منتخب فرهنگستان هنر ایران در بزرگداشت نام آوران سال ١٣٨١ یاد کرد.

تالیفات وی نیز «احیای هنرهای از یاد رفته»، «نغمه لرزاده»، «صد امید»، «ماجرای معماری سنتی ایران در خاطرات استاد حسین لرزاده، از انقلاب تا انقلاب» است.

حسین لرزاده پس از نزدیک به یک قرن زندگی هنرمندانه و پرافتخار، سرانجام در روز سه شنبه ۲۴ شهریورماه ۱۳۸۳ در ۹۸ سالگی دارفانی را وداع گفت. پیکر وی در مقبره خانوادگی اش که خود ساخته بود به خاک سپرده شد.

    نظرات