فقدان قوانین علمی از دلایل بی‌توجهی به معماری اسلامی است
هنر معماری یکی از مبانی عمده فرهنگ‌های بزرگ است که متأسفانه پس از پیروزی انقلاب شکوهمند اسلامی به دلایل مختلف از جمله جنگ تحمیلی، توجه به این مسئله مهم مغفول واقع شد و این غفلت فرهنگی تاکنون نیز ادامه دارد.
به گزارش بنانیوز(BanaNews.ir)،معماری و پیکره‌سازی(حجم) یکی از مهم‌ترین رسانه‌های عمومی در فرهنگ غرب تلقی می‌شود که تأثیر شگرفی بر تربیت شهروندان و افراد جامعه دارد.
به جرات می‌توان این رسانه را به لحاظ عمق تأثیرگذاری از رسانه‌های مدرن مانند تلویزیون و یا نوشتاری، تأثیرگذارتر به‌شمار آورد؛ چرا که ما به نسبت نیازمان به مطبوعات یا اینترنت مراجعه می‌کنیم و تنها برنامه مورد علاقه‌مان را از تلویزیون می‌بینیم.
ساختمانی را که در آن قرار گرفته‌ایم یا تندیسی را که در میدان یا خیابان محل زندگیمان قرار گرفته روزانه بدون آنکه تصمیم به مشاهده آن داشته باشیم یا نه، مشاهده می‌کنیم و ناخودآگاه تحت تأثیر معنا و مفهومی که بیان می‌کند قرار می‌گیریم.
شاید به همین دلیل است که در شهرهای اروپایی امکان تغییر در قوانین و سایر امور وجود دارد ولی تغییر در معماری اصیل شهرها حتی در ابعاد کوچک بسیار دشوار است مگر با در نظر گرفتن ملاحظات و مشخصات معماری موجود. در حقیقت یکی از مبانی عمده فرهنگ‌های بزرگ هنر معماری است.
موضوع مهمی که در دوران اقتدار حکومت‌های اسلامی اهمیت آن کاملاً کشف شده بود و نمونه‌های بارز آن را می‌توان در شهرهای مختلف اسلامی مشاهده کرد.
پس از آن در دوره‌های قاجار و پهلوی این روند ادامه نیافت و توجه به این موضوع مهم فرهنگی یا وجود نداشت یا در قالب تلفیقی از فرهنگ‌های بیگانه به آن توجه می‌شد. متأسفانه پس از پیروزی انقلاب شکوهمند اسلامی نیز به دلایل مختلف از جمله جنگ تحمیلی که بلافاصله پس از پیروزی انقلاب اسلامی به‌وقوع پیوست توجه به این مسئله مهم مغفول واقع شد و این غفلت فرهنگی تاکنون نیز ادامه دارد.
اگر ساعاتی را در شهرمان قدم بزنیم همان‌گونه که رهبر معظم انقلاب در دغدغه‌های فرهنگی خود اظهار کردند کمترین جلوه‌های بصری را از انقلاب اسلامی مشاهده خواهیم کرد، البته مسئله از این هم بدتر است چون ترکیبات التقاطی و من‌درآوردی معماری ساختمان‌ها از نقوش اسلیمی و یونانی، ستون‌های رومی طاق‌های اسلامی و نقش برجسته‌های هخامنشی و غیره ... بیننده را دچار نوعی سر درگمی بی‌پایان می‌کند.
نمی‌توان مقصر واقعی را معماران ساختمان‌ها و برج‌ها دانست، آن‌ها تنها به خواسته کارفرمایان خود عمل می‌کنند و کارفرمایان نیز متولی سلایق شخصی افرادند که معمولاً اطلاعات خاصی در این زمینه ندارند.
در واقع آن‌چه به‌وجود آورنده این شرایط بغرنج فرهنگی است در درجه اول فقدان قوانین مشخص و علمی در این زمینه و عدم وجود متولیان متخصص در شهرداری‌هاست.
این در حالی‌است که با کمترین تغییرات در قوانین موجود و مثلاً لحاظ درصدی از بخشودگی جرایم در صورت استفاده از طرح‌های معماری اسلامی و ایرانی برابر الگوهای عملی و علمی از پیش تهیه شده و ارائه این الگوها از طریق سازمان نظام مهندسی یا شهرداری‌ها می‌توان تغییرات محسوسی در بافت‌های معماری شهری کشور ایجاد کرد، این طرح‌ها یا الگوها می‌تواند با محوریت دستگاه‌های فرهنگی هنری کشور مانند حوزه هنری و وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی و با همکاری دانشگاه‌ها در سراسر کشور تهیه شود.
محمدحسین امیدی‌پور، سرپرست حوزه هنری استان لرستان در رابطه با نقش معماری در هنر انقلاب به خبرنگار ایکنا گفت: اگر به تاریخ نگاه کنیم نکته جالبی که توجه ما را به خود جلب خواهد کرد آن است که ساخت پیکره توسط بشر نخستین هنری است که پس از نقاشی‌های دیواری غارهای دوران دیرینه سنگی و نوسنگی در ابعاد کوچک و با مواد مختلف توسط انسان ساخته شده است.
وی با بیان این‌که به‌نظر می‌رسد انسان‌های نخستین که هنوز ساختن خانه یا نوشتن خط را نیاموخته بودند از نقش تربیتی و باورپذیری این هنر آگاه بودند، اضافه کرد: در طول تاریخ مانند هر هنر دیگری حاکمان بهره‌های درست و نادرست فراوانی از این هنر برده‌اند که بت‌پرستی اعراب پیش از ظهور اسلام نمونه آشنای این بهره‌گیری نادرست است.
امیدی‌پور ادامه داد: البته مشابه این موضوع در هنر شعر نیز پیش از اسلام وجود داشت به‌طوری که اعراب اشعار جاهلی را بر دیوارهای کعبه می‌آویختند اما این موضوع پس از ظهور دین مبین اسلام با استفاده صحیح از هنر شعر نه تنها برطرف شد که شعر به محوری‌ترین هنر در فرهنگ و تمدن اسلامی در دوره‌های بعد تبدیل شد و بزرگترین شاعران را به ادبیات جهان معرفی کرد.
وی با بیان این‌که هیچ هنری فی‌نفسه مضموم یا مقدس نیست بلکه نوع بهره‌گیری از آن است که به آن اعتبار می‌بخشد، افزود: مجسمه «مادر» که در یکی از میدان‌های شهر خرم‌آباد به همین نام نصب شده است نمونه‌ای از بهره‌گیری مناسب از هنر مجسمه سازی با موضوع خانواده و تربیت اسلامی است.
این مقام مسئول ادامه داد: این تندیس، مادری را نشان می‌دهد که با حجابی زیبا و متین کودک خود را در آغوش کشیده است، شاید اگر این موضوع در قالب یک فیلم یا نمایش یا حتی نقاشی تولید و ارائه می‌شد در بهترین حالت یک یا چند بار توسط مخاطب آن هم در یک مکان مشخص مشاهده می‌شد در حالی که این اثر از زمان نصب تاکنون میلیون‌ها بار توسط مخاطبانی از تمامی اقشار جامعه مشاهده و بر آنان تأثیرگذار بوده است که نشان از تفاوت‌های ماهوی نوع تأثیرگذاری این هنر با سایر هنرها دارد.
سرپرست حوزه هنری لرستان گفت: حجم‌ها یا پیکره‌های فرمی نمونه‌های دیگری از هنر مجسمه‌سازی هستند که به‌جای اشخاص یا افراد و شخصیت‌ها بیان‌گر مضمون و مفهوم خاصی هستند مثلاً یک فرم منحنی می‌تواند مفهوم پرواز و عروج را نشان دهد مفاهیم دیگر مانند؛ ایثار و شهادت، قانون، ورزش و تحرک و سایر مضامین فرهنگی و اجتماعی می‌توانند موضوعات پیکره‌های فرمی باشند.
وی ادامه داد: همان‌گونه که بهره‌گیری مناسب از این هنر آثار تربیتی فراوانی را با خود به همراه دارد، عدم توجه به اجرای صحیح یک اثر آثار ناگواری را به‌دنبال خواهد داشت. نمونه‌ای که در این مورد می توان مثال زد تندیسی است که در منطقه دیگری از شهر خرم‌آباد قرار گرفته است، این تندیس چند سال پیش با هزینه‌ای قابل توجه و با همکاری چند دستگاه فرهنگی استان تهیه و در این مکان نصب شد.
امیدی‌پور افزود: در این اثر سازنده برای نشان دادن شجاعت و ایثار خلبان شهید تصویری بزرگ از یک هلیکوپتر آپاچی ساخت کشور آمریکا را به نمایش گذاشته است که بیش از آنکه چیزی از ایثار، فداکاری یا شهادت را به ما نشان دهد نشان‌دهنده توانایی صنایع نظامی آمریکا در تولید عدوات نظامی است که البته سردیس کوچکی از خلبان شهید را نیز در پایین این مجسمه بزرگ در صورت توجه مشاهده می‌کنیم.
وی در پایان گفت: به هر حال با وجود نقایص موجود در اجرای طرح‌های معماری و مجسمه‌سازی توجه ویژه به این هنرها به‌صورت تخصصی و اصلاح موانع و مشکلات در این زمینه می‌تواند راه را برای ارائه نمونه‌ای خاص از معماری انقلاب اسلامی به صورتی ماندگار در تاریخ فراهم کند.
ایسنا
نظرات